Teologia chrzcielna na przestrzeni IV i V w. na Wschodzie

Marino Qualizza

INICJACJA CHRZEŚCIJAŃSKA

Tytuł oryginału - Iniziazione cristiana. Battesimo, Confermazione, Eucaristia
© EDIZIONI SAN PAOLO s.r.l., 1996
Piazza Soncino, 5 - 20092 Cinisello Balsamo (Milano)
© Wydawnictwo WAM, Kraków 2002
Redakcja Jakub Kołacz SJ

ROZWÓJ TEOLOGICZNO-DOGMATYCZNY

4.2. Teologia chrzcielna na przestrzeni IV i V w. na Wschodzie

Z bardzo bogatej literatury patrystycznej Wschodu należy na pierwszym miejscu przypomnieć dzieło Cyryla Jerozolimskiego, z powodu jego wspaniałych katechez „mystagogicznych". Ich wartość bierze się stąd, że albo są napisane bezpośrednio przez niego samego, albo dlatego, że są opracowane w kontekście Kościoła jerozolimskiego. Wprowadzenie w głębię tajemnicy (mystagogia), tak jak jest przedstawione przez Cyryla, czerpie natchnienie z niektórych tekstów kluczowych, jak Rz 6 i J 3.

Po pierwsze chrzest objaśniany jest na podstawie Paschy Chrystusa, czyli wychodzi się od uczestniczenia w męce i zmartwychwstaniu Jezusa. Ochrzczony w ten sposób wchodzi we „wspólnotę" życia z Chrystusem i staje się uczestnikiem jego Paschy, co pociąga za sobą zbawienie i nowość życia.

J 3 natomiast daje „duchowy" bodziec do rozważania o chrzcie, zaznaczając, że nowe narodzenie następuje przez wodę i Ducha, te zaś odpowiadają w sposób adekwatny podwójnemu wymiarowi człowieka: ciału i duszy.

Cyryl rozwija dodatkowy aspekt doktryny sakramentalnej: naśladowanie (po grecku: mimesis). Chrześcijanin stał się naśladowcą Chrystusa w całej jego tajemnicy, szczególnie w tajemnicy paschalnej.

W tym samym kierunku podążają i tu odnajdują się inni wielcy Ojcowie i teologowie Wschodu, jak Bazyli i Grzegorz z Nyssy, Jan Chryzostom i Teodor z Mopswestii, a także Efrem Syryjczyk. Wspomnieliśmy tylko niektórych przedstawicieli tej bogatej i pełnej uroku tradycji. Jej wspólnymi elementami są naśladowanie Chrystusa oraz symbolizm wody rozumiany w perspektywie przeobrażającej mocy Ducha.

opr. ab/ab