"Świętymi bądźcie"

W Liście apostolskim Novo millennio ineunte Ojciec Święty Jan Paweł II nakreśla główne kierunki działalności duszpasterskiej dla Kościoła trzeciego tysiąclecia. Kładzie w nim szczególny nacisk na perspektywę świętości. Właśnie świętość jest celem i zadaniem całego duszpasterstwa Kościoła, «perspektywą, w którą winna być wpisana cała działalność duszpasterska, jest perspektywa świętości» (NMI, 30).

Beatyfikacje i kanonizacje dokonane przez Jana Pawła II

Liczba kanonizacji i beatyfikacji, których dokonał Ojciec Święty w ciągu swojego pontyfikatu, jest wymowna. Przedstawimy tutaj w zwięzłej syntezie dane z poszczególnych lat, zwracając uwagę na postacie bardziej charakterystyczne w określonym środowisku.

W pierwszym roku swojego pontyfikatu, 24 lutego 1979 r., Ojciec Święty dokonał potwierdzenia kultu «od niepamiętnych czasów» Małgorzaty Ebner z zakonu dominikańskiego, a 31 maja zezwolił na kult liturgiczny Jadwigi Królowej Polski. W tymże roku, 29 kwietnia, beatyfikował ponadto dwóch kapłanów: Franciszka Colla, dominikanina, i Jakuba Lavala ze Zgromadzenia Ducha Świętego i Niepokalanego Serca Maryi.

W r. 1980 Papież beatyfikował 8 osób, w tym 1 biskupa, Franciszka de Montmemorency'ego-Lavala z Quebecku (22 VI); 2 kapłanów: Józefa de Anchietę, jezuitę z Brazylii (22 VI), i Alojzego Orione, założyciela orionistów (26 X); 2 osoby zakonne: Piotra od św. Józefa de Betancur (22 VI) i Marię Annę Sala z Mediolanu (26 X). W tymże roku Jan Paweł II wyniósł do chwały ołtarzy 2 osoby świeckie i jedną konsekrowaną. Były to Katarzyna Tekakwitha, pierwsza błogosławiona Indianka ze szczepu Irokezów (22 VI); Bartłomiej Longo, wielki społecznik i założyciel sanktuarium w Pompei (26 X); Maria od Wcielenia, wdowa i założycielka Zgromadzenia Sióstr Urszulanek z Quebecku (22 VI). Ponadto 9 grudnia tegoż roku Papież zezwolił na Mszę św. i oficjum brewiarzowe ku czci Jana Saziariego.

Rok 1981 przyniósł 21 beatyfikacji, w tym 1 biskupa, 10 kapłanów, 7 osób zakonnych i 3 osób świeckich.

W r. 1982 oprócz 15 beatyfikacji (2 kapłanów, 6 osób zakonnych i 7 świeckich) miały miejsce także 4 kanonizacje: 1 kapłana i 3 osób zakonnych. W tym samym roku (3 X) Papież udzielił zezwolenia na Mszę św. i oficjum ku czci «Błogosławionego Angelico» z zakonu dominikańskiego.

Rok 1983 przyniósł 10 beatyfikacji (1 biskupa i 9 osób zakonnych). Ponadto 15 października tego roku został kanonizowany bł. Leopold z Castronuovo.

Rok 1984 był obfity w beatyfikacje (108), a to dzięki wyniesieniu do chwały ołtarzy Wilhelma Repina i 97 towarzyszy męczeństwa, którzy oddali życie za wiarę w Angers, oraz w kanonizacje (105), w tym bł. Andrzeja Kima i 102 towarzyszy męczenników koreańskich.

W 1985 r. Papież beatyfikował 15 osób, w tym Anuaritę Marię Klementynę Nengapetę, pierwszą męczennicę z Zairu, i Tytusa Brandsmę, karmelitę, męczennika obozu koncentracyjnego w Dachau.

Rok 1986 przyniósł 4 beatyfikacje i 2 kanonizacje.

Natomiast w r. 1987 odbyło się 106 beatyfikacji, w tym Grzegorza Haydocka i 84 towarzyszy męczenników angielskich, oraz 17 kanonizacji.

W r. 1988 wśród największej za tego pontyfikatu liczby 125 kanonizowanych znaleźli się m.in. Andrzej Dung Lac i 116 innych męczenników wietnamskich. W tym też roku Jan Paweł II beatyfikował 22 sług Bożych.

Rok 1989 przyniósł 48 beatyfikacji i 6 kanonizacji, w przeważającej liczbie osób zakonnych. Na szczególne podkreślenie zasługuje beatyfikacja (29 IV) wdowy Wiktorii Rasoamanarivo z Madagaskaru, która potrafiła przez wiele lat utrzymać chrześcijaństwo na wyspie w okresie prześladowań i wydalenia misjonarzy. Z nowych świętych tego roku zasługuje na uwagę Agnieszka Czeska, kanonizowana 12 listopada.

W 1990 r. Ojciec Święty dokonał 23 beatyfikacji i 1 kanonizacji oraz potwierdził kult «od niepamiętnych czasów» Juana Diego z Meksyku.

W r. 1991 beatyfikował 10 osób oraz wpisał do katalogu świętych polskiego karmelitę Rafała od św. Józefa (Józefa Kalinowskiego). W tym też roku dokonał potwierdzenia kultu Jana Dunsa Scota.

W r. 1992 zostały wyniesione do chwały ołtarzy 173 osoby, wśród nich 122 męczenników hiszpańskich z okresu wojny domowej (1936). W tym też roku Ojciec Święty kanonizował 2 osoby i dokonał potwierdzenia kultu «od niepamiętnych czasów» Stanisława Kazimierczyka.

Rok 1993 przyniósł 23 beatyfikacje i 3 kanonizacje, a 1994 r. — 14 beatyfikacji.

W r. 1995 Papież beatyfikował 127 oraz kanonizował 6 osób.

Rok 1996 przyniósł 29 nowych beatyfikacji i 3 kanonizacje, podczas gdy w następnym roku, 1997, Ojciec Święty beatyfikował 17 osób i 2 wpisał do grona świętych.

W 1998 r. miało miejsce 29 beatyfikacji i jedna kanonizacja.

W r. 1999 zostało wyniesionych do chwały ołtarzy 128 osób. Wśród nich było 108 męczenników z okresu II wojny światowej w Polsce. Ten rok, poprzedzający Wielki Jubileusz Roku 2000, zaowocował też 16 kanonizacjami.

W Roku Jubileuszowym 2000 odbyły się 4 ceremonie beatyfikacyjne. Ojciec Święty wyniósł do chwały ołtarzy 44 męczenników (5 III). Byli wśród nich pierwsi męczennicy brazylijscy, kapłani Andrzej de Soveral i Ambroży Franciszek Ferro oraz 28 towarzyszy; tajlandzki kapłan Mikołaj Bunkerd Kitbamrung; polskie nazaretanki Maria Stella Mardosewicz i 10 towarzyszek oraz dwaj młodzi katechiści świeccy: z Filipin — Piotr Calungsod i z Wietnamu — Andrzej z Phu Yen. Miesiąc później (9 IV) została beatyfikowana grupa wyznawców: Marian od Jezusa Euse Hoyos z Kolumbii, Franciszek Ksawery Seelos ze Stanów Zjednoczonych, Anna Róża Gattorno z Włoch, Maria Teresa Chiramel Mankidiyan z Indii oraz Maria Elżbieta Hesselblad ze Szwecji. 3 maja w Fatimie (Portugalia) Jan Paweł II beatyfikował Franciszka i Hiacyntę Marto — dzieci fatimskie, którym objawiała się Matka Boża. 3 września natomiast odbyła się beatyfikacja włoskich sług Bożych papieży Piusa IX i Jana XXIII oraz Tomasza Reggio, Francuza Wilhelma Józefa Chaminade i Belga Kolumba Józefa Marmiona.

W Roku Jubileuszowym odbyły się również uroczystości kanonizacyjne. 30 kwietnia Jan Paweł II wpisał w poczet świętych bł. Marię Faustynę Kowalską, apostołkę Miłosierdzia Bożego, a 21 maja, podczas jubileuszowej pielgrzymki Meksykan do Rzymu, kanonizował bł. Krzysztofa Magallanesa i 24 towarzyszy męczenników, bł. Józefa Marię Yermo y Parres i bł. Marię Venegas de la Torre. 1 października 2000 r. odbyła się kanonizacja bł. Augustyna Tchao i jego 119 towarzyszy, którzy ponieśli śmierć męczeńską w Chinach, bł. Marii Józefy od Serca Jezusa Sancho de Guerra z Hiszpanii, bł. Katarzyny Marii Drexel ze Stanów Zjednoczonych oraz bł. Józefiny Bakhity z Sudanu.

Dla Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych nowe millennium rozpoczęło się bardzo pozytywnie. Zwracanie uwagi na zagadnienie świętości było jedną z cech charakterystycznych działalności Jana Pawła II na początku nowego tysiąclecia. W minionym, 2001 r., odbyło się 8 ceremonii beatyfikacyjnych i 2 kanonizacyjne, podczas których Ojciec Święty wyniósł do chwały ołtarzy 288 nowych błogosławionych, m.in. grupę 233 męczenników hiszpańskich (11 III), i ogłosił 9 nowych świętych.

Pięć ze wspomnianych ceremonii beatyfikacyjnych odbyło się na placu św. Piotra w Rzymie, trzy pozostałe podczas podróży apostolskich Ojca Świętego. Na Malcie (9 V) zostało ogłoszonych błogosławionymi 3 sług Bożych: Jerzy Preca, kapłan diecezji Malty i założyciel Towarzystwa Nauki Chrześcijańskiej, Ignacy Falzon z diecezji Malty, który przyjął niższe święcenia, oraz Maria Adeodata Pisani, zakonnica z Zakonu św. Benedykta w klasztorze św. Piotra. Podczas wizyty apostolskiej na Ukrainie (26 VI we Lwowie) Jan Paweł II dokonał beatyfikacji 2 sług Bożych: Józefa Bilczewskiego, arcybiskupa lwowskiego obrządku łacińskiego, oraz Zygmunta Gorazdowskiego, kapłana tejże archidiecezji i założyciela Zgromadzenia Sióstr św. Józefa. Następnego dnia (27 VI) Ojciec Święty ogłosił nowych błogosławionych obrządku greckokatolickiego, a wśród nich 27 męczenników, ofiary z okresu prześladowań komunistycznych, oraz Jozafatę Hordaszewską, założycielkę Zgromadzenia Sióstr Służebnic Niepokalanej Panny Maryi.

W r. 2002 odbyły się już 4 uroczystości beatyfikacyjne i 5 kanonizacyjnych. 14 kwietnia na placu św. Piotra w Rzymie Ojciec Święty wyniósł do chwały ołtarzy 6 sług Bożych: Ludwika Pavoniego, kapłana i założyciela Zgromadzenia Synów Maryi Niepokalanej, Kajetana Errico, kapłana i założyciela Zgromadzenia Misjonarzy Najświętszych Serc Jezusa i Maryi; Alojzego Variarę, kapłana, salezjanina, założyciela Zgromadzenia Córek Najświętszych Serc Jezusa i Maryi; Artemiusza Zattiego, salezjańskiego brata zakonnego; Marię Romero Meneses, siostrę zakonną ze Zgromadzenia Córek Maryi Wspomożycielki, oraz Marię del Tránsito od Jezusa w Najświętszym Sakramencie Cabanillas, założycielkę Zgromadzenia Sióstr Tercjarek Misjonarek Franciszkanek Argentyńskich, a 26 maja w Bułgarii 3 księży asumpcjonistów — Kamena Wiczewa, Pawła Dżidżowa i Jozafata Sziszkowa. 1 sierpnia w Meksyku — 2 katechistów: Jana Chrzciciela i Hiacynta od Aniołów. 18 sierpnia podczas wizyty apostolskiej w Polsce Papież dokonał beatyfikacji 4 sług Bożych: Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, arcybiskupa warszawskiego i założyciela Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi; Jana Balickiego, kapłana diecezji przemyskiej; Jana Beyzyma, jezuity, apostoła trędowatych; i Sancji Janiny Szymkowiak, siostry ze zgromadzenia serafitek. 19 maja natomiast Jan Paweł II ogłosił na placu św. Piotra w Rzymie świętymi 5 błogosławionych. Są to: Alfons De Orozco, kapłan z Zakonu św. Augustyna; Ignacy z Santhiŕ, kapucyn; Umile z Bisignano, brat zakonny z Zakonu Braci Mniejszych (franciszkanie); Paulina od Serca Jezusa Konającego, założycielka Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Poczęcia, oraz Benedykta Cambiagio Frassinello, założycielka Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek od Opatrzności. 16 czerwca, również na placu św. Piotra, odbyła się imponująca uroczystość kanonizacyjna Ojca Pio z Pietrelciny, kapucyna. Bł. Piotra od św. Józefa de Betancur Ojciec Święty kanonizował w Gwatemali 30 lipca, a bł. Juana Diego Cuauhtlatoatzina — w Meksyku 31 lipca. Natomiast 6 października odbyła się na placu św. Piotra kanonizacja bł. Josemarii Escrivy de Balaguera, założyciela Opus Dei.

Stałe przypominanie wiernym o powołaniu do świętości, ukazywanie jej bohaterów, to charakterystyka całego pontyfikatu Jana Pawła II.

Od początku tego pontyfikatu nasza Kongregacja pracowała nad sprawami ponad 1700 kandydatów do chwały ołtarzy. Dokładnie było ich 1763. Ojciec Święty Jan Paweł II w ciągu 24 lat swojego pontyfikatu dokonał 135 beatyfikacji, ogłaszając błogosławionymi 1299 osób. Wśród nich 1027 męczenników i 272 wyznawców. Podczas 48 uroczystości kanonizacyjnych ogłosił świętymi 464 błogosławionych: 400 męczenników i 64 wyznawców. Oprócz tych ceremonii należy wspomnieć jeszcze o potwierdzeniu kultu św. Meinharda, które miało miejsce podczas wizyty apostolskiej w krajach nadbałtyckich, w Rydze na Łotwie (8 IX 1993 r.), oraz o nadaniu tytułu Doktora Kościoła św. Teresie od Dzieciątka Jezus w Rzymie (19 X 1997 r.).

Trzeba tutaj zaznaczyć, że w wielu przypadkach beatyfikacje czy kanonizacje były zbiorowe, tzn. podczas jednej uroczystości Ojciec Święty kanonizował bądź beatyfikował więcej osób, niekiedy całe grupy. Tak było zwłaszcza w przypadkach męczeństwa, np. wspomnianych już męczenników hiszpańskich (233), beatyfikowanych 11 III 2001 r.; męczenników meksykańskich (25), kanonizowanych 21 V 2000 r.; męczenników chińskich (120), kanonizowanych 1 X 2000 r.; męczenników wietnamskich (117), kanonizowanych 19 VI 1988 r.; męczenników podlaskich obrządku greckokatolickiego, którzy oddali życie za wiarę i jedność Kościoła (13), beatyfikowanych 6 X 1996 r.; męczenników rewolucji francuskiej (64), beatyfikowanych 1 X 1995 r.; męczenników obrządku greckokatolickiego na Ukrainie, prześladowanych przez reżim komunistyczny (27), beatyfikowanych 27 VI 2001 r. we Lwowie.

Dla lepszego uświadomienia sobie powyższych danych statystycznych należy porównać je z danymi poprzednich pontyfikatów. Od chwili powstania Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych (1588) do końca pontyfikatu Pawła VI (1978) zostało dokonanych 808 beatyfikacji. Co się zaś tyczy świętych, to od kanonizacji, która miała miejsce za pontyfikatu Klemensa VIII (1592-1605), do pontyfikatu Pawła VI włącznie było ich 296.

Polscy święci i błogosławieni

Szczególne miejsce w intensywnej działalności Ojca Świętego Jana Pawła II w dziedzinie spraw kanonizacyjnych zajmowała i zajmuje nadal Polska. Wymienimy tutaj, dla przypomnienia, świętych i błogosławionych polskich z okresu tego pontyfikatu, podając datę i miejsce odpowiednich aktów papieskich.

W ciągu 24 lat piastowania urzędu Następcy św. Piotra Jan Paweł II ogłosił świętymi 7 Polaków: św. Maksymiliana Marię Kolbego (1894-1941), beatyfikowanego w Rzymie 17 X 1971 r. i tam kanonizowanego 10 X 1982 r.; św. Alberta Chmielowskiego (1845-1916), beatyfikowanego w Krakowie 22 VI 1983 r. i kanonizowanego w Rzymie 12 XI 1989 r.; wspomnianego św. Rafała Kalinowskiego (1835-1907), beatyfikowanego w Krakowie 22 VI 1983 r. i kanonizowanego w Rzymie 17 XI 1991 r.; św. Jadwigę (1374-1399), na której kult zezwolono 31 V 1979 r., kanonizowaną w Krakowie 8 VI 1997 r.; św. Jana z Dukli (1414-1484), którego kult «od niepamiętnych czasów» został potwierdzony 21 I 1733 r., kanonizowanego 10 VI 1997 r. w Krośnie; św. Kingę (1224-1292), której kult «od niepamiętnych czasów» potwierdzono 11 VI 1690 r., kanonizowaną w Starym Sączu 16 VI 1999 r., oraz św. s. Faustynę Kowalską (1905-1938), beatyfikowaną w Rzymie 18 IV 1993 r. i tam kanonizowaną 30 IV 2000 r. Należy tutaj wspomnieć o dwóch innych świętych: św. Melchiorze Grodzieckim (1584-1616), beatyfikowanym 14 I 1905 r. w Rzymie i kanonizowanym w Koszycach na Słowacji 2 VII 1995 r. wraz z Chorwatem Markiem Kriżem i Węgrem Stefanem Pongráczem, oraz o św. Janie Sarkandrze (1576-1620), beatyfikowanym w Rzymie 6 V 1860 r. i kanonizowanym 21 V 1995 r. w Ołomuńcu (Republika Czeska). Są oni związani również z innymi, sąsiadującymi z Polską, narodami.

156 innych Polaków Ojciec Święty wyniósł do chwały ołtarzy poprzez akty beatyfikacji: bł. Urszulę Ledóchowską (1865-1939), beatyfikowaną w Poznaniu 20 VI 1983 r.; bł. Karolinę Kózkę (1898-1914), beatyfikowaną w Tarnowie 10 VI 1987 r.; bł. Michała Kozala (1893-1943), beatyfikowanego w Warszawie 14 VI 1987 r.; bł. Honorata Koźmińskiego (1829-1916), beatyfikowanego w Rzymie 16 X 1988 r.; bł. Franciszkę Siedliską (1842-1902), beatyfikowaną w Rzymie 23 IV 1989 r.; bł. Józefa Pelczara (1842-1924), beatyfikowanego w Rzeszowie 2 VI 1991 r.; bł. Bolesławę Lament (1862-1946), beatyfikowaną w Białymstoku 5 VI 1991 r.; bł. Rafała Chylińskiego (1694-1741), beatyfikowanego w Warszawie 9 VI 1991 r.; bł. Anielę Salawę (1881-1922), beatyfikowaną w Krakowie 13 VIII 1991 r.; bł. Marię Angelę Truszkowską (1825-1899), beatyfikowaną w Rzymie 18 IV 1993 r.; wspomnianego już bł. Stanisława Kazimierczyka (1433-1489), poprzez stwierdzenie ciągłości kultu «od niepamiętnych czasów», beatyfikowanego w Rzymie 18 IV 1993 r.; bł. Joannę Kolumbę Gabriel (1858-1926), beatyfikowaną w Rzymie 16 V 1993 r.; bł. Marię Marcelinę Darowską (1827-1911) oraz bł. Wincentego Lewoniuka (1849-1874) i 12 towarzyszy, męczenników podlaskich, beatyfikowanych w Rzymie 6 X 1996 r.; bł. Bernardynę Jabłońską (1878-1940) i bł. Marię Karłowską (1865-1935), beatyfikowane w Zakopanem 6 VI 1997 r.; bł. Wincentego Frelichowskiego (1913-1945), beatyfikowanego w Toruniu 7 VI 1999 r.; bł. Antoniego Juliana Nowowiejskiego (1858-1941) i 107 towarzyszy męczenników, beatyfikowanych w Warszawie 13 VI 1999 r.; bł. Edmunda Bojanowskiego (1814-1871) i bł. Reginę Protmann (1552-1613), beatyfikowanych również w Warszawie 13 VI 1999 r.; bł. Marię Stellę Mardosewicz (1888-1943) i 10 towarzyszek, męczennic, beatyfikowanych w Rzymie 5 III 2000 r.; bł. Zgmunta Gorazdowskiego (1845-1920) i bł. Józefa Bilczewskiego (1960-1923), beatyfikowanych we Lwowie 26 VI 2001 r.; abpa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, ks. Jana Balickiego, o. Jana Beyzyma i s. Sancję Janinę Szymkowiak beatyfikowanych w Krakowie 18 VIII 2002 r. Wśród błogosławionych można tutaj wspomnieć również bł. Jerzego Matulewicza-Matulaitisa (1871--1927), Litwina związanego z Polską, beatyfikowanego w Rzymie 28 VI 1987 r.

Na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że uroczystości beatyfikacyjne i kanonizacyjne najczęściej odbywały się podczas pielgrzymek Papieża do Polski: w 1983 r. (16-23 VI 1983 r.) 3 beatyfikacje; w 1987 r. (8-14 VI 1987 r.) 2 beatyfikacje; w 1991 r., podczas dwóch wizyt apostolskich (31 V-9 VI 1991 r.; 13-16 VIII 1991 r.), 4 beatyfikacje; w 1997 r. (31 V-10 VI 1997 r.) 2 kanonizacje i 2 beatyfikacje; w 1999 r. (6-17 VI 1999 r.) Ojciec Święty wpisał do katalogu świętych wspomnianą już św. Kingę i ogłosił 111 błogosławionych, wśród nich 108 męczenników z okresu II wojny światowej. Ostatniej uroczystości beatyfikacyjnej Jan Paweł II przewodniczył w Krakowie (18 VIII 2002 r.), podczas której wyniósł do chwały ołtarzy 4 sług Bożych.

Przedstawiciele Kościoła powszechnego

Święci należą do różnych ras i narodowości. Reprezentują Kościół powszechny. Analizując dane z ostatniego Index ac status Causarum (1999), możemy zauważyć, że do końca 1999 r. Jan Paweł II kanonizował 53 osoby pochodzące z Europy, 7 osób pochodzących z Ameryki i 253 osoby pochodzące z Azji. Beatyfikacje natomiast obejmują kandydatów ze wszystkich kontynentów. Uściślając, w tym samym okresie (do końca 1999 r.) Jan Paweł II beatyfikował 884 osoby z Europy, 20 osób z Ameryki, 30 — z Azji, 5 — z Afryki i 1 osobę z Australii.

Należy sprecyzować, że przytoczone tutaj dane statystyczne obejmują okres tylko ostatnich czterech wieków w historii Kościoła: od 1588 r. do dzisiaj, tzn. od czasu gdy papież Sykstus V założył Świętą Kongregację Obrzędów (obecna Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych). Szesnaście poprzednich wieków również obfitowało w przykłady świętości, która była uznawana przez Kościół w innych formach, to znaczy według procedury, jaka obowiązywała w danym czasie, jak np. kult kościelny, kanonizacje biskupie, synodalne, kanonizacje z zatwierdzeniem papieskim itd. Zaznaczamy tutaj, że są tysiące świętych, szczególnie z okresu pierwszego tysiąclecia chrześcijaństwa, o których statystyki nic nie mówią. Niektórzy są wspominani w kalendarzu powszechnym Kościoła. Inni natomiast w kalendarzach poszczególnych diecezji czy krajów lub są czczeni w niektórych małych miejscowościach, otoczeni aureolą pięknych legend i barwnych opowiadań.

Wielkie dziedzictwo

Ze szczególną radością i satysfakcją możemy stwierdzić, że Kościół przedstawia światu olbrzymie dziedzictwo życia chrześcijańskiego swoich najlepszych synów i córek. Chodzi tu o dziedzictwo duchowości, świętości i świadectwa. Obejmuje ono okres dwóch tysiącleci historii chrześcijaństwa. Możemy wskazać osoby, które stały się punktami odniesienia dla Kościoła; przede wszystkim założyciela Kościoła — Jezusa Chrystusa, «Świętego» w pełnym tego słowa znaczeniu, i Jego pierwszych uczniów, tzn. apostołów. Typologia świętych jest następująca: męczennicy, Ojcowie Kościoła, eremici, mnisi, dziewice, doktorzy Kościoła, zakonnicy kontemplacyjni, wielcy głosiciele Ewangelii, misjonarze, teolodzy, żebracy, założyciele zgromadzeń zakonnych, kapłani, ojcowie, matki, małżonkowie, bohaterzy prowadzący działalność charytatywną, ludzie wykształceni, artyści oraz osoby zaangażowane w życie publiczne, społeczne i polityczne we współczesnych im czasach. Dzięki tym wybitnym chrześcijanom zostało nam przekazane wielkie dziedzictwo duchowości i świętości. Aby sobie to lepiej uświadomić, wystarczy sięgnąć do jakiegokolwiek podręcznika historii duchowości chrześcijańskiej. Znajdziemy tam bardzo bogate i szczegółowe informacje. Trzeba zwrócić uwagę na specyficzną duchowość i świętość poszczególnych stanów życia kościelnego, jak świętość kapłańska, świętość zakonna, świętość ludzi świeckich, z różnymi cechami i charakterystycznymi przejawami. Wspominam o tej tradycji życia duchowego, aby przypomnieć o wielkim dziedzictwie chrześcijańskim. Dzisiaj, niestety, spotykamy się z faktem, że niektórzy wierni, chcąc poznać jakąś duchowość, ich zdaniem głębszą lub mocniejszą, bardziej egzotyczną, oddalają się od czystej tradycji chrześcijańskiej i uciekają się do tradycji duchowych niechrześcijańskich, szczególnie tych pochodzących z Dalekiego Wschodu, nie znając dobrze własnej, bogatej duchowości chrześcijańskiej.

To dziedzictwo duchowości powinno być lepiej poznawane i pogłębiane, zwłaszcza jako pomocne w rozwijaniu prawdziwego życia chrześcijańskiego. Należy pamiętać o jego istnieniu, poznawać je i szerzyć przez duszpasterstwo i za pośrednictwem różnych publikacji i opracowań, zarówno popularnych, jak i naukowych. To dziedzictwo i wielkie bogactwo Kościół musi ukazać i przekazać nowym pokoleniom. Ono jest potrzebne jako punkt odniesienia w formacji osobowej i chrześcijańskiej, a w życiu Kościoła — niezbędne dla nowej ewangelizacji.

Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na inny, także ważny aspekt. Święci i błogosławieni są również wielkim dziedzictwem ludzkości. Oni są wcieleniem wartości, takich jak kultura, wierność, solidarność, prawe sumienie, prymat «być» nad «mieć», heroizm, pokój, poszanowanie drugiego człowieka, poszanowanie natury, przebaczenie, pomoc itd. Pomyślmy na przykład o takich postaciach, jak święci: Benedykt, Franciszek, Jan Bosko, Maksymilian Kolbe, Faustyna Kowalska. Swym życiem zapisali najpiękniejsze strony w historii, i to nie tylko w historii Kościoła, lecz całej ludzkości.

Święci i błogosławieni «wyznaczają też program», wskazują drogę życia chrześcijańskiego i są przykładem godnym naśladowania. To wielkie dziedzictwo chrześcijańskie, jakim jest życie świętych i błogosławionych, zostało oficjalnie przedstawione 2 października 2001 r. przez Kongregację ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w formie tradycyjnego Martyrologium Romanum (Editio Typis Vaticanis 2001). Wymienione w nim postacie świętych i błogosławionych opatrzone są krótką notą dotyczącą ich życia. W obecnej formie zawiera ono 6538 haseł odnoszących się do różnych wspomnień liturgicznych, przede wszystkim do świętych. Ta tak bardzo ważna publikacja obejmuje postacie świętych dawnych i współczesnych. Są w niej również wymienieni błogosławieni, którzy zostali wyniesieni do chwały ołtarzy od pontyfikatu Piusa XII do pontyfikatu Jana Pawła II.

Nowa ewangelizacja

Według Jana Pawła II święci i błogosławieni odgrywają ważną rolę w nowej ewangelizacji. Dlaczego mówi się o nowej ewangelizacji? Wszyscy jesteśmy świadomi, że dzisiejszy świat, tzn. nasze życie, cywilizacja i kultura zmieniły się ogromnie w stosunku do życia poprzednich pokoleń, nadal bardzo się zmieniają i co więcej, zmieniać się będą jeszcze szybciej. W tej sytuacji pojawiają się i narastają nowe problemy. Mówi o nich Jan Paweł II w swoim przemówieniu (z 24 V 2000 r.) do kardynałów zgromadzonych na konsystorzu. Oprócz problemu liczbowego — bowiem wielokrotnie chrześcijanie są mniejszością — w krajach o dawnej tradycji chrześcijańskiej zagrożeniem jest proces sekularyzacji, który «kontynuuje wyniszczanie tradycji chrześcijańskich». Daje się zauważyć wielka zmiana kultury zdominowanej «przez prymat nauk bazujących na doświadczeniu, stosowaniu wyłącznie kryteriów teorii poznania naukowego». Poważnym problemem jest zjawisko globalizacji. Sprzyja ono postawom relatywistycznym w stosunku do wiary. W sposób szczególny utrudnia przyjęcie i zaakceptowanie zbawienia przyniesionego przez Chrystusa. Wielkie problemy wyłaniają się w dziedzinie moralności chrześcijańskiej, zwłaszcza w dziedzinie bioetyki, sprawiedliwości społecznej, jak i w życiu rodzinnym i pożyciu małżeńskim (por. AAS 93 [2001], s. 622-623).

Aby możliwe było stawienie czoła tej nowej sytuacji, Ojciec Święty nawołuje i mobilizuje cały Kościół do podjęcia wysiłku nowej ewangelizacji. Papież ewangelizuje współczesny świat razem ze świętymi, tzn. za pomocą przykładu chrześcijan, którzy żyli wiarą i Ewangelią w sposób heroiczny i radykalny. To oni są «postaciami ewangelicznymi» oraz «prawdziwymi chrześcijanami». Oni ukazują wzorce życia chrześcijańskiego w przeróżnych sytuacjach, w których także i my możemy się znaleźć. Oni są dla Kościoła przykładem: święci i błogosławieni wskazują nam konkretne drogi prawdziwego życia chrześcijańskiego. Ich życie jest radykalnym, wyraźnym świadectwem dawanym Chrystusowi. Dzisiaj Ojciec Święty przekazuje je współczesnemu człowiekowi, któremu należy na nowo głosić Ewangelię Chrystusa.

Święci pozwalają nam zobaczyć, jak Chrystus jest obecny w świecie, jak działał kiedyś w człowieku i jak działa w człowieku współczesnym; dzięki nim możemy doświadczyć, jak Ewangelia Chrystusa rozpowszechnia się i szerzy w czasie i przestrzeni.

Ta wizja pojawia się także w Liście apostolskim Novo millennio ineunte, który wytycza kierunki działania Kościoła w nowym tysiącleciu. Najważniejsza jest właśnie świętość, a święci i błogosławieni stają się ewangelizatorami trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa.

Abp Edward Nowak

Sekretarz Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych

opr. mg/mg