Ćwiczenie czwarte - Powtórzenie

John Pungente SJ, Monty Williams SJ

Jak znaleźć Boga w Hollywood?

ISBN: 978-83-60703-70-0

wyd.: Wydawnictwo SALWATOR 2007

---

Ćwiczenie czwarte

Powtórzenie

Powtórzyć ćwiczenie pierwsze i drugie, zwracając uwagę i dłużej się zatrzymując nad tymi punktami, w których odczułem większe pocieszenie lub strapienie, albo też w ogóle miałem jakieś większe przeżycie duchowe.

(Ćw. Duch. #62)

Łaska: Abym miał wewnętrzne odczucie i poznanie swoich grzechów i odczuł wstręt do nich; abym odczuł nieład swoich czynów, a brzydząc się nim, poprawił się i uporządkował; poznanie świata, abym czując doń wstręt, odrzucił od siebie rzeczy światowe i próżne.

(Ćw. Duch. #63)

 

Trzy cele powtarzania

Ignacy, co wkrótce stanie się widoczne, posługuje się powtórzeniami poprzednich ćwiczeń po to, by położyć nacisk na pewne rzeczy, pogłębić je lub wręcz przenieść rekolektanta w inne miejsce, wykorzystując do maksimum jego ciekawość zmierzają do wyzwolenia głębszych warstw treści każdego ćwiczenia.

Obecne ćwiczenie wymaga powtórzenia najważniejszych rzeczy, które zostały odkryte podczas poprzednich etapów. Musimy dokładnie przeanalizować to, co w sobie znaleźliśmy, oraz ustalić, co z tym dalej zrobić.

Najprostszą metodą, aby to osiągnąć, jest zadanie sobie pytania o najistotniejszy moment w trakcie poprzednich ćwiczeń i pochylenie się nad nim na dłużej w modlitwie. Jeśli takich chwil było więcej, należy każdej z nich poświęcić odpowiednio dużo czasu i dopiero potem ruszyć dalej.

Inną metodą jest zadanie sobie pytania na temat tego, co w każdym z dotychczasowych okresów modlitewnych przybliżyło nas do Boga (zauważmy, że niekoniecznie oznacza to doznania przyjemne), a co nas od Niego oddaliło (np. elementy rozpraszające, nuda, niecierpliwość, uciekanie w sny na jawie, zarówno przyjemne, jak i nieprzyjemne).

Patrząc na to, co do tej pory dały nam Ćwiczenia, można by porównać je do filmowego ujęcia w szerokim planie, które powoli przechodzi w zbliżenie na naszą osobę. W obecnym ćwiczeniu przyjrzymy się tej osobie za pomocą coraz większych zbliżeń, lecz z zamiarem uzyskania do niej dystansu. Powtórzenie to ma zatem na celu trzy rzeczy.

 

Cel pierwszy

Po pierwsze dąży do głębokiego przeżycia przejawów własnego nieładu, bez konieczności ponownego ich odgrywania lub ponownego angażowania się w nie, a także do wywołania względem nich uczucia wstrętu. Jeśli grzech jest dla ciebie traumą, ponieważ definiuje cię na zasadzie obsesyjno-kompulsywnej, musisz powrócić do tych traumatycznych przeżyć — lecz tym razem jako ktoś, kto jest podtrzymywany przez Bożą miłość — i przejść przez nie w towarzystwie Boga, Jezusa lub Marii. Pozwoli ci to poddać się „reedukacji”, w sposób dużo bardziej przepełniony miłością, dzięki wywoływaniu spontanicznej reakcji na przejawy nieładu w twojej przeszłości.

 

Cel drugi

Po drugie ćwiczenie to chce ci pomóc zrozumieć ten nieład — mechanizmy jego powstawania, przyczyny, które go wywołują, oraz sposób, w jaki się przejawia. Brzydząc się nim, możesz naprawić swoje życie i pozwolić Bożej miłości je uporządkować. Ponowne przeżywanie tych chwil z perspektywy świadomości umiłowania przez Boga, mimo grzesznych uczynków i ich wspominania, to jedno, lecz istnieje także głębszy poziom integracji. Na tym poziomie usiłujemy zrozumieć, dlaczego postąpiliśmy tak, jak postąpiliśmy, i jak do tego doszło.

 

Cel trzeci

Po trzecie celem tego ćwiczenia jest osiągnięcie prawdziwej wiedzy dotyczącej natury świata oraz jej wpływu na nas, tak abyśmy odczuli do niej wstręt i odrzucili wszystko, co wiąże się z destrukcyjną mocą spraw doczesnych. Przyglądamy się tu kontekstowi, który więzi nas w pułapce grzechu i grzesznych czynów, aby poznać zasady działania tego świata i naszego własnego w nim współudziału.

 

Przerwanie cyklu

Nie robisz tego po to, aby się ocalić — tego nie potrafisz — ani też by ocalić kogokolwiek innego. Jedyne, co leży w twojej mocy, to mocne postanowienie poprawy. To postanowienie przejawia się w nienawiści do tego, co uczyniłeś/-aś; w pragnieniu dotarcia do przyczyn tego czynu po to, aby się już nigdy nie powtórzył; oraz w podjęciu decyzji o tym, że nigdy więcej do tego nie dopuścisz. Nawet jeśli grzeszono przeciw nam, nie chcemy kontynuować tego cyklu grzechu i zniszczenia, lecz wolimy prosić Boga o łaskę umożliwiającą przerwanie go, wzniesienie ku odkupieniu, i podjęcie próby przemienienia zniszczenia w życie. Musimy także poznać naturę świata, która popycha nas do takiego stanu, oraz sposób, w jaki wciąga nas ona do współuczestnictwa w swoim działaniu. Oto łaski, o które się modlimy, rozważając nie tyle naszą grzeszność samą w sobie, ile to, jak możemy współpracować z miłosierdziem Bożym, aby odtworzyć ten świat i te więzi, do których zniszczenia się przyczyniliśmy. Wykonujemy tym samym pierwszy krok w kierunku odwzajemnienia tej miłości, którą odnaleźliśmy jako coś, co już istnieje w naszym życiu.

W tym ćwiczeniu powtórzenia Ignacy ucieka się do pewnego ciekawego sposobu. Zachęca nas do wzywania wstawiennictwa tych sił miłości, które odrzuciły grzech wszechświata i grzechy ludzkości. Jest to według niego przede wszystkim Maria, Matka Boża; następnie Jezus Chrystus, Mesjasz; oraz wreszcie samo źródło życia, Ojciec. Do sił Boga i dobra przyłączamy się wtedy, gdy zwracamy się do nich o pomoc w uzyskiwaniu tych łask, o które modlimy się w ćwiczeniu.

 

Pytania do modlitwy i refleksji

1. Które chwile poprzednich okresów modlitewnych okazały się być dla ciebie istotne?

2. Czy potrafisz podzielić te chwile na chwile pocieszenia i chwile strapienia?

3. Co się zdarzyło podczas modlitwy poświęconej każdej z tych chwil?

4. Czy miałeś/-aś wrażenie, że otrzymujesz trzy łaski, o które prosisz?

5. Jakie są grzechy twojego życia? Jak działa grzech w twoim życiu? Jaki wpływ ma na ciebie zepsucie świata?

6. Co się dzieje, gdy swoją odpowiedź na poprzednie trzy pytania przedstawiasz Marii, Jezusowi oraz Ojcu?

 

Film

Tajemnice Los Angeles

Tytuł oryg.: L.A. Confidential (1997 r. — 138 min)

Reż.: Curtis Hanson

Występują: Kevin Spacey, Russel Crowe, Guy Pearce, Kim Basinger

 

1. Streszczenie

Głównymi bohaterami filmu są trzej policjanci z Los Angeles: Jack Vincennes, występujący jako ekspert w cotygodniowym serialu policyjnym, a na boku zajmujący się aranżowaniem aresztowań słynnych osób na tle obyczajowym na zlecenie pewnego brukowca; Ed Exley, oficer o przeroście ambicji, wspinający się po szczeblach kariery i znienawidzony przez kolegów za jawną interesowność i sztywne trzymanie się zasad; oraz Bud White, narwany gliniarz zakochany w ekskluzywnej prostytutce, który przysięga bronić prawa, nawet jeśli oznaczałoby to złamanie tegoż prawa.

Brutalne morderstwo krzyżuje ich drogi. Podczas pracy nad rozwiązaniem zagadki zostają wciągnięci w zacieśniający się krąg korupcji, tajemniczej intrygi i śmierci. Wszyscy są podejrzani, każdego można wyeliminować. I nic nie jest tym, na co wygląda.

 

2. Pytania dotyczące filmu

1. Tajemnice Los Angeles ukazują miasto z lat 50. w konwencji kina noir. Film noir — dosłownie „czarny” lub „mroczny” — to termin ukuty przez francuskich krytyków na opisanie hollywoodzkich produkcji z lat 40. i 50., opisujących ciemny i posępny podziemny świat korupcji i przestępczości. W filmach tego typu zarówno złoczyńcy, jak i protagoniści są ludźmi cynicznymi, pozbawionymi złudzeń, którzy nierzadko stąpają po niepewnym gruncie w samotności, rozpamiętując przeszłość i z podejrzliwością lub apatią spoglądając w przyszłość.

Pod względem stylistyki i estetyki typowy film noir pełny jest scen nocnych, rozgrywanych zarówno we wnętrzach, jak i plenerach. Jego scenografia nawiązuje do obskurnego realizmu, a światło wydobywa długie cienie, potęgując atmosferę fatalizmu. Muzyka wpisuje się w klimat mroku i niepokoju.

W jaki sposób oświetlenie, scenografia i muzyka przyczyniają się do brudnego, „skażonego” i niezdrowego klimatu Tajemnic Los Angeles? W jaki sposób środki te zostają wykorzystane do ukrycia części prawdy?

2. Każdy spośród trzech głównych bohaterów jest niepewnym siebie samotnikiem, w którym narastają cynizm, nieufność i rozczarowanie nawet podczas desperackiej próby znalezienia sensu w swym życiu — swoistego odkupienia. Każdy także posiada tragiczną skazę przypominającą nieco skazy bohaterów tragedii Szekspira.

Jakie to skazy?

W jaki sposób powodują, że ich posiadacze zachowują się lekkomyślnie lub nie zauważają jakiejś ważnej wskazówki, co w efekcie doprowadzi do ich zniszczenia lub zranienia?

3. W filmach typu noir główna postać kobieca jest zazwyczaj osobą mroczną i tajemniczą, jakby z pogranicza światów. Jest jednak także tą, która „ocali” bohatera przed nim samym, przed jego cynizmem i samotnością. Lynn Bracken jest piękną i olśniewającą femme fatale wydającą się odgrywać jedynie mało znaczącą rolę w głównych wydarzeniach filmu, jednak to ona jest kluczem do tego, co się dzieje z każdym z trzech głównych bohaterów.

Jakie są różnice w jej relacjach z każdym z tych trzech mężczyzn?

Jaki wpływ ma na to, co im się przydarza?

 

3. Związek między filmem a tematem Ćwiczenia

1. Mamy „głęboko przeżyć przejawy własnego nieładu”. To Ćwiczenie to seria zbliżeń, a Tajemnice Los Angeles dają nam serię zbliżeń trzech głównych bohaterów.

„Najważniejszym wyzwaniem dla bohaterów czarnych kryminałów jest odkrycie prawdy, wbrew cynizmowi i pesymizmowi. Ich heroizm tkwi w poszukiwaniu prawdy i sprawiedliwości, mimo że prowadzi ich ono do śmierci lub zniszczenia. Są to zazwyczaj ludzie zranieni, zmagający się z gwałtownymi, agresywnymi doświadczeniami z przeszłości, usiłujący znaleźć w skorumpowanym otoczeniu odrobinę honoru, odkupienia za wstręt do własnego życia i własnych uczynków. Pomimo, a może właśnie z powodu swojego cynizmu i poczucia braku wartości chcą się zbawić i zasłużyć na normalne, moralne życie” (Neil Andersen, Scanning the Movies Study Guide, 1997 r.).

Jakie są przejawy nieładu w każdym z trzech bohaterów? Czy udaje im się wyzwolić?

2. „W pewnych chwilach głównym elementem prowadzącym narrację staje się muzyka, kiedy rozbrzmiewa w tle serii wydarzeń, komentując ich aspekt moralny lub zmieniając ich wydźwięk” (Neil Andersen, Scanning the Movies Study Guide, 1997 r.).

Zwróć uwagę na sekwencję z piosenką „Wheel of Fortune” („Koło fortuny”). W jaki sposób każdy z trójki bohaterów staje twarzą w twarz ze swoimi problemami i zmienia swój los („fortunę”) w trakcie trwania tego utworu?

3. Ćwiczenie nakazuje nam „osiągnięcie prawdziwej wiedzy dotyczącej natury świata oraz jej wpływu na nas, tak abyśmy odczuli do niej wstręt”. Hanson swoją opowieść o ludziach osadził w przeszłości, a jednak wiele jej elementów jest tak samo aktualnych dziś jak 40 lat temu. Ich świat jest odbiciem naszego świata. Zbrodnia, korupcja i destrukcyjna siła spraw doczesnych to tak naprawdę lustro dla naszego świata. Pod jakimi względami?

 

4. Związek między filmem a świadomością
odprawiającego Ćwiczenie

Każdy z nas ma w sobie jakąś cząstkę Jacka Vincennesa, Buda White'a, Eda Exleya, Lynn Bracken i Sida Hudgensa. Postaci te mogą nam posłużyć do oświetlenia wycinka ciemności, która albo już jest w naszym życiu, albo nas ku sobie przyciąga. Wszyscy z nich, na przykład, nie spełnili się w swoim życiu — a jest to lęk, który dotyczy wielu z nas.

Zmierzając ku przeżyciu i zrozumieniu przejawów własnego nieładu, przyjrzyj się nieładowi w każdym z nich i zastanów się, czy być może nie dotyczy cię któryś z ich problemów. Oto lista wybranych kwestii — po refleksji nad filmem na pewno przyjdzie ci ich do głowy więcej. Czy w jakikolwiek sposób dotyczą ciebie?

1. Jack Vincennes — ponad wszystko chce być w świetle jupiterów i w tym celu gotowy jest nawet sprzedawać ludzi; boi się być kimś nieznanym; uśmiecha się często i łatwo, ale nieszczerze.

2. Bud White — jest gotów złamać zasady, byleby doprowadzić do takiego rozstrzygnięcia, które sam uważa za słuszne; zawsze chętny do dobrego uczynku w złej sprawie; kieruje się przede wszystkim emocjami.

3. Ed Exley — idzie po trupach do najważniejszego stanowiska w swojej branży; zimny, wyrachowany karierowicz; wypiera wszelkie emocje.

4. Lynn Bracken — poświęca własne życie po to, by stać się kimś, kim nie jest, a wszystko to czyni dla pieniędzy.

5. Sid Hudgens — prowadząc swój brukowiec „Po cichu”, żeruje na nieładzie w innych, czerpiąc korzyści z grzechów otaczających go ludzi i nie zauważając grzechu we własnym życiu.

opr. aw/aw