Dzień Przebaczenia

W I Niedzielę Wielkiego Postu, 12 marca 2000 r., Ojciec Święty sprawował w Bazylice Watykańskiej Eucharystię, podczas której prosił Boga o przebaczenie grzechów popełnionych przez synów i córki Kościoła zarówno w przeszłości, jak i w czasach obecnych. Było to jedno z najważniejszych wydarzeń Wielkiego Jubileuszu, który ze swej natury jest okresem nawrócenia i odnowy życia (por. «Incarnationis mysterium», 11 oraz «Tertio millennio adveniente», 33).

W Dniu Przebaczenia Kościół wspominał wielkie dzieła zbawcze dokonane przez Pana historii w ciągu dwóch tysięcy lat chrześcijaństwa i wychwalał Chrystusa, który jest zawsze żywy, obecny i nadal działa w historii i we wspólnocie Ludu Bożego. Chrześcijanie pielgrzymujący ku Królestwu Niebieskiemu, choć wszczepieni w Mistyczne Ciało Chrystusa, pozostają jednak ludźmi grzesznymi, ułomnymi i słabymi. Są kuszeni przez szatana, księcia tego świata. Świętość Kościoła, poświadczona życiem zgodnym z Ewangelią przez niezliczonych jego synów, jaśniała we wszystkich pokoleniach. Nie można jednak zapominać o grzechach popełnionych przez wielu wyznawców Chrystusa.

Kościół śpiewa zarówno «Magnificat» za dokonane w nim dzieła Boże, jak i «Miserere» za winy swoich wyznawców. Jest «święty i zarazem ciągle potrzebujący oczyszczenia» («Lumen gentium», 8). «Kościół — napisał Jan Paweł II — nie może przekroczyć progu nowego tysiąclecia, nie przynaglając swoich synów do oczyszczenia się przez pokutę z błędów, niewierności, niekonsekwencji i zaniedbań» («Tertio millennio adveniente», 33).

Podobnie jak Lud Boży Starego Przymierza wyznawał grzech bałwochwalstwa i zachowywał w pamięci swoją niewierność Bogu, a pierwotny Kościół nie zapomniał zaparcia się Piotra, tak też Kościół współczesny w osobie Następcy św. Piotra wspominał i wyznawał z pokorą grzechy uczniów Chrystusa wszystkich pokoleń i czasów.

Liturgia Dnia Przebaczenia w Bazylice Watykańskiej rozpoczęła się przy kaplicy, w której znajduje się «Pieta» Michała Anioła, aby podkreślić, że Kościół podobnie jak Maryja pragnie objąć z miłością ukrzyżowanego Zbawiciela i prosić o łaskę oczyszczenia z grzechów popełnionych przez swoich synów i córki. Gdy chór śpiewał Litanię do Wszystkich Świętych, koncelebrujący wraz z Papieżem kardynałowie wyruszyli w procesji pokutnej spod kaplicy do konfesji św. Piotra, gdzie w ołtarzu umieszczony był krzyż z XIV w., czczony w rzymskim kościele św. Marcelego. Punktem szczytowym liturgii słowa była modlitwa powszechna, której wezwania czytali kardynałowie i arcybiskupi z Kurii Rzymskiej. Na początku Ojciec Święty zachęcił zebranych do modlitwy. Kardynałowie i arcybiskupi kolejno podchodzili do mikrofonu i odczytywali wezwania. Po każdym wezwaniu i chwili ciszy Ojciec Święty odmawiał modlitwę przebłagalną, po czym kardynał, który odczytał wezwanie, podchodził do siedmioramiennego świecznika i zapalał świecę, a chór trzykrotnie śpiewał «Kyrie eleison». Po modlitwie końcowej Ojciec Święty objął i ucałował stopy Chrystusa Ukrzyżowanego na znak czci i prośby o przebaczenie. Wezwania modlitwy powszechnej mówiły o winach popełnionych w ciągu wieków przez synów i córki Kościoła, które wspominał już Paweł VI i wielokrotnie Jan Paweł II.

Było to więc ogólne wyznanie grzechów (por. przemówienie Pawła VI na Kalwarii w Jerozolimie 4 stycznia 1964 r.); wyznanie win popełnionych w służbie prawdzie (por. «Tertio millennio adveniente», 35); wyznanie grzechów, które naruszyły jedność ciała Chrystusa (por. «Tertio millennio adveniente», 34; «Ut unum sint», 34 i 82; przemówienie Jana Pawła II w Paderborn 22 czerwca 1996 r.); wyznanie win popełnionych w stosunku do Izraela (por. przemówienie Jana Pawła II w Moguncji 17 listopada 1980 r.; Komisja ds. Kontaktów Religijnych z Judaizmem, «Pamiętamy: Refleksje nad Szoah», 16 marca 1998 r.); wyznanie win popełnionych przeciwko miłości, pokojowi, prawom narodów, poszanowaniu kultur i religii (por. przemówienie Jana Pawła II w Asyżu 27 października 1986 r.; w Santo Domingo 13 października 1992 r.; audiencja generalna 21 października 1992 r.); wyznanie grzechów godzących w godność kobiety i jedność rodzaju ludzkiego (por. rozważanie Jana Pawła II przed modlitwą «Anioł Pański» 18 czerwca 1995 r.; «List do Kobiet», 29 czerwca 1995 r.); wyznanie grzechów w dziedzinie podstawowych praw człowieka (por. przemówienie Jana Pawła II w Jaunde 13 sierpnia 1985 r.; audiencja generalna 3 czerwca 1992 r.).

Wyznanie win skierowane było do Boga, bo tylko On może odpuścić grzechy, ale było wyrażane także przed ludźmi, ponieważ nie można ukrywać tego, za co odpowiedzialni są chrześcijanie. Wyznanie nie było równoznaczne z osądzaniem pokoleń poprzednich — sąd należy wyłącznie do Boga i dokona się w dniu ostatecznym, ale wskazywało winy popełnione na przestrzeni dziejów przeciwko Ewangelii. W wyznaniu nie były wymieniane ani osądzane osoby odpowiedzialne za zło. Wyznanie było wyrazem solidarności ochrzczonych naszych czasów z ochrzczonymi w przeszłości. Nie osądzając swoich przodków, chrześcijanie współcześni wyznali popełnione przez nich zło i chcieli za nie przeprosić Boga i ludzi.

Umieszczając wyznanie grzechów w kontekście liturgicznym, Jan Paweł II chciał podkreślić, że celem tego aktu było oczyszczenie pamięci, pojednanie między chrześcijanami oraz między Kościołem i ludzkością. Wyznanie dawnych grzechów chrześcijan powinno doprowadzić do zmiany mentalności i zapobiec powtórzeniu się win przeszłości w następnych pokoleniach. Wyznanie grzechów sprzyja dialogowi, pojednaniu i pokojowi oraz pozwala na ściślejsze przylgnięcie do Chrystusa.

Po udzieleniu uroczystego błogosławieństwa Ojciec Święty raz jeszcze wezwał wierzących do skruchy, która prowadzi do przebaczenia i życia w wierności Ewangelii.

opr. mg/mg