Święty Cyryl Jerozolimski

Przyszedł na świat w Jerozolimie ok. roku 315 w rodzinie chrześcijańskiej, głęboko przywiązanej do wiary świętej. Cyryl jako młodzieniec wstąpił do jednego z klasztorów palestyńskich, aby bardziej poświęcić się Bogu i doskonalić w ascezie chrześcijańskiej. W roku 334 otrzymał święcenia diakonatu z rąk biskupa Jerozolimy św. Makarego, w 10 lat później został wyświecony na kapłana przez następnego biskupa tegoż miasta św. Maksyma.

Nie był to łatwy czas dla Kościoła. Wprawdzie ustały krwawe prześladowania chrześcijan, a cesarz Konstanty Wielki w edykcie mediolańskim (313) postawił na chrześcijaństwo i dał mu wolność, to jednak w Kościele pojawiły się liczne herezje. Groziło to wewnętrznym rozbiciem, bowiem przedstawiciele tych błędnych kierunków chcieli pozyskać jak najwięcej zwolenników wśród chrześcijan. Na przykład arianizm (herezja, której autorem był kapłan Ariusz, zaprzeczała bóstwu Chrystusa. Według Ariusza „Bóg jest jedyny, niestworzony, niezrodzony i niezmienny, nieśmiertelny, bez przyczyny i początku”. Syn został stworzony przez Ojca i nie jest Mu równy) był obecny we wszystkich ówczesnych krajach chrześcijańskich. Inne herezje, jak np. nestorianizm, monofizytyzm, obrazoburstwo podzieliły chrześcijan Wschodu na wrogie sobie obozy (W. Zaleski).

W takich trudnych warunkach św. Cyryl został wybrany w roku 348 (niektórzy twierdzą, że w 350) biskupem Jerozolimy po śmierci biskupa św. Maksyma. Ze względu na znaczenie jerozolimskiej stolicy biskupiej wybór św. Cyryla musiał zatwierdzić synod w Konstantynopolu, papież i cesarz. Nowy biskup z wielką gorliwością rozpoczął swoje pasterzowanie, o czym zaświadczył biskup św. Bazyli Wielki (+ 379). Przeciwko św. Cyrylowi wystąpił gwałtownie ariański metropolita Cezarei Palestyńskiej Akacjusz i namówił ariańskiego cesarza do zesłania biskupa Jerozolimy jako „heretyka” (tzn. sprzeciwiającego się arianizmowi) na wygnanie w roku 351. Biskup Akacjusz oskarżał wówczas św. Cyryla, że w czasie klęski głodu sprzedawał szaty liturgiczne, aby w ten sposób przyjść z pomocą głodującym. Święty Cyryl po 9 latach powrócił do Jerozolimy. W dalszym ciągu niepokojono św. Cyryla, ponownie go zsyłając na dwuletnie odosobnie. Po raz trzeci zesłano go na wygnanie w roku 362 (cesarz Walens), a diecezję przekazano arianom. Nasz Patron powrócił do swojej biskupiej stolicy w roku 379, zabiegał o jedność Kościoła jerozolimskiego i prawowierność chrześcijan mu podległych. Brał też udział w powszechnym Soborze Konstantynopolitańskim I (381). Pełen zasług odszedł do Pana 18 III 387 r. w Jerozolimie.

Święty Cyryl pozostawił po sobie 24 „nieocenione” katechezy (A. Bober), które wygłosił w 348 lub 350 r. w Jerozolimie w bazylice Grobu Pańskiego wybudowanej przez cesarza Konstantyna Wielkiego. Po św. Cyrylu pozostała także homilia na temat uzdrowienia głuchoniemego i fragmenty 4 innych. Święty Cyryl jest prawdopodobnie autorem listu do cesarza Konstansa o ukazaniu się w roku 351 w Jerozolimie świetlistego krzyża, przypisuje się mu także autorstwo jednej z 80 syryjskich anafor (modlitw eucharystycznych) jakobitów oraz homilii na święto Ofiarowania Pana Jezusa w świątyni (W. Kania). Wspomniane wyżej katechezy wygłosił św. Cyryl do katechumenów przygotowujących do przyjęcia chrztu, bierzmowania i Eucharystii. Pięć ostatnich katechez z liczby 24 wygłosił biskup Jerozolimy w okresie wielkanocnym do nowo ochrzczonych na Wielkanoc katechumenów. W katechezach poruszał św. Cyryl naukę Kościoła o chrzcie, bierzmowaniu i Eucharystii. Dwie katechezy o Eucharystii należą do najważniejszych przekazów Kościoła IV wieku poświęconych tej problematyce. Święty Cyryl bardzo mocno w nich akcentował rzeczywistą obecność Chrystusa w Najświętszym Sakramencie, co wykorzystywano w wieku XVI w polemice z protestantami. Czytamy w katechezie: „(...) z całym przekonaniem przyjmujemy Ciało i Krew Chrystusa. Pod postacią chleba dane ci jest Ciało, pod postacią wina dana ci jest Krew. Gdy tedy przyjmujesz Ciało i Krew Chrystusa, w Ciele i Krwi Jego uczestniczysz. Stajemy się nosicielami Chrystusa, gdyż Jego Ciało i Krew są dane naszym członkom. Tak więc według błogosławionego Piotra (2 P 1,4) uczestniczymy w naturze Bożej” (W. Kania).

W ikonografii przedstawia się św. Cyryla Jerozolimskiego w stroju biskupa wschodniego obrządku, z sakiewką monet z racji jego niezwykłej dobrotliwości wobec potrzebujących i ubogich. Papież Leon XIII zaliczył św. Cyryla Jerozolimskiego w roku 1882 do grona świętych doktorów Kościoła. Obchód liturgiczny ku czci św. Cyryla Jerozolimskiego przypada na dzień 18 marca (dzień jego śmierci, czyli dzień narodzin dla nieba) i ma rangę wspomnienia dodatkowego z racji Wielkiego Postu.

Nasze przypatrywanie się św. Cyrylowi Jerozolimskiemu zakończmy mszalną modlitwą, która niech stanie się naszą własną: „Boże, Ty przez nauczanie świętego Cyryla, biskupa Jerozolimy, doprowadziłeś Kościół do głębszego poznania misteriów zbawienia, za jego wstawiennictwem daj nam tak poznać Twojego Syna, abyśmy w pełni uczestniczyli w Jego życiu”.

opr. aw/aw