Wokół Reguły Św. Benedykta

o. Tomasz Dąbek Wokół Reguły Św. Benedykta ISBN: 978-83-61533-05-4 wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2009

Wybrane fragmenty Wprowadzenie Wokół reguły - wstęp O rodzajach mnichów Jaki powinien być opat

Wprowadzenie

Przedstawiane krótkie rozważania są próbą współczesnego odczytania świętego tekstu, wczucia się w myśl św. Zakonodawcy, zrozumienia środowiska, w którym żył i pisał, źródeł, z jakich korzystał, a przede wszystkim świadomego i krytycznego sposobu korzystania z Reguły Mistrza. Czasem będą właściwie przedstawieniem treści Reguły, której same słowa więcej mówią niż obszerne opracowania dawne i nowe.

Anonimowa Reguła Mistrza (RM) jest trzykrotnie dłuższa od Reguły św. Benedykta (RB), zawiera wiele szczegółowych rozporządzeń podawanych z wielkim poczuciem autorytetu. Znaczne partie są wspólne z RB - w ciągu wieków uważano ją za jej nieudolne rozszerzenie. Kiedy w 1938 r. podniesiono problem możliwości jej chronologicznego pierwszeństwa przed Regułą św. Benedykta, wielu uważało to za próbę podważenie roli św. Benedykta w dziejach Europy i monastycyzmu zachodniego. Krytyczne badania o. Adalberta de Vogüé z opactwa La Pierre-qui-vire przyczyniły się do rozpowszechnienia przekonania o czasowym pierwszeństwie RM, która wobec tego była bezpośrednim źródłem literackim dla RB. Może być świadectwem wcześniejszych, powszechnie przyjmowanych na Zachodzie tradycji mniszych. Św. Benedykt mógł korzystać albo z obecnie znanej postaci tekstu, albo z wcześniejszego opracowania.

Porównywanie obu tekstów pozwala dojrzeć obok podobieństw bardzo głębokie różnice w sposobie myślenia ich autorów: wielką gorliwość Mistrza połączoną z przekonaniem o własnym autorytecie i dość ciasnym pojmowaniu wielu spraw z jednej strony, roztropność, umiar, miłość Boga i ludzi oraz całkowitą wolność w korzystaniu z tradycji i własnego doświadczenia u św. Benedykta. W naszych rozważaniach będziemy podkreślali cechy Jego wielkiego ducha szukając jego sposobu rozwiązywania problemów, jakie niesie życie mnisze we współczesnym świecie. W historii zakonu często zdarzało się, że podkreślając potrzebę pokory i posłuszeństwa, oderwania się od świeckiego sposobu myślenia, mniej zwracało się uwagę na słowa Reguły o odpowiedzialności przełożonych i na to wszystko, co zwracało się ku potrzebom każdego z braci. Można obserwować sytuacje, kiedy nasze postępowanie chyba nieświadomie jest bliższe duchowi Reguły Mistrza niż św. Benedykta. Warto więc zastanowić się nad tym wszystkim, co składa się na życie mnisze, aby było ono możliwie najlepszym praktykowaniem litery i ducha Reguły.

W naszych rozważaniach będziemy korzystali z tekstu: Święty Benedykt z Nursji, Reguła. Święty Grzegorz Wielki, Dialogi, Księga Druga, tłum. A. Świderkówna, Tyniec, Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 1994 i odwoływali się do własnego przekładu Reguły Mistrza czekającego na redakcję naukową i wydanie.

dr Paweł Piotrowski

Wokół reguły - wstęp

Św. Benedykt jest założycielem zakonu benedyktynów, jednego z najsurowszych zakonów na świecie obok kamedułów czy trapistów, a Jego słowa ora et labora (módl się pracuj), stały się mottem nie tylko średniowiecznych zakonów kontemplacyjnych, ale także dla wielu współczesnych. Do dziś wzbudzają podziw dla tych, którzy żyją wg Reguły św. Benedykta, czasem natchnienie, by pójść Jego śladami, a czasem grozę i przerażenie, bo ciężkie jest życie mnicha, bo tyle wyrzeczeń, umartwień, pokuty i.... jeszcze chyba czegoś, ale... tak naprawdę nie wiemy czego.

Dlatego dobrze, że ukazuje się książka, która przybliża Regułę św. Benedykta. Pojawia się w czasie, kiedy św. Benedykt staje w centrum uwagi wielu ludzi. Zainteresowanie Jego osobą rośnie a wiedza o nim i znajomość tej postaci podobnie jak św. Pawła, św. Piotra, św. Andrzeja czy św. Stanisława staje się jakimś fundamentem wiedzy a nade wszystko mądrości życiowej, bo wiedzy dzisiaj jest sporo ale mądrości wciąż niewiele.

Książka też pokazuje, jak św. Benedykt może oddziaływać na moje życie i jak wiele mogę czerpać z Jego Reguły bez względu na to, czy jestem mnichem czy mam czworo dzieci, bez względu na to, czy jestem w zakonie czy mam drugiego męża, bo z poprzednim mi nie wyszło...

Książka też jakby „burzy” powszechne przekonanie o tym, że Reguła św. Benedykta jest dla benedyktynów a mnie nie dotyczy, bo benedyktynem nie jestem i nim nie zamierzam być, bo Reguła św. Benedykta pokazuje jak być dobrym, jak lepiej żyć, jak stawać się bardziej człowiekiem w świecie, gdzie nie ceni się głębi ani refleksji, bo ...proszę Państwa nie można już dłużej żyć lodówkami, bilansami, polityką i rozwiązywaniem krzyżówek, doprawdy nie można! (A. Exupery). Reguła św. Benedykta, podłóg której żyją niektóre współczesne zakony kontemplacyjne, odpowiada też na pytania stawiane przez współczesnego człowieka żyjącego po zewnętrznej stronie muru klasztornego, pytającego: jak przywrócić człowiekowi poczucie wagi spraw ducha? Jak wywołać w człowieku twórczy niepokój ducha?

I dlatego ośmielę się napisać, że bardziej ta książka potrzebna jest dziś ludziom świeckim bardziej zagubionym niż poukładanym wewnętrznie, rozbitym duchowo niż osiągającym któryś z wyższych stopni wtajemniczenia i uduchowienia, tym, którzy „dołują” i przeżywają własne kryzysy wiary, życia i osobowości. Bardziej potrzebna jest żyjącym w małżeństwach niż zakonnikom, ludziom samotnym i mającym rodziny, którym życie się udało lub nie, żyjącym w dostatku i biedzie, osiemnasto i osiemdziesięciolatkom, chorym i zdrowym, inteligentom i niedouczonym, bo czymże jest zalecany przez św. Benedykta umiar i roztropność w życiu i w działaniu jeśli nie życiowa radą dla wszystkich? Czym modlitwa i praca? (do dziś używane pojęcie praca iście benedyktyńska symbolizuje ciężką i żmudną pracę prowadzącą jednak do radości i niezwykłej satysfakcji z dobrego wykonania jej). A czymże jest promocja dobrej woli i marketing umiaru, ładu i porządku, zarówno tego wewnętrznego, odnoszącego się do czystości ducha i serca jak i zewnętrznego łącznie z porządnie wyczyszczonymi butami i paznokciami? Czymże jest rozwaga i dobroć? Czy to przymioty zarezerwowane li tylko dla mnichów? Oczywiście że nie! Dlatego potrzebna jest taka refleksja nad Regułą św. Benedykta.

Potrzebna jest ta książka bardziej niż kiedykolwiek, bo dotyczy podstaw życia człowieka żyjącego w rozmaitych wspólnotach z innymi, przeżywającego te same kryzysy i problemy, co św. Benedykt 1500 lat temu, tylko trochę inaczej.... a piętnaście wieków tradycji i życia wg tej Reguły, minione setki lat weryfikacji Jej pokazały wielkie dzieło Świętego z Nursji, w cieniu którego wzrastała nowa cywilizacja, kultura i wiara wielu ludzi żyjących na przestrzeni wieków, a założona przez Niego „rodzina zakonna” wydała 5.500 świętych i błogosławionych, 23 papieży, 5.000 biskupów oraz 15.000 pisarzy.

dalej >>

opr. aw/aw