Mezopotamia

O kontaktach pomiędzy krajami Mezopotamii a Izraelem na tle ich historii i zapisów biblijnych - fragmenty książki p.t. "Kultura Mezopotamska a Biblia"

Mezopotamia

ks. prof. Tomasz Jelonek

Kultura Mezopotamska a Biblia

ISBN: 978-83-61533-60-3
wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2008

Wybrane fragmenty
ZARYS HISTORII MEZOPOTAMII
Mezopotamia
Summerowie
ODBICIE HISTORII MEZOPOTAMII
NA KARTACH BIBLII

Mezopotamia

Nazwa pochodzi od greckich terminów mesos - między i potamos - rzeka i oznacza kraj między rzekami, Międzyrzecze. Grecki geograf Polibiusz w drugim wieku przed Chrystusem krajem między dwoma rzekami (Mezopotamią) nazwał rozległą dolinę wciśniętą między góry Kaukazu, Zatokę Perską, płaskowyż irański i Pustynię Syryjską. Sama dolina powstała dzięki działaniu wód Tygrysu i Eufratu i wylewom tych rzek zawdzięczała swoją niezwykłą urodzajność, która jednak jedynie na skutek ludzkiej pracy mogła wydać obfite plony.

Nazwa właściwie odnosi się do ziem położonych między Eufratem a Tygrysem, które w starożytności nie łączyły się, ale każda z osobna wpadała do Zatoki Perskiej. W rozważaniach historycznych przez Mezopotamię rozumie się często obszar rozleglejszy, w którym uwydatniły się wpływy wydarzeń i kultur powstałych między Eufratem a Tygrysem. Obie te rzeki początek biorą w górach Armenii. Mezopotamia zaś w tym szerszym znaczeniu to obszar Azji Zachodniej między górami Zagros i Kurdystańskimi, Zatoką Perską i Pustynią Syryjsko - Arabską. Obecnie obszar ten należy do Iraku i Syrii, a częściowo Iranu i Turcji.

Pradzieje

Dzieje Mezopotamii są połączeniem zmienności i stałości. Na rozważanym obszarze zmieniali się jego zdobywcy. Wiele ludów i języków tu przybywało, ale osiedliwszy się asymilowali to, co zastali, uzupełniali tym, co przynieśli i rozwijając kulturę, jak poszczególni biegacze sztafety oddawali sobie pałeczki, stanowiąc ostatecznie jeden team prący stale do przodu i wykorzystujący przewagę osiągniętą przez poprzedników.

O pierwszych mieszkańcach Mezopotamii prawie nic nie wiemy, możemy jedynie stwierdzić, że teren ten zaludniał się stopniowo od północy ku południowi. W górskich grotach północnego Szanidaru osadnictwo pojawiło się między 50 a 10 tysięcy lat przed Chrystusem, nad Zatokę Perską dotarło około roku 5000 przed Chrystusem. Teren ten został zasiedlony przez ludność napływającą z zewnątrz. Była ona prawdopodobnie spokrewniona z plemionami irańskimi. Ażeby żyć, musieli oni zastosować intensywne sztuczne nawadnianie ziemi.

Mieszkańcy Południa wytworzyli kulturę Eridu (5250 - 5000) i Hadżi Muhammad (5000 - 4300)7. Rozszerzając swe wpływy ku północy, mieszkańcy obszarów południowych zetknęli się tam z istniejącymi już kulturami. Doprowadziło to do wytworzenia się wspólnej jednolitej kultury całej Mezopotamii, która trwała od drugiej połowy piątego tysiąclecia do około roku 3300. Nazywa się ją kulturą Obeid8 (Ubajd).

Utworzyły się wówczas społeczeństwa rolnicze, żyjące w osiedlach z suszonej cegły. Pojawiły się budowle sakralne. Osiedla kultury Ubajd dały początek najważniejszym miastom starożytnej Mezopotamii: Eridu, Uruk, Ur, Lagasz, Szurupak, Nippur.

Natomiast w połowie czwartego tysiąclecia nastąpiły decydujące zmiany, gdy na teren Mezopotamii od północnego zachodu przybyli Semici, których nazwa została utworzona od imienia Sema, syna Noego. Uprawiana i nawadniana Mezopotamia stała się już żyzna i przyciągała nomadów. Ich przenikanie trwało przez tysiąclecia. W omawianym okresie przybyli więc Semici, nazwani Akadami, a na południu kraju osiedlili się Sumerowie, których pochodzenie i droga przybycia stanowią dla nauki tajemnicę9.

7W archeologii nazwy kultur tworzy się od nazwy stanowiska, w którym dana kulturę opisano po raz pierwszy. Tę nazwę rozciąga się inne przypadki, gdzie spotyka się tę samą kulturę.

8Por. J. Śliwa, Archeologia Starożytnego Wschodu (Anatolia - Mezopotamia - Iran), (Uniwersytet Jagielloński. Skrypty uczelniane nr 403), Kraków 1981, s. 147-154.

9Por. Starożytna Mezopotamia, w: Pierwsze cywilizacje, dz. cyt., s. 23.

dalej >>

opr. aw/aw

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

reklama

reklama

reklama