Jorge Mario Bergoglio

Pierwszym amerykańskim Papieżem jest argentyński jezuita Jorge Mario Bergoglio, 76-letni arcybiskup Buenos Aires. Jest on postacią znaną na całym kontynencie, pasterzem prostym i bardzo kochanym w swojej diecezji, którą zjeździł wzdłuż i wszerz, podróżując w ciągu 15 lat swojej biskupiej posługi także metrem i autobusami.

«Mój lud jest ubogi, a ja do niego należę» — mówił wielokrotnie, wyjaśniając swoją decyzję, by mieć zwykłe mieszkanie i sam sobie gotować. Swoich księży zawsze nawoływał do miłosierdzia, odwagi apostolskiej i otwierania drzwi wszystkim. Najgorsze, co może zdarzyć się w Kościele — mówił przy różnych okazjach — «jest to, co de Lubac nazywa duchową światowością», co oznacza «stawianie siebie w centrum». A mówiąc o sprawiedliwości społecznej, zachęca, by w pierwszej kolejności wziąć do ręki katechizm i przypomnieć sobie 10 przykazań i błogosławieństwa. Jego program jest prosty: gdy naśladuje się Chrystusa, rozumie się, że «deptanie godności osoby jest grzechem ciężkim».

Pomimo powściągliwego usposobienia — jego oficjalna biografia liczy parę linijek, przynajmniej do chwili nominacji na arcybiskupa Buenos Aires — stał się punktem odniesienia dzięki zdecydowanemu stanowisku, jakie zajął w czasie dramatycznego kryzysu ekonomicznego, który wstrząsnął krajem w 2001 r.

Urodził się w stolicy Argentyny 17 grudnia 1936 r., jest synem emigrantów z Piemontu: jego ojciec Mario był księgowym, urzędnikiem na kolei, natomiast matka, Regina Sivori, zajmowała się domem i wychowywaniem pięciorga dzieci.

Po skończeniu studiów chemicznych wybrał drogę kapłaństwa i wstąpił do seminarium diecezjalnegowVilla Devoto. 11 marca 1958 r. przeniósł się do nowicjatu Towarzystwa Jezusowego. Skończył studia humanistyczne w Chile i w 1963 r., po powrocie do Argentyny, uzyskał magisterium z filozofii w Kolegium św. Józefa w San Miguel. W latach 1964-1965 wykładał literaturę i psychologię w Kolegium Maryi Niepokalanej w Santa Fe, a w 1966 r. — te same przedmioty w Kolegium Zbawiciela w Buenos Aires. W latach 1967-1970 ukończył studia teologiczne również w Kolegium św.Józefa.

13 grudnia 1969 r. został wyświęcony na kapłana przez abpaRamona José Castellana. Dalszą formację odbywał w latach 1970-1971 w Alcalá de Henares w Hiszpanii, a 22 kwietnia 1973 r. złożył uroczystą profesję zakonną w Towarzystwie Jezusowym. Po powrocie do Argentyny został mistrzem nowicjatu w Villa Barilari w San Miguel, wykładowcą na wydziale teologii, konsultorem prowincji Towarzystwa Jezusowego, a także rektorem kolegium.

31 lipca 1973 r. został wybrany na prowincjała jezuitów w Argentynie i pełnił tę funkcję przez 6 lat. Następnie wrócił do pracy akademickiej, w latach 1980-1986 był ponownie rektorem Kolegium św. Józefa, a także proboszczem w San Miguel. W marcu 1986 r. udał się do Niemiec, gdzie skończył swoją pracę doktorską; przełożeni wysłali go później do Kolegium Zbawiciela w Buenos Aires, a następnie do kościoła jezuitów w Cordobie, jako kierownika duchowego i spowiednika.

Kard. Antonio Quarracino wybrał go na swojego bliskiego współpracownika w Buenos Aires. 20 maja 1992 r. Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym (tyt. Auca) w Buenos Aires. 27 czerwca otrzymał w katedrze sakrę biskupią z rąk kard. Quarracina. Na swoje zawołanie biskupie wybrał słowa: Miserando atque eligendo, a w herbie umieścił chrystogram IHS, symbol Towarzystwa Jezusowego.

Pierwszego wywiadu udzielił jako biskup gazetce parafialnej «Estrellita de Belém». Wkrótce został mianowany wikariuszem biskupim dzielnicy Flores, a 21 grudnia 1993 r. została mu powierzona także funkcja wikariusza generalnego archidiecezji. Nie było zatem niespodzianką, gdy 3 czerwca 1997 r. został wyniesiony do godności arcybiskupa koadiutora Buenos Aires. Gdy po niespełna 9 miesiącach umarł kard. Quarracino, 28 lutego 1998r. został jego następcą, jako metropolita, prymas Argentyny i ordynariusz dla wiernych obrządku wschodniego, którzy w tym kraju nie mieli swojego ordynariusza. Trzy lata później, na konsystorzu 21 lutego 2001 r., Jan Paweł II wyniósł go do godności kardynalskiej, przydzielając mu kościół tytularny św. Roberta Bellarmina. Wezwał swoich wiernych, by nie udawali się na uroczystości do Rzymu, a pieniądze, które wydaliby na podróż, przeznaczyli na ubogich. Jest Wielkim Kanclerzem Katolickiego Uniwersytetu Argentyny, autorem książek Meditaciones para religiosos [Medytacje dla zakonników] (1982 r.), Reflexiones sobre la vida apostólica [Refleksje na temat życia apostolskiego] (1986 r.) i Reflexiones de esperanza [Refleksje o nadziei] (1992 r.).

W październiku 2001 r. został mianowany pomocniczym relatorem generalnym na X Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów, poświęcone posłudze biskupiej. Funkcja ta została mu powierzona w ostatniej chwili, by zastąpił kard. Edwarda Michaela Egana, arcybiskupa Nowego Jorku, który zmuszony był zostać w ojczyźnie po zamachach terrorystycznych 11 września. Podczas Synodu zwrócił szczególną uwagę na «profetyczną misję biskupa», jego rolę «proroka sprawiedliwości», jego obowiązek «nieustannego głoszenia» nauki społecznej Kościoła, a także «wyrażania autentycznych sądów w kwestiach wiary i moralności».

W Ameryce Łacińskiej stawał się tymczasem postacią coraz bardziej popularną. Pomimo tego zachował cechującą go skromność i surowy styl życia, przez niektórych określany jako niemal «ascetyczny». W tym duchu w 2002 r. nie przyjął nominacji na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Argentyny, jednak trzy lata później został wybrany, a następnie w 2008 r. zatwierdzony na kolejne trzy lata. W kwietniu 2005 r. uczestniczył w konklawe, które wybrało Benedykta XVI.

Jako arcybiskup Buenos Aires — metropolii liczącej ponad 3 mln mieszkańców — realizował program misyjny, w którego centrum były jedność i ewangelizacja. Miał on cztery główne cele: otwarte i braterskie wspólnoty; zaangażowanie świadomego laikatu; ewangelizacja adresowana do każdego mieszkańca miasta; opieka nad ubogimi i chorymi. Postawił na nową ewangelizację Buenos Aires, «biorącą pod uwagę, kto tam mieszka, jaki jest, jego historię». Zachęcał księży i świeckich do wspólnej pracy. We wrześniu 2009 r. zapoczątkował kampanię solidarności z okazji dwusetlecia odzyskania niepodległości: 200 dzieł miłosierdzia, które mają być zrealizowane do 2016 r. W odniesieniu do kontynentu wiąże wielkie nadzieje z przesłaniem konferencji w Aparecidzie w 2007 r., nazywając je wręcz «Evangelii nuntiandi Ameryki Łacińskiej».

Do chwili rozpoczęcia sede vacante był członkiem Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, ds. Duchowieństwa, ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego; Papieskiej Rady ds. Rodziny i Papieskiej Komisji ds. Ameryki Łacińskiej.

opr. mg/mg