Wprowadzenie do Biblii Aramejskiej

Tradycje przekazane w targumach były istotnymi źródłami dla rodzącego się Kościoła. Czerpał z nich nowatorsko nauczający Jezus z Nazaretu i Jego pierwsi uczniowie. Recepcja tradycji targumicznych w Palestynie I w. była rozpowszechniona ze względu na język aramejski. Dlatego w niektórych środowiskach lepiej znano aramejską parafrazę wielu ksiąg niż oficjalną wersję czytaną ze zwojów w języku hebrajskim. Wspólne środowisko religijno-kulturowe targumów i pism Nowego Testamentu sprawia, że jest między nimi wiele związków. Dzięki targumom możliwe jest głębsze poznanie kontekstu religijno-
-historycznego tekstów Nowego Testamentu, które w tym okresie się kształtowały¹. Do pierwszej połowy XX w. istniało przekonanie, że targumy, będące pismami rabinicznymi, powstały po III w., a więc po ukształtowaniu się pism Nowego Testamentu. Ta późna datacja skłaniała badaczy do konkluzji, że targumy nie mają wielkiego znaczenia dla badań porównawczych z tekstami Nowego Testamentu. Dopiero odnalezienie w Qumran (1947 r.) spisanych targumów (targum do Księgi Kapłańskiej i targumy do Księgi Hioba) oraz w Bibliotece Watykańskiej (1949 r.) kompletnej palestyńskiej recenzji Targumu Neofiti 1 skłoniło naukowców do rozpoczęcia poważnych badań porównawczych pomiędzy Nowym Testamentem a targumami². Badania prowadzone w ostatnich latach potwierdzają wiele wcześniejszych hipotez, że teksty nowotestamentalne wykazują związki ze źródłami targumicznymi. Dzięki nim można głębiej zrozumieć Nowy Testament i w nowy sposób go interpretować³.

Współcześni badacze wyróżniają cztery grupy zależności pomiędzy źródłami targumicznymi a tekstami Nowego Testamentu: 1. Paralele terminologiczne polegające na tym, że autorzy Nowego Testamentu, nawiązując do jakiegoś tekstu starotestamentalnego, używają terminów i wyrażeń, których nie ma w tekście hebrajskim, a występują one w przekładach aramejskich; 2. Podobne rozumienie i interpretacja tekstów Starego Testamentu, bez zbieżności terminologicznych; 3. Idee i koncepcje teologiczne pojawiające się w tekstach Nowego Testamentu, a rozpowszechnione w targumach; 4. Wpływy wątków tematycznych polegające na wykorzystywaniu przez autorów Nowego Testamentu zagadnień tematyczno-historycznych obecnych w targumach⁴. Tradycje targumiczne widoczne są w różnych tekstach Nowego Testamentu, a zwłaszcza w pismach Janowych.

1. Pisma Janowe

Wielu autorów zwraca uwagę na aramejskie tło pism Janowych⁵. Współczesne badania z jednej strony wykazują głębokie zakorzenienie teologii pism Janowych w judaizmie okresu Drugiej Świątyni, z drugiej zaś podkreślają ożywioną polemikę wspólnoty Janowej z judaizmem rabinicznym⁶. Szczególnym zainteresowaniem badaczy cieszy się Ewangelia Janowa, która choć w swej końcowej redakcji powstała pod koniec I w., to jednak przechowała w tekście wiele starożytnych tradycji. Współcześni uczeni dochodzą do wniosku, że niektóre z tradycji Janowych mogą być wcześniejsze niż teksty zawarte w ewangeliach synoptycznych ⁷.

dalej >>