W cieniu Konfederacji Helweckiej

Szwajcaria leżąca między południowymi Niemcami południową Francją stała się również centrum prześladowań osób zaangażowanych w magię zarówno ze strony katolickiej jak i protestanckiej. Według naukowców na terenie Europy Zachodniej odbyło się ok. 110 000 procesów przeciwko czarownicom. Należy jednak pamiętać, że z tej liczby około 10 000 miało miejsce na terenach należących do dzisiejszej Szwajcarii.

Pierwszy proces odbył się na terenie wioski w pobliżu Dauphiné na terenie Szwajcarii francuskojęzycznej. Już w czasach średniowiecznych można było usłyszeć o sławetnych procesach Waldensów we Freiburgu. W latach 1399 i 1430 funkcjonowała nawet w dominikańskim konwencie w Lozannie siedziba wielkiego inkwizytora. Miało to znaczny wpływ na procesy na terenach francuskojęzycznych dzisiejszej Szwajcarii, zwłaszcza na znany proces z 1465 r. jaki odbył się w Châtel-St.-Denis. Niektórzy historycy twierdzą, że pierwszy proces przeciwko czarownicom odbył się w roku 1430 na terenie dzisiejszego kantonu Wallis. I to on pociągnął za sobą kolejne procesy: we Freiburgu i Neuenburgu (440), w Vevey (1448), na terenach diecezji Lozanna (1460), w okolicach Jeziora Genewskiego (1480) oraz w Dommartin (1498 i 1524-1528). Pierwsze teksty opisujące te wydarzenia pochodzą z roku 1430 i 1440. Liczba kobiet jakie stanęły przed sądem do XV wieku wynosiła ok. 2/3 ogólnej liczby sądzonych. Zaś od XV wieku kobiety stanowiły około 30% wszystkich sądzonych.

Liczba procesów w ostatnim trzydziestoleciu XVI wieku znacznie wzrastała, aż do lat pięćdziesiątych wieku XVII. W drugiej połowie XVII wieku liczba ta znacznie zmalała. Mimo to odbywały się nadal procesy na terenie dzisiejszej Gryzonii. Z początkiem wieku XVIII praktyka "polowania na czarownice" odchodziła w zapomnienie. Ostatni proces jaki miał miejsce na terenie Szwajcarii odbył się w kantonie Glarus w 1782 r. a oskarżoną była Anna Göldi. Po tym wydarzeniu nie wykonywano więcej wyroków choć groźba ich wznowienia wisiała w powietrzu, a w sądach czekało na rozpatrzenie 1700 oskarżeń.

Na terenie kantonu Waadt w latach 1580-1655 odbyło się około 1700 procesów. Drugim kantonem co do gorliwości była wspomniana Gryzonia z liczbą przynajmniej 1000 procesów. Na terenie Zurichu odbyło się zaledwie 80. Być może dlatego, że kanton ten jest ośrodkiem miejskim, nie jak poprzednie rozległe obszarowo. Nie sposób też nie wspomnieć tutaj o procesach jakie miały miejsce na terenie dzisiejszego kantonu Lugano. Dawniej teren ten należał do pobliskiej włoskiej diecezji Como, które również nakazało "spalić kilka domniemanych czarownic".

W czasach Renesansu oskarżenie osoby o czarnoksięstwo mogło nastąpić jedynie na skutek zgłoszenia ludu a nie urzędu. Miało to chronić urzędy szwajcarskie przed skalaniem się oskarżeniami, które jedynie przychodziły z pomocą "zgorszonemu ludowi". Najczęstszym aktem oskarżeń było uprawianie Sabatu przez czarowników i czarownice. Najczęściej odbywały się one na terenach kantonów protestanckich. Mniej zaś w Szwajcarii centralnej, która była katolicka. Wyroki śmierci natomiast były najczęściej wykonywane przez ścięcie, rzadziej przez spalenie na stosie.

Często obarcza się Kościół katolicki za rozwój inkwizycji a zapomina się, że inni ówcześnie panujący również dopuszczali się tego typu procederu. To przecież nie kto inny, ale sam Kalwin kazał spalić hiszpańskiego doktora Michaela Servet, który prowadził liczne badania nad układem krążenia krwi. Czy też postać pastora Metthew, który kazał spalić w 1692 r. w Salem dziewięć domniemanych czarownic.

Przyczyną wielu procesów była jak twierdzą historycy nie tyle chęć unicestwienia wszelkich przejawów stosowania magii ile zwykła zazdrość sąsiadów. Przytaczane w wielu pismach i kronikach argumenty mogłyby dzisiaj być nader śmieszne. Przykładem może być konflikt dwóch rolników o to który ma lepsze zbiory i szukanie przyczyn tego faktu przez zazdrosnych sąsiadów.

Rok 1600 przyniósł najwięcej ofiar inkwizycji. A warto wiedzieć, że był to okres nieurodzajów, bezrobocia i konfliktów społecznych. W wiekach XVI i XVII demonizowano taniec, seksualność ludzką, nieumiarkowanie w jedzeniu czy też np. szósty palec u ręki, lub "pieprzyk" na ciele. Wspomniane wydarzenia bardzo często były dla sędziów dowodem na kontakty z diabłem.

Ze wszystkich opisanych przeze mnie terenów na których odbywała się Inkwizycja, właśnie na terenie Szwajcarii najwięcej kobiet skazano na śmierć. Eksperci szacują tę liczbę od 60 - 95%.

Literatura Ogólna

opr. ab/ab