Co łączy Josepha Smitha z Masonerią?

Przed kilkoma dniami po przeanalizowaniu Księgi Mormona zauważyłem wiele zbieżności jakie jawią się między środowiskami mormońskimi, a środowiskami masońskimi. W niniejszym artykule pragnąłbym przedstawić pewne fakty, które mogą zmobilizować czytelnika do głębszej analizy tego zagadnienia.

Po przestudiowaniu życiorysu Smitha zacząłem zastanawiać się dlaczego założyciel mormonów za wszelką cenę starał się doszukać korzeni w starożytnym Egipcie. Liczne opisy powstawania Księgi Mormona przytaczają zdarzenie jakoby Smith miał przetłumaczyć wspomnianą pracę z języka staro — egipskiego. Lecz z drugiej strony wielu Religioznawców i Religiologów przytacza tezę, jakoby ten język nie istniał.

Smith szukał korzeni swojej nauki w starożytnym Egipcie, tymczasem zdaniem Karla Heinza Zunnecka masoneria też do tego zmierza. Jego zdaniem Wolnomularstwo Egipskie jest stawiane w masonerii na pierwszym miejscu i ono też winno być odpowiedzialne za Loże całego świata.¹

Internationales Freimauer Lexikon podaje nam tymczasem informację, że Young i Hyrum Smith byli twórcami Wielkiej Loży Masońskiej w Nauvoo², zaś Joseph już od 1842 r. był wolnomularzem³.

Szukając podstaw do ugruntowania nowej religii w środowisku staro-egipskim Smith zakupuje starą mumię w 1835 r. Następnie przekazuje ludowi informację jakoby z papirusów przetłumaczył pod natchnieniem Ducha Świętego Księgę Abrahama. A jak było naprawdę?. W 1835 r. niejaki Michael Chandler z Nowego Jorku wraz z wystawą mumii egipskich podróżował po okolicznych stanach, udostępniając podziwianie tych eksponatów za... drobną odpłatą. Kiedy przebywał w Kirtland, Joseph zakupił od niego jedną mumię, po czym ogłosił ludowi, iż posiada teksty Księgi Abrahama. W 1967 r. w/w papirusy znalazły się w Metropolitan Museum w Nowym Jorku. Egiptolodzy stwierdzili, iż papirusy Smitha nie maję nic wspólnego z Abrahamem, a jedynie przedstawiają tekst instrukcji pogrzebowych.⁴

Powstanie ruchu mormońskiego w XIX wieku w Stanach Zjednoczonych było związane z rodzeniem się licznych sekt i chaosem przez nie spowodowanym⁵. Angielska historyczka Frances Yates wysuwa retoryczne pytanie, które można by również odnieść do twórczości Smitha: "...gdzie znajdziemy podobną kombinację(...) imaginatywnej więzi z religią i symbolizmem Egipcjan? Jedyną odpowiedzią na to pytanie, jaką mogę sobie wyobrazić - w wolnomularstwie...". Elżbieta Jagielnicka twierdzi, że u podstaw masońskiej symboliki legła religia starożytnego Egiptu, połączona z elementami manicheizmu, okultyzmu i spirytyzmu. Większość teorii wywodzących się z tych nurtów można odnaleźć w teologii mormońskiej.⁶

Ciekawie również na ten problem zapatrywał się O' Dea: "...Ponieważ on sam [Smith] nie miał żadnego odpowiedniego przygotowania religijnego ani liturgicznego nie zawahał się sięgnąć po sekretne rytuały masońskie, aby wśród nich znaleźć elementy kultu. Z łatwością przekonać swoich naśladowców, że rytuał masoński był skorumpowaną formą starożytnego ceremoniału kapłańskiego, który teraz został odnowiony..."⁷.

Masoneria rozwijająca się w Stanach Zjednoczonych miała dość specyficzny charakter. Na "starym kontynencie" stanowiła ona twór obcy w społeczeństwie i była niczym implant na ciele dobrze funkcjonującego organizmu państwowego. Natomiast w przypadku Stanów Zjednoczonych wolnomularstwo było elementem, który od samego początku konstytuował nowe społeczeństwo⁸. Staje się to bardziej zrozumiałe, gdy uświadomimy sobie, że mówiąc o Kościele Jezusa Chrystusa... mamy do czynienia z religią rdzennie amerykańską, nieodłącznie związaną z tym państwem. Również można dostrzec podobieństwo teorii Smitha z masońskimi wypowiedziami, że to szatan jest Bogiem, który miał nauczyć Ewę sekretów mogących zmienić człowieka w Boga⁹. Żyjący w XIX wieku Wielki Mistrz Albert Pike¹⁰ już w 1889 r. głosił, że "...Lucyfer jest bogiem, na nieszczęście Adonaj (tj. Jehovah, czyli "Bóg żydowski") jest także Bogiem. Absolut może istnieć jedynie pod postacią dwóch bóstw..."¹¹. Być może, na podstawie tych teorii Smith stworzył historię o dwóch braciach "Bogach": Jezusie i Lucyferze. Ten twórca palladyzmu działał bowiem jako Wielki Mistrz na terenie stanów północnych.

Loża z Nauvoo w październiku 1844 r. przekształciła się w "Winkeloge". Internationales... podaje również, że obrzędy dotyczące np: kapłaństwa Melchizedeka, jakich dokonywano w Nauvoo, były oparte na pięciu punktach braterstwa (por. IFL s. 1063 - 64). Wielka Loża z Utah powstała w 1866 r. z Wielkiej Loży Nevada. Formalnie do życia powołały ją w 1872 r.: Argenta z Kolorado, Wielka Loża Wasatch z Montany i Wielki Mistrz z Kansas (por. IFL s. 1375).¹²

Spójrzmy zatem jeszcze na kilka innych zbieżności jakie mogą się jawić między mormonami a masonami:

1. Chrzest umarłych

Jak podaje "Doktryna" z 27 października 1838 r., gubernator stanu Missuori Liburna W. Boggs, nie pozostawiając żadnej alternatywy mormonom, wydał nakaz wytępienia wszystkich wyznawców Kościoła Jezusa Chrystusa....¹³ Tak więc Smith niczym Abram (por. Rdz 12, 1) wyruszył do kraju, który Pan mu wskazał. Tym razem był to stan Illinois. Widzimy więc, że nową Ziemią Obiecaną staje się Nauvoo (leżące na terenie dawnej wioski Commerce). Tam też Pan nakazał wybudowanie domu dla pielgrzymów oraz świątyni "o wzorze iście salomonowym¹⁴". Budowa nowego Domu Bożego staje się niezbędna, gdyż na całej ziemi nie ma - jak mówi Pan - miejsca, gdzie mogliby zostać ochrzczeni umarli.¹⁵

Bogdan Ferdek opisując wyznawców montanizmu powołuje się na słowa, które mogą ukazać pewne podobieństwo z mormonami: "...chrzczą umarłych, tajemnicę celebrują publicznie, swoją mieścinę Pepuzę nazywają Jeruzalem...¹⁶". Różnica polega tylko na tym, iż w XIX wieku Frygijską¹⁷ Pepuzę zastąpiono Salt Lake City.

2. Poligamia

Jest to niewątpliwie dla wielu czytelników „pikantny” temat. Teoretycznie mormoni zrezygnowali z poligamii, jednakże również dziś według statystyk amerykańskich co trzeci mormon ma więcej niż jedną żonę. Mormoni twierdzą, że poligamia przez nich wyznawana jest głęboko zakorzeniona w ich teologii. Cała bowiem Trójca Święta uprawiała wielożeństwo. Pomijam tutaj fakt, że znając teologię mormońską, trudno jest w niej się dopatrzyć istnienia Trójcy Świętej. Po dokładniejszej analizie można by się pokusić o stwierdzenie istnienia Triady. Ale nie chciałbym tutaj zbaczać z tematu. Niewątpliwie Poligamia mormońska jest powiązana z politeizmem wyznawanym przez Smitha. A tymczasem tezy dotyczące politeizmu były również głoszone przez masonerię anglosaską: "...Nic nie może przeszkadzać człowiekowi wierzyć również w jednego czy więcej niższych bogów, pod warunkiem, że uznaje on jednego najwyższego Boga..."¹⁸. W dalszym logicznym rozumowaniu można by się doszukać w teologii mormońskiej gnostycznych idei prowadzących do New Age. A przecież istotą masonerii jest gnoza, zaś samo wolnomularstwo głosi, że człowiekiem może być Bogiem. Już "brat" Mouthaan twierdził, że "...my jesteśmy Bogiem..."¹⁹.

3. Gesty, znaki i rytuały

Tajemne znaki masonerii, gesty i symbolika mormonów. Być może właśnie tutaj można dostrzec pewne podobieństwo między tymi dwoma organizacjami? Karl - Heinz Zunneck w swojej pracy „Die geheimen Zeichen und Rituale der Freimaurer” w znacznym stopniu przybliża nam tajemniczą symbolikę masonerii. My również postaramy się spojrzeć na nią pod pewnym kątem. Na samym początku swojej pracy Zunneck stara się uzasadnić dlaczego być może Smith za wszelką cenę starał się udowodnić, że jest potomkiem Chrystusa. Być może dlatego, że niektóre odłamy masońskie starały się udowodnić, że sam Jezus był masonem²⁰. Na dalszych stronicach jego pracy możemy przeczytać na temat działalności masonerii na terenie Stanów Zjednoczonych i Anglii. A także powiązań masonerii angielskiej z egipską²¹. Nie jest żadną tajemnicą, że siedziba mormonów w Salt Lake City jest jednocześnie lożą masońską. Ciekawym może również pozostawać fakt, że masoneria ubiera się w rytualne fartuszki, zaś bardziej wtajemniczeni mormoni noszą rytualne koszule z symboliką. Masoni opierają się na legendzie o mistrzu Adonhiramie który podobnież zbudował świątynię Salomonową, zaś ideałem Smitha było wybudowanie nowej świątyni salomonowej na terenie USA²². Samo objawienie jakie otrzymał Smith w lesie budzi pewne wątpliwości jeżeli mamy świadomość, że drzewa i lasy odgrywają w symbolice masońskiej dość istotną rolę.²³

Zunneck w dziale dotyczącym symboliki masońskiej ukazuje nam ciekawe informacje dotyczące symboliki masońskiej w godłach narodowych: Argentyny, Antiugi i Barbudy, wysp Bahama, Brazylii i Związku Radzieckiego. Prawie wszystkie z wymienionych państw znajdują się na terenie Ameryki Łacińskiej, gdzie „bujnie” rozkwita ruch mormoński²⁴. Gesty obrzędowe mormonów zdaniem wspomnianego autora niczym nie różnią się od masońskich²⁵. I na zakończenie swych rozważań znajdujemy wniosek, o istocie tytułu Patriarchy w środowisku masońskim²⁶. Zdaniem mormonów identyczny tytuł otrzymał od samego „Boga” Hyrum Smith, który nota bene sam był masonem i twórcą Winkelloge.

Zakończenie

Mistrzowski budowniczy świata²⁷, jak nazywają Boga mormoni, pozostawia nam wiele pytań i wiele niepewności. Bóg w wydaniu mormońskim daje nam ich jeszcze więcej. O kontaktach masonerii z mormonami nie trzeba już nikogo przekonywać. Pozostaje jedynie pytanie w jakim stopniu mormonizm jest skoligacony z masonerią. Jeśli jego założyciele należeli do lóż masońskich w XIX wieku lub byli ich twórcami. Kolejnym pytaniem może być rola jaką odgrywa mormonizm w XXI wieku. Czy nie jest jego celem przypadkiem werbunek do nowych lóż jaki mają Rotarianie ?

Przypisy

¹Karl Heinz Zunneck, Die geheimen Zeichen und Rituale der Freimauerer, Rottenburg 2002 s. 83.

²Por. Internationales Freimauer Lexikon, Wien 1932 s. 1732.

³Tamże s. 1468.

⁴Zob. Josh Mc Dowell, Don Stewart, Oszukani, Lublin 1994, s. 63 - 64.

⁵Por. Osvaldo D. Santagada, dz. cyt., s. 83 - 84.

⁶Por. N. Wójtowicz, Wielki... , dz. cyt., s. 109 - 110. E. Jagielnicka, Symbol w wolnomularstwie wczoraj i dziś, w: N. Wójtowicz (red.), Sztuka Królewska. Historia wolnomularstwa na przestrzeni dziejów, Wrocław 1997, s. 6.

⁷Por. Osvaldo D. Santagada, dz. cyt., s. 66, za: O' Dea, The Mormons, University of Chicago Press 1957, s. 57.

⁸Szerzej na ten temat zob. N. Wójtowicz, "Sztuka Królewska" głów nie koronowanych, w: Rojalista - Pro Patria, nr 1(30), luty - maj 2000, s. 12.

⁹Por. B. Kiernicki, Masoneria. Materiały Wydziału Szkolenia Politycznego Zarządu Głównego Zjednoczenia Chrześcijańsko - Narodowego, Zeszyt 16, Warszawa 1993, s. 8. Lucyfer w konsekwencji logicznego myślenia musi być również uważany przez mormonów za Boga, skoro (w ich teoriach) był bratem Jezusa. Nie należy przy tym zapominać, że w wolnomularstwie Wielki Mistrz otrzymuje tytuł "doskonałego" po uznaniu Lucyfera za bóstwo równe Bogu Ojcu. Por. F. Eger, Żydzi i masoni we wspólnej pracy, Warszawa 1998, s. 88 - 90.

¹⁰Albert Pike (1809 - 1891) zajmował się czarną magią lucyferiańską. Początkowo swą działalność prowadził w kręgach obrządku szkockiego. Spośród stanowisk, jakie piastował można wymienić: Wielkiego Suwerennego Komandora Rady Najwyższej Trzydziestego Trzeciego stopnia - Rady Matki Świata, oraz Najwyższego Arcykapłana Masonerii Uniwersalnej. Zob. Krzysztof Kulkowski, Destrukcja wartości religijno - moralnych w założeniach ideowych wolnomularstwa w świetle polskiej literatury przedmiotu (praca magisterska, napisana na UKSW w Warszawie), Warszawa 2001, s. 69.

¹¹Por. P. B. Günther, Szatan, największy wróg człowieka, Wrocław 1991, s. 269.

¹²Szerzej na temat powiązań mormonów z masonerią, zob. Die Endowment - Zeremonie (aiwpa); Die Tempelkleidung (aiwpa); James David, Earl LDS Endowment Kirtland, 1996 (aiwpa); Mormon Connection to Masonry (aiwpa); James David, LDS Endowment and Masonic initiation, 1996 (aiwpa); artykuł Masonry and Mormonism z: New Age z kwietnia 1905 r. (I część) i z czerwca 1905 r. (II część); Przywrócona Prawda, b. m. w. 1999, s. 69. Zainteresowanych szybkim rozwojem loży masońskiej w stanie Utah i powiązań mormonów z masonerią odsyłam do literatury specjalistycznej, z którą warto jest się zapoznać: Samuel H. Goodwin, Mormonism and Masonry. A Utah Point of View, Salt Lake City 1921; Michael W. Homer, Masonry and Mormonism in Utah 1847 - 1984 w: Journal of Mormon History vol. 18, no. 2, Fall 1992, s. 57 - 96; Robin L. Carr, Freemasonry and Nauvoo, b. m. w., 1989; Rozdział 6. Joseph Smith and Masonry w: Kerry Ross O 'Boran, Lisa Lee O' Boran, The Window's Son: The Esoteric History of the Profet Joseph Smith and the Origin of Mormonism, Salt Lake City 1997 - jest limitowaną edycją w nakładzie 110 egzemplarzy ręcznie numerowanych; Don J. McDermott, Joseph Smith and the Treasure of Hiram Abiff "The Cryptic Scholar", Winter/Spring 1991, s. 40 - 50; Mervin B. Hogan, Freemasonry and Utah's Perpetual Problem, 22 august 1992, mps. Maszynopis można odnaleźć Bibliotece Wielkiej Zjednoczonej Loży Anglii (BUGLoE ) pod sygnaturą UU75HOGfol.

¹³Zob. Wprowadzenie do 124 Rozdziału Nauki i Przymierza.

¹⁴Por. Nauki i Przymierza 124, 26 - 28.

¹⁵Mormoni wierzą w możliwość chrztu za umarłych o którym mówił Apostoł Narodów (1 Kor 15, 29). Jednak należy zauważyć, że autor Listu do Koryntian nie pisze: ja chrzczę, czy też my chrzcimy za umarłych, lecz wyraźnie widnieje tam zaimek oni. Tak więc św. Paweł mówi wyraźnie o jakiejś grupie przebywającej poza chrześcijaństwem. Dlaczego więc mormoni zaczęli przyjmować praktyki pogańskie z pierwszych wieków? Opis ceremonii chrztu za zmarłych można znaleźć w NiP 128, 1 - 21.

¹⁶Por. Bogdan Ferdek, dz. cyt., s. 182 (za: A. Bober, Asceza - uczłowieczenie czy odczłowieczenie w świetle źródeł chrześcijaństwa, Lublin 1985, s. 114).

¹⁷Por. Tomasz Skibiński, Miejsce i rola Apokalipsy św. Jana w początkach millenaryzmu chrześcijańskiego, w: Communio 20 (2000) 4, s. 40.

¹⁸Por. Norbert Wójtowicz, Wielki Artchitekt Wszechświata... , dz. cyt... , s. 25.

¹⁹Por. N. Wójtowicz, Wielki Architekt Wszechświata, Wrocław 1999 s. 101.

²⁰Karl - Heinz Zunneck, Die geheimen Zeichen und Rituale der Freimaurer, Rottenburg 2002 s. 65.

²¹Ibidem s. 84 - 85.

²²Ibidem s. 190 - 191.

²³Ibidem s. 227.

²⁴Ibidem s. 213, 223 - 225.

²⁵Ibidem 212.

²⁶Ibidem s. 232.

²⁷Przesłanie od Rady Prezydenta Kościoła w: Liahona z października 1999.

opr. ab/ab