Boże miłosierdzie względem nas - Ef 2,1-22

Pełną perspektywę odnoszącą się do Bożego zamysłu miłości, czyli Bożego miłosierdzia względem nas, możemy poznać dopiero dzięki Jezusowi Chrystusowi. Wielokrotnie nawiązuje do niej św. Paweł w swoich listach. Jeden z jego tekstów przedstawia działanie Bożego miłosierdzia w historii każdego z tych, którzy się nawracają i zawierzają Chrystusowi.

I wy byliście umarłymi na skutek waszych występków i grzechów,  ² w których żyliście niegdyś według doczesnego sposobu tego świata, według sposobu Władcy mocarstwa powietrza, to jest ducha, który działa teraz w synach buntu.  ³ Pośród nich także my wszyscy niegdyś postępowaliśmy według żądz naszego ciała, spełniając zachcianki ciała i myśli zdrożnych. I byliśmy potomstwem z natury zasługującym na gniew, jak i wszyscy inni (Ef 2,1—3).

Aby zrozumieć i przyjąć miłosierdzie jako miłosierdzie, musimy sobie zdać sprawę z naszego nieszczęsnego stanu. Niestety często tego nie widzimy, bo nie chcemy, albo nie potrafimy zobaczyć, nie mając żadnej innej perspektywy patrzenia na siebie i na wartość własnego postępowania. Dlatego często dopiero po przemianie możemy zobaczyć fatalny stan naszego upadku. Już nawet stopniowe leczenie odsłania chorobę, która nas trawi. Natomiast podobnie jak w przypadku choroby cielesnej właściwa diagnoza, czyli uświadomienie sobie choroby i jej przyczyn, stanowi początek leczenia. Dlatego tak bardzo ważne jest uświadomienie sobie prawdy o sobie. Niestety lęk przed utratą poczucia własnej godności i wartości naszego postępowania powoduje, że uciekamy od stanięcia w prawdzie i staramy się utrzymać „dobre” wyobrażenia o sobie samych. Tym samym jednak bardziej pogrążamy się w chorobie i zamiast otwarcia, zamykamy się, stając się niedostępną twierdzą.

⁴ A Bóg, będąc bogaty w miłosierdzie, przez wielką swą miłość, jaką nas umiłował,  ⁵ i to nas, umarłych na skutek występków, razem z Chrystusem przywrócił do życia. Łaską bowiem jesteście zbawieni.  ⁶ Razem też wskrzesił i razem posadził na wyżynach niebieskich — w Chrystusie Jezusie,  ⁷ aby w nadchodzących wiekach przemożne bogactwo Jego łaski wykazać na przykładzie dobroci względem nas, w Chrystusie Jezusie.  ⁸ Łaską bowiem jesteście zbawieni przez wiarę. A to pochodzi nie od was, lecz jest darem Boga:  ⁹ nie z uczynków, aby się nikt nie chlubił (Ef 2,4—9).

Trzeba było zatem bezpośredniej interwencji samego Boga. Wyrosła ona z Jego miłosierdzia. Bóg, będąc bogaty w miłosierdzie ... przywrócił do życia (Ef 2,4.5). Jest to niezmiernie ważna prawda, że zbawieni jesteśmy dzięki Bożej interwencji, że nie zawdzięczamy zbawienia sobie samym i własnej zaradności. Żeby nie było żadnej wątpliwości w odniesieniu do tego, św. Paweł pisze: Łaską bowiem jesteście zbawieni (Ef 2,5 i 8). A nieco dalej powtarza to samo zdanie, dodając: przez wiarę. A to pochodzi nie od was, lecz jest darem Boga: nie z uczynków, aby się nikt nie chlubił (Ef 2,8n). Zbawienie jest miłosiernym darem Boga dla nas. W innych miejscach św. Paweł bardzo zdecydowanie odrzuca żydowską wiarę w zbawienie przez skrupulatne wypełnianie Prawa. Po pierwsze jest to praktycznie niemożliwe do wypełnienia, a jeżeli ktoś uważa, że je wypełnia, to sam siebie okłamuje. Wszyscy bowiem zgrzeszyli i potrzebują usprawiedliwienia (zob. Rz 3,23; 5,12).

Bardzo ważne jest ponadto stwierdzenie, że zbawienie dokonuje się w Chrystusie i to we wspólnocie z innymi braćmi i siostrami. Nie ma zbawienia indywidualnego niejako w oderwaniu od zbawienia innych. W tym sensie zbawienie jest w Kościele, który jest Ciałem Chrystusa. To jest tajemnica, która dzisiaj wydaje się zapoznana. Chyba nie rozumiemy jej prawdziwie. Niemniej prawda, że zbawienie uzyskujemy we wspólnocie z innymi, jest związana z zasadą miłości. Nie możemy być szczęśliwi, gdy nasi bliźni mieliby cierpieć wieczne potępienie. W tym momencie dotykamy prawdy wypowiedzianej przez mędrca Starego Testamentu: Miłosierdzie człowieka — nad jego bliźnim, a miłosierdzie Pana — nad całą ludzkością (Syr 18,13). W perspektywie wieczności nasze miłosierdzie musi się upodobnić do miłosierdzia Bożego.

¹⁰ Jesteśmy bowiem Jego dziełem, stworzeni w Chrystusie Jezusie dla dobrych czynów, które Bóg z góry przygotował, abyśmy je pełnili (Ef 2,10).  

Zbawienie dzięki Bożemu miłosierdziu, a nie dzięki naszym czynom, nie oznacza, że to, co robimy, jest pozbawione wartości. Nasze dobre dzieła posiadają wartość, i to niezmiernie istotną: realizują Boży zamysł. On bowiem stworzył nas do czynienia dobra. W ten sposób włączył nas w swój odwieczny zamysł zbawczy odnoszący się do całego świata. Użyte w tym miejscu greckie słowo pojema oznacza nie tylko wyrób ręcznej pracy, ale także dzieło w sensie literackim, w szczególności poemat. Takie rozumienie harmonizuje z odnajdywanym w Biblii naszym rodzeniem się ze Słowa Bożego (zob. Jk 1,13; 1 P 1,23). W zamyśle Bożym jesteśmy pięknym poematem przez Niego wypowiedzianym.

¹¹ Dlatego pamiętajcie, że niegdyś wy — poganie co do ciała, zwani „nieobrzezaniem” przez tych, którzy zowią się „obrzezaniem” od znaku dokonanego ręką na ciele —  ¹² w owym czasie byliście poza Chrystusem, obcy względem społeczności Izraela i bez udziału w przymierzach obietnicy, nie mający nadziei ani Boga na tym świecie.  ¹³ Ale teraz w Chrystusie Jezusie wy, którzy niegdyś byliście daleko, staliście się bliscy przez krew Chrystusa.  ¹⁴ On bowiem jest naszym pokojem. On, który obie części ludzkości uczynił jednością, bo zburzył rozdzielający je mur — wrogość. W swym ciele  ¹⁵ pozbawił On mocy Prawo przykazań, wyrażone w zarządzeniach, aby z dwóch rodzajów ludzi stworzyć w sobie jednego nowego człowieka, wprowadzając pokój,  ¹⁶ i w ten sposób jednych, jak i drugich znów pojednać z Bogiem w jednym Ciele przez krzyż, w sobie zadawszy śmierć wrogości.  ¹⁷ A przyszedłszy zwiastował pokój wam, którzyście daleko, i pokój tym, którzy blisko,  ¹⁸ bo przez Niego jedni i drudzy w jednym Duchu mamy przystęp do Ojca.  ¹⁹ A więc nie jesteście już obcymi i przychodniami, ale jesteście współobywatelami świętych i domownikami Boga —  ²⁰ zbudowani na fundamencie apostołów i proroków, gdzie kamieniem węgielnym jest sam Chrystus Jezus.  ²¹ W Nim zespalana cała budowla rośnie na świętą w Panu świątynię,  ²² w Nim i wy także wznosicie się we wspólnym budowaniu, by stanowić mieszkanie Boga przez Ducha (Ef 2,11—22).

Jego miłosierdzie nie odnosi się jedynie do naprawy naszej relacji do Niego. Być może o wiele trudniejsza w istocie jest naprawa naszych wzajemnych relacji międzyludzkich. Dla Pawła jako Żyda zasadniczy podział przebiegał pomiędzy członkami narodu wybranego a wszystkimi innymi, których Żydzi nazywali poganami. Jednak podział nie ogranicza się jedynie do tego antagonizmu, gdyż istnieje o wiele więcej podziałów i wzajemnych niechęci aż po wrogość i nienawiść. Wydają się one czasem nie do przezwyciężenia. Trwają całymi latami i wiekami. Wzajemne urazy i nienawiści są naszym wielkim nieszczęściem i jak widzimy, w całej historii były i są powodem pasma cierpień kolejnych pokoleń. Sami skoncentrowani na przeżywaniu własnego cierpienia zapominamy o bólu samego podziału, braku wzajemnej miłości.

Miłosierdzie Boże wyraża się także w tym, że obie części ludzkości uczynił jednością, bo zburzył rozdzielający je mur — wrogość (Ef 2,14). To się dokonało w Ciele Jezusa Chrystusa. Wpierw w Ciele ukrzyżowanym, co następnie zostało przez zmartwychwstanie i zesłanie Ducha Świętego misteryjnie nam przekazane w postaci Kościoła, który jest Ciałem Chrystusa. Chyba dzisiaj nie doceniamy wartości Kościoła jako misterium pojednania pomiędzy różnymi narodami i grupami ludzi, a to przecież należy do istoty samego Kościoła, o czym na samym początku Konstytucji Dogmatycznej o Kościele pisze Drugi Sobór Watykański:

Kościół jest w Chrystusie niejako sakramentem, czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego (KK 1).

Kościół jest dla nas ludzi skłóconych ze sobą miłosiernym darem! Ale jest jednocześnie zadaniem, aby w Ciele Chrystusa, jakim jest Kościół, budować wzajemną miłość, czyli królestwo Boże. Warto sobie z tego zdać sprawę i przestać myśleć, koncentrując się jedynie na sobie. W Biblii w ogóle, a w Ewangelii w szczególności, nie ma miejsca na ciasne egocentryczne myślenie. Miłosierdzie Boże przede wszystkim odnosi się do „całej ludzkości”! Musimy nieustannie pamiętać o tej perspektywie.

Włodzimierz Zatorski OSB „Boże miłosierdzie” Wydawnictwo Benedyktynów TYNIEC

opr. mg/mg