Zarys wiary: Struktura organizacji Kościoła

Parafia - wspólnota parafialna: Wspólnota katolików, zamieszkujących określony obszar (wieś, dzielnicę, miasto).

Proboszcz: Zwierzchnik wspólnoty parafialnej (parafii). Zadanie to spełnia kapłan wyznaczony przez biskupa. Zazwyczaj posiada on swoich współpracowników.

Diakon (grec. = sługa): Osoba wyznaczona przez biskupa, na podstawie święceń diakonatu, do sprawowania określonych posług w Kościele. Urząd diakona istniał już w pierwszych wiekach Kościoła.

Dziekan (łac. decem = dziesięć): Kilka parafii (początkowo dziesięć) tworzy dekanat. Dziekana wybierają spośród siebie proboszczowie. Wybór musi być zatwierdzony przez biskupa.

Diecezja (zwana także biskupstwem): Podział na diecezje jest najstarszą i najważniejszą formą organizacyjną Kościoła katolickiego. Na czele każdej diecezji stoi biskup diecezjalny.

Wikariusz generalny: Pełnomocny, osobisty zastępca biskupa diecezjalnego i przez niego mianowany. Wikariuszowi generalnemu przysługuje władza wykonawcza do podejmowania aktów administracyjnych.

Prawo kościelne: Przepisy obowiązujące w Kościele katolickim, regulujące życie wspólnoty kościelnej, np. prawa i obowiązki proboszczów, biskupów itd., zebrane są w Kodeksie prawa kanonicznego. Obecny Kodeks prawa kanonicznego obowiązuje od pierwszej niedzieli Adwentu 1983 r. Ogłosił go papież Jan Paweł II.

Kuria (łac. = dwór): W diecezji - kościelny urząd administracyjny wspierający biskupa diecezjalnego w zarządzaniu diecezją. Sprawy Kościoła powszechnego załatwia, w imieniu papieża oraz jego autorytetem, Kuria Rzymska; obejmuje ona: Papieski Sekretariat Stanu, Radę Publicznych Spraw Kościoła, Kongregacje, Trybunały.

Biskup: zob. Przewodniczenie w Kościele.

Biskup pomocniczy (dawniejsza nazwa „sufragan”): Wspomaga biskupa diecezjalnego w zarządzaniu diecezją, w wykonywaniu czynności sakralnych i zastępuje go w razie potrzeby. Niekiedy biskup diecezjalny powierza biskupowi pomocniczemu kierownictwo nad pracą duszpasterską w jakimś rejonie diecezji.

Konferencja Episkopatu: Zgromadzenie biskupów z jednej lub kilku prowincji kościelnych (czasem również całego kontynentu) pod kierownictwem przewodniczącego konferencji. Zajmuje się problemami duszpasterskimi, liturgią, a także problemami Kościoła powszechnego i sytuacją społeczną. Podejmuje działalność na terenie odnośnych diecezji.

Kapituła katedralna: Kolegium kapłanów, powołane przez biskupa przy kościele biskupa (katedrze). Kapituła katedralna służy radą biskupowi oraz administruje diecezją w razie jego śmierci.

Kolegium biskupów: Ogół wszystkich biskupów pod przewodnictwem papieża. Najbardziej widocznym znakiem tej wspólnoty jest sobór, czyli zebranie wszystkich biskupów. Sobór może być zwołany tylko przez papieża.

Kardynał: Najwyższa po papieżu godność w Kościele katolickim. Kardynałowie mianowani są przez papieża. Kierują, jako biskupi, diecezjami lub piastują urzędy w Kurii Rzymskiej (kardynałowie kurialni). Od XI wieku kardynałowie wybierają papieża.

Papież (łac. papa = ojciec): Biskup Rzymu, a tym samym następca św. Piotra i rządca Kościoła powszechnego. Jest on w szczególny sposób znakiem i stróżem jedności Kościoła katolickiego.

Stolica Apostolska: Stolica następcy św. Piotra i papieża; nazwa ta obejmuje także instytucje Kurii Rzymskiej.

Hierarchia kościelna: Ustopniowany układ władzy i stanowisk kościelnych.

Patriarcha: Niektóre siedziby biskupów cieszyły się już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa dużą popularnością i wywierały na życie Kościoła duży wpływ (Antiochia, Aleksandria, a także Jerozolima). Wymienić tu należy również obie stolice: Konstantynopol i Rzym. Na Zachodzie tylko Rzym dorównywał rangą stolicom patriarszym Wschodu. W czasie, gdy Kościół wschodni stanowi! jedność z Kościołem zachodnim, patriarchowie tych miast stanowili najwyższą władzę w Kościele. Aż do rozdziału Kościoła patriarchowie Wschodu uznawali prymat biskupa Rzymu. W Kościołach wschodnich do dnia dzisiejszego tytuł patriarchy zachował znaczenie. Na Zachodzie tytuł ten posiada mniejsze znaczenie (chociaż jako tytuł honorowy istnieje do dzisiaj, np. patriarcha Wenecji). Patriarchą Zachodu jest sam papież.

Watykan: Od XIV w. siedziba papieża wraz z pomieszczeniami urzędowymi Kurii Rzymskiej. Sławna jest kaplica Sykstyńska (miejsce wyboru papieża - konklawe) oraz muzea watykańskie.

Konklawe (łac. conclave = pomieszczenie zamknięte); Zebranie kardynałów w celu wyboru papieża, odbywające się przy zupełnym wyłączeniu osób zewnętrznych. Wybór papieża winien się odbywać bez jakichkolwiek zewnętrznych wpływów; takie prawo obowiązuje od roku 1274.

Państwo Watykańskie (albo Miasto Watykańskie): Jego dzisiejszy kształt ustalony został na mocy układów laterańskich w roku 1929. Samodzielne miasto-państwo w zachodniej części Rzymu (0,44 km² terytorium, z bazyliką i placem św. Piotra oraz pałacem apostolskim i ogrodami). Decyzje papieża jako głowy państwa są również niezależne.