XX Międzynarodowy Kongres Maryjno-Mariologiczny

Jednym z wydarzeń Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 był XX Międzynarodowy Kongres Maryjno-Mariologiczny, który odbył się w Rzymie w dniach od 15 do 24 września. Kongresy maryjne to uroczyste zgromadzenia czcicieli Bożej Rodzicielki, organizowane od 1900 r. Kongresy mariologiczne natomiast mają charakter sympozjów naukowych, gromadzących mariologów i specjalistów z dziedzin pokrewnych; są organizowane od 1950 r.

Organizacją międzynarodowych kongresów mariologicznych i maryjnych już od 1950 r. zajmuje się Akademia Maryjna, powołana przez Zakon Braci Mniejszych w 1947 r., której Jan XXIII oficjalnie powierzył to zadanie w r. 1959, podnosząc ją do rangi Papieskiej Międzynarodowej Akademii Maryjnej. Tegoroczny kongres Akademia zorganizowała wespół z diecezją rzymską, która pokrywała koszty.

Jako miejsce obrad kongresu wybrano sanktuarium Maryi Matki Bożej Miłości (Madonna del Divino Amore), położone pod Rzymem przy via Ardeatina. W kongresie wzięło udział nieco ponad 200 osób zaproszonych (w tym 15 z Polski), a ponadto od 100 do 200 gości słuchało codziennie wykładów podczas publicznych sesji plenarnych.

Temat kongresu zrodził się z treści obchodów jubileuszowych. W ciągu ostatnich trzech lat przed Jubileuszem cały Kościół odnawiał się poprzez przeżywanie tajemnicy trzech Osób Boskich. Kreśląc zarys programu na poszczególne lata, Jan Paweł II w liście Tertio millennio adveniente wskazywał również na osobę i rolę Maryi jako Matki Bożego Syna, posłusznej Duchowi Świętemu, wybranej Córki Boga Ojca. Program ten znalazł wyraz w temacie kongresu: «Tajemnica Trójcy Świętej a Maryja».

Kongres został uroczyście otwarty w rzymskiej bazylice Matki Boskiej Większej w godzinach popołudniowych 15 września. Obszerne słowo wstępne wygłosił specjalny wysłannik papieski na kongres kard. Jorge Arturo Medina Estévez.

Obrady toczyły się przed południem na sesjach plenarnych, a po południu w 10 grupach językowych (afrykańska, angloamerykańska, azjatycka, chorwacka, francuska, włoska, latynoamerykańska, polska, hiszpańska i niemiecka). Wygłoszono łącznie 18 wykładów na sesjach plenarnych oraz 146 w grupach. Pracami sekcji polskiej kierował ks. Teofil Siudy, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Mariologicznego.

Wykłady głoszone podczas sesji plenarnych, naświetlające główny temat z różnych punktów widzenia, ukazały możliwość wzbogacenia samej nauki o osobie i roli Maryi oraz jej związków z duchowością chrześcijańską. Relacje Maryi z Trójcą Świętą i poszczególnymi Osobami, o których przypomniał Sobór Watykański II w konstytucji Lumen gentium, ukazane są w Nowym Testamencie w ścisłym związku z najważniejszym wydarzeniem dziejów zbawienia, jakim jest Wcielenie Bożego Syna. W Zwiastowaniu dokonuje się pierwsze objawienie trzech Osób Boskich oraz ich misji, i jest ono przeznaczone właśnie dla Maryi.

W ewangelicznym obrazie Maryi od Zwiastowania do Zesłania Ducha Świętego odkrywamy miłość Boga Trójjedynego, który prowadzi dialog z Maryją oraz z każdym człowiekiem, a szanując ludzką wolność, oczekuje odpowiedzi na zaproszenie do współpracy w dziele zbawienia. Przez macierzyństwo Maryi zawiązuje się nowa Rodzina Boża, którą jest nie tylko Święta Rodzina z Nazaretu, ale cały Lud Boży. Scena Zwiastowania ukazuje nam dialog Boga z człowiekiem przede wszystkim jako wydarzenie prywatne i osobiste, natomiast Zesłanie Ducha Świętego, w którym także uczestniczy Maryja, ma już charakter wspólnotowy. Udział Maryi w tajemnicach zbawczych nie jest bierny, ale aktywny i inteligentny, bo Ona stara się wszystko zrozumieć. Jednocześnie staje się «Teoforą», nosicielką Boga. Ewangeliczne orędzie o wcieleniu, zawarte w «Ewangeliach o dzieciństwie Jezusa» (Mt 1-2 i Łk 1-2), jest zakorzenione w doświadczeniu paschalnym, a jego sformułowanie ma ścisłe związki ze sposobem ujęcia i przepowiadania prawdy o zmartwychwstaniu Jezusa przez Jego uczniów. Ewangelie te stanowią przejście od Starego do Nowego Testamentu, od wiary w Boga Ojców do wiary w Boga Ojca.

Sformułowania prawdy o roli Maryi rodziły się w ścisłym związku z dogmatycznym ujęciem prawdy chrystologiczno-trynitarnej w okresie od Soboru Nicejskiego do Soboru Chalcedońskiego, a jej zrozumienie pogłębiało się równolegle z pogłębieniem nauki o Trójcy Świętej u teologów Zachodu, od Hilarego z Poitiers do św. Augustyna. W średniowieczu relacje Maryi do poszczególnych Osób Trójcy chętnie określano terminami z dziedziny pokrewieństwa i przymierza. Maryję nazywano Córką i Oblubienicą Boga Ojca, Matką, Oblubienicą, Siostrą a nawet Córką Bożego Syna, Oblubienicą i Świątynią Ducha Świętego. Mariologia XVII-wieczna, zwłaszcza hiszpańska, poczynając od Franciszka Suareza, podkreśla relacje Maryi z poszczególnymi Osobami Trójcy Świętej, nazywając Ją nawet «dopełnieniem Trójcy Świętej» (Complementum Sanctissimae Trinitatis). Według tej mariologii Maryja jest arcydziełem Trójcy Świętej i nam Ją objawia.

Przekonanie Kościoła o ścisłych relacjach Maryi z Trójcą Świętą potwierdza obraz Maryi w liturgii rzymskiej oraz w tradycji ikonograficznej, szczególnie średniowiecznej i wschodniej.

Ostatni dzień obrad poświęcony był zagadnieniom duchowości. Kontemplacja znanych przedstawień «Piety», ukazujących cierpiącą Matkę, a także Boga Ojca obejmującego martwego Syna, prowadzi do wniosku że postawa «Piety», czyli współcierpienia i współczucia, jest także drogą dla Kościoła i wiernych. Postać Maryi odkrywa przed nami tajemnice Trójcy Świętej przeżywane w życiu osobistym i wspólnotowym. Pełne zrozumienie orędzia zawartego w Zwiastowaniu jest doskonałym lekarstwem na wszystkie błędy i zagrożenia wiary.

Zagadnieniu inkulturacji, czyli ukazywania relacji Trójcy Świętej z Maryją w różnych kulturach, poświęcona była dyskusja «okrągłego stołu» z udziałem przedstawicieli Afryki, Ameryki Łacińskiej, Ameryki Północnej, Azji oraz Europy.

Na spotkaniach w sekcjach językowych omawiano aspekty głównego tematu ściślej związane z danym kontekstem historycznym i kulturowym. Sekcja afrykańska przypominała stare tradycje koptyjskie i etiopskie oraz dzieliła się ujęciami problemów związanych z Maryją i Trójcą Świętą w języku kultur afrykańskich. Maryja jest dla Afrykańczyków wzorem, jak przeżywać tajemnicę «my z Bogiem», który jest «Bogiem z nami». W sekcji azjatyckiej prezentowano temat na tle kultur poszczególnych krajów (Indonezja, Chiny, Filipiny, Tajlandia, Indie, Liban). Pozostałe sekcje podejmowały tematy ogólne, podobne do omawianych na sesjach plenarnych, a także historyczne, przypominające obraz relacji Trójcy Świętej i Maryi u teologów różnych okresów, w literaturze, w sztuce, w pobożności ludowej i w ośrodkach kultu maryjnego. Sekcja latynoamerykańska omawiała propozycję programu duszpasterskiego pod hasłem: «Maryja drogą spotkania z Ojcem, Synem i Duchem Świętym dla ludzi Ameryki». Inne (francuska, niemiecka i polska) w duchu ekumenicznym starały się odkrywać, jak na główny temat kongresu patrzą Kościoły siostrzane.

Podczas trwania kongresu odbywały się koncerty, spotkania literackie, nabożeństwa maryjne w różnych świątyniach, a poszczególne sekcje kongresu uczestniczyły w wieczornych nabożeństwach jubileuszowych na placu św. Piotra.

Zakończenie XX Kongresu Maryjno-Mariologicznego odbyło się również w bazylice Matki Boskiej Większej 23 września przed południem. Po przemówieniu kardynała legata Jorge Arturo Mediny Esteveza, o. Gaspar Calvo Moralejo OFM podsumował obrady sesji plenarnych, a ks. Alberto Valentini SMM omówił prace sekcji językowych.

Liturgicznym zamknięciem kongresu, a zarazem zakończeniem Jubileuszu Sanktuariów była uroczysta Eucharystia, którą Jan Paweł II koncelebrował 24 września na placu św. Piotra wraz z uczestnikami kongresu i przedstawicielami sanktuariów. Z tej okazji sprowadzono z sanktuarium Divino Amore cudowną ikonę Maryi, której towarzyszyły poczty sztandarowe sanktuariów z całego świata, m.in. z Jasnej Góry.

O. Paulin W. Sotowski OFMConv.

opr. mg/mg