Niedziela (III)

Ojciec Święty Jan Paweł II przygotowując nas do obchodu Jubileuszu roku 2000 pragnął przybliżyć katolikom naukę Kościoła o najstarszym dniu świątecznym, jakim jest niedziela i jednocześnie zaprosić nas do gorliwego świętowania tego dnia. W tym celu opublikował 31 maja 1998 r. list apostolski o świętowaniu niedzieli, pt. „Dies Domini” skierowany do biskupów, kapłanów i wiernych. W artykule pragnę Drogim Czytelnikom przybliżyć naukę Ojca Świętego zawartą w tym liście, omawiając poszczególne jego rozdziały.

Dzień Pana

Świętowanie dzieła Stwórcy

Niedziela zwykle kojarzy się nam ze zbawczym wydarzeniem, jakim było zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Jednakże osoba naszego Zbawiciela łączy się z dziełem stworzenia, z tymi wydarzeniami, o których mówią pierwsze strony Biblii. Święty Jan Apostoł podkreśla, że „wszystko przez Nie (przez Słowo) się stało, a bez Niego nic się nie stało” (J 1,3). Również św. Paweł pisze, że „w Nim zostało wszystko stworzone: i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi, byty widzialne i niewidzialne (...) Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone” (Kol 1,16). W opisie stworzenia świata i człowieka Pan Bóg stwierdził, że to, co stworzył, było dobre i że siódmego dnia odpoczął. Odpoczął nie w sensie zaprzestania działania, ale aby kontemplować swoje dzieło i uczynić dzień siódmy świętym, szabatem. W Piśmie Świętym Izraelici znajdowali pouczenie: „Pamiętaj o dniu szabatu, aby go uświęcić” (Pwt 20,8). Świętowanie szabatu łączono z wyzwoleniem narodu wybranego z niewoli egipskiej: „Pamiętaj, że byłeś niewolnikiem w ziemi egipskiej i wyprowadził cię stamtąd Pan, Bóg twój, ręką mocną i wyciągniętym ramieniem: przeto ci nakazał Pan, Bóg twój, strzec dnia szabatu” (Pwt 5,15). Izraelici w dzień szabatu mieli powstrzymać się od pracy, oddać chwałę Panu i uwielbiać go za Jego dzieło stwórcze. Chrześcijanie pamiętając o przykazaniu nakazującym święcić dzień święty zaczęli go obchodzić w dzień po szabacie, kiedy to nasz Pan Jezus Chrystus zmartwychwstał. Jego osoba, jak podkreśla św. Grzegorz Wielki, jest prawdziwym naszym szabatem. W nawiązaniu więc do tradycji w niedzielę powinniśmy również uwielbiać Boga Stwórcę za jego dzieło stworzenia.

Dzień Chrystusa

Dzień zmartwychwstałego Pana i daru Ducha Świętego

Głęboka więź łącząca zmartwychwstanie Pana z niedzielą jest podkreślana przez wszystkie Kościoły Wschodu i Zachodu. Ewangelie zgodnie podkreślają, że zmartwychwstanie Pana Jezusa nastąpiło „pierwszego dnia po szabacie” (J 20,11; por. Mk 16,2.9; Łk 24,1). Tego samego dnia Zmartwychwstały ukazał się uczniom idącym do Emaus (Łk 24,13-35) i jednocześnie jedenastu Apostołom (J 20,19). Osiem dni później Jezus ukazał się Apostołom, a szczególnie dał się poznać Tomaszowi. Pan Jezus w dniu zmartwychwstania, wieczorem, przekazał Apostołom dar Ducha Świętego: „Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane” (J 20,22-23). Duch Święty również został zesłany w dzień Pański na Apostołów, Matkę Bożą i zgromadzone z nimi osoby w znaku ognia i wichru (Dz 2,1-13). W każdą więc niedzielę należy dziękować za zmartwychwstanie naszego Pana oraz za dar Ducha Świętego i prosić, aby w nas były widoczne Jego owoce, jakimi są: miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, opanowanie” (Ga 5,22-23). Niedziela jest też dla nas zapowiedzią szczęśliwej wieczności.

Dzień Kościoła

Zgromadzenie eucharystyczne sercem niedzieli

W dniu zesłania Ducha Świętego blisko trzy tysiące osób, uwierzyło, nawróciło się i przyjęło chrzest. Była to manifestacja Kościoła, którym jesteśmy, ukazanie się go światu, Kościoła narodzonego z przebitego boku Chrystusa. Tak więc niedziela jest dniem Kościoła, a sercem tego świętego dnia jest Eucharystia. Ojciec Święty Jan Paweł II w encyklice o Eucharystii podkreślał, że Kościół żyje Eucharystią. Tak było od początku, że chrześcijanie w dzień święty, w niedzielę, zbierali się „na łamanie chleba”, czyli na Eucharystię. Obecnie też nasze uczestnictwo w niedzielnej Eucharystii winno być szczytem i źródłem życia Kościoła. To uczestnictwo winno być świadome (przez chrzest zostaliśmy zaproszeni do udziału w liturgii, w Eucharystii), czynne (udział we wspólnym śpiewie, dialogach, postawach, gestach), pełne (przyjęcie słowa Bożego i Chrystusa w Komunii Świętej) oraz połączone z naszym życiem poza liturgią (opowiadamy, jak dobry jest Pan, który nam siebie daje i zbieranie nowych dobrych uczynków, z którymi przyjdziemy na następną Mszę Świętą). Ojciec Święty Jan Paweł II przypomina nam, że niedzielna Eucharystia powinna gromadzić wszystkich w kościele parafialnym, tych także, którzy w tygodniu mają możliwość uczestniczenia we Mszach Świętych w swoich kaplicach, np. zakonnych. W niedzielę także nie powinno się celebrować Mszy Świętych dla poszczególnych grup, np. zawodowych, młodzieżowych. Należy to czynić poza niedzielą. Niedzielna Eucharystia powinna być celebrowana w sposób jak najbardziej uroczysty z zaangażowaniem służby liturgicznej, scholi liturgicznej, chóru, wszystkich wiernych.

Jan Paweł II przypomina nam o obowiązku uczestniczenia w niedzielnej Eucharystii. Jesteśmy do tego zobowiązani pod sankcją grzechu ciężkiego, chociaż powinniśmy być na Mszy Świętej bezinteresownie, z potrzeby serca, z miłości do naszego Pana.

Kodeks prawa kanonicznego Jana Pawła II przypomina nam, że nakazowi uczestniczenia we Mszy Świętej czyni zadość ten, kto bierze w niej udział, gdziekolwiek jest ona odprawiana w obrządku katolickim bądź w sam dzień świąteczny, bądź też wieczorem dnia poprzedzającego (kan.1248 § 1).

Kapłan sprawujący Mszę Świętą, wieczorem dnia poprzedzającego dzień świąteczny, powinien posłużyć się (jeżeli jest taka potrzeba duszpasterska) formularzem mszalnym niedzieli lub nakazanego dnia świątecznego.

Jeżeli wierni z poważnej przyczyny nie mogą uczestniczyć w wyżej wymienione dni w Eucharystii, powinni poświęcić „odpowiedni czas na modlitwę indywidualną w rodzinie lub w gronie rodzin” (por. kan.1248 § 2).

Drugim obowiązkiem dnia niedzielnego i świątecznego jest powstrzymanie się od wykonywania takich prac i zajęć, które utrudniają oddawanie czci Bogu, przeżywanie radości właściwej dniowi Pańskiemu oraz korzystanie z należnego odpoczynku duchowego i fizycznego (kan.1247).

Kodeks z 1917 r. wyliczał konkretne prace zakazane, jak zajęcia służbowe, czynności sądowe, publiczny handel, jarmarki i inne formy publicznego kupna i sprzedaży. Obecnie przedmiotem zakazu są te prace i zajęcia, które utrudniają osiągnięcie celu dnia świątecznego. Przy tak ogólnym sformułowaniu trudno jest ustalić precyzyjne granice zakazu. Zawsze jednak trzeba mieć na uwadze miejscowe zwyczaje, a przede wszystkim konkretną sytuację życiową poszczególnych osób, zwłaszcza tych, którzy z racji na swój zawód, muszą podejmować pracę ciągłą. Nie bez znaczenia jest w tej dziedzinie odpowiednie formowanie sumień wiernych. ( E. Przekop).

Dzień człowieka

Niedziela dniem radości, odpoczynku i solidarności

W Didaskaliach Apostolskich czytamy: „W pierwszym dniu tygodnia wszyscy się radujcie”. Święty Augustyn mówiąc o niedzieli jako dniu radości poucza, że w dzień Pański: „Wierni przerywają posty i modlą się na stojąco, co jest znakiem zmartwychwstania; z tego samego powodu we wszystkie niedziele śpiewa się też alleluja”. Świąteczny charakter niedzielnej Eucharystii wyraża radość, jakiej Chrystus udziela swemu Kościołowi przez dar Ducha Świętego. Radość jest przecież jednym z owoców Ducha Świętego (por. Rz 14,17; Ga 5,22). Myślimy tu o radości w znaczeniu duchowym, o której dają świadectwo liczni święci. „Nie istnieje jednak sprzeczność między radością chrześcijańską, a prawdziwymi radościami ludzkimi”.

Jan Paweł II mówiąc o niedzieli jako dniu człowieka przypomina, że mamy prawo do niedzielnego odpoczynku. Zachęca, aby ten dzień spędzać też w gronie rodziny, przy wspólnym stole, posiłku. Zachęca również, aby małżonkowie, rodzice wraz z dziećmi w dzień święty, w niedzielę wspólnie odwiedzili, np. pobliskie sanktuarium, szukali „śladów Boga” w pięknie przyrody. Tak czynił sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki, proponując w Ruchu Światło-Życie praktykę wyprawy otwartych oczu.

Niedziela jako dzień solidarności, to wezwanie nas przez papieża Jana Pawła II do pamięci o drugim człowieku, człowieku będącym w potrzebie, chorym, samotnym, biednym. Już w starożytności chrześcijańskiej twierdzono, że zawsze należy czynić dobrze, ale szczególnie w dzień święty, w niedzielę. W białostockim Seminarium od ponad czterdziestu lat istnieje praktyka odwiedzania przez alumnów w niedzielę ludzi starszych, obłożnie chorych. Alumni zazwyczaj odwiedzając te osoby zanoszą im Komunię Świętą, a w Adwencie i Wielkim Poście organizują im Msze Święte celebrowane w ich mieszkaniach.

Kończąc nasze przypatrywanie się niedzieli postrzegajmy ją jako wielki dar Boży dla nas i gorliwie oddawajmy w ten dzień chwałę Bogu, nabierajmy sił na nowy tydzień pracy, przychodźmy z pomocą naszym bliźnim.

opr. aw/aw