Adwent

LEKSYKON DUCHOWOŚCI KATOLICKIEJ. Praca zbiorowa pod redakcją ks. Marka Chmielewskiego

Lublin-Kraków 2002

Na stronach Opoki zawarte są jedynie wybrane hasła z Leksykonu. Całość dostępna jest w dobrych księgarniach, m.in. księgarni internetowej Wydawnictwa "M". Gorąco zachęcamy do zakupu!

ks. Jan Józef Janicki

ADWENT

(łac. adventus — przyjście, przybycie)

Okres w roku liturgicznym, który zaczyna się od pierwszych nieszporów niedzieli przypadającej ok. 30 XI i kończy się przed pierwszymi nieszporami uroczystości Narodzenia Pańskiego.

Składa się z dwóch okresów: a) przygotowania do urocz. Narodzenia Pańskiego, w której wspominamy pierwsze przyjście Syna Bożego do ludzi; b) czasu, w którym wspomnienie pierwszego przyjścia Chrystusa kieruje serca wiernych ku oczekiwaniu Jego powtórnego przyjścia na końcu czasów. Z obu tych względów A. jest okresem pobożnego i radosnego oczekiwania.

Bogactwo teologii i duchowości a. odsłaniają, specjalnie na ten okres przygotowane przez Kościół, formularze mszalne, a zwłaszcza liturgia słowa i teksty modlitw (oracji).

Adwentowa liturgia Słowa uczy o ważności w życiu chrześcijanina tego okresu, opisując pierwsze przyjście Chrystusa oraz zaleca wczuć się w głód duchowy i tęsknotę za Zbawicielem. Ukazuje równocześnie sposób wychowania, którym Bóg przygotował ludzkość na przyjście Mesjasza.

I. Postaci A. Trzy charakterystyczne postacie obrazują drogę ludzi oczekujących Zbawiciela: prorok Izajasz, św. Jan Chrzciciel „prorok znad Jordanu” i Najśw. Maryja Panna.

1. Prorok Izajasz, najbardziej uosabiający tęsknotę i nadzieje Narodu Wybranego a także ludzkości, jest przedstawicielem wszystkich ludzi „sprawiedliwych”, którzy z utęsknieniem oczekują Zbawiciela (Iz 35, 4; 38, 3; 40, 10; 45, 8; 63, 19 b; 64, 3; Ps 106, 4). Wołanie Proroka uwielokrotnia się w adwentowym śpiewie i modlitwie Kościoła: „Niebiosa, rosę spuśćcie nam z góry”, „Oto Pan Bóg przyjdzie”, „Spuśćcie nam na ziemskie niwy” i inne. Izajasz swoimi proroctwami ogłasza przyjście Zbawiciela i zapowiada nadejście czasów mesjańskich. Spośród wszystkich proroków ST najdokładniej przedstawia osobę Mesjasza i powszechny charakter Jego Królestwa. Mesjasz wg niego to: „Emmanuel” (Bóg z nami), który narodzi się z Dziewicy (Iz 7, 14); „Przedziwny Doradca”, „Bóg Mocny”, „Odwieczny Ojciec”, „Książę Pokoju” (Iz 9, 5); potomek Dawida („z pnia Jessego”); król, napełniony Duchem Pana, duchem mądrości i rozumu, duchem rady i męstwa, duchem wiedzy i bojaźni Pana (Iz 11, 1-10). Z mocą brzmi wołanie Izajasza w liturgii: „Przygotujcie na pustyni drogi dla Pana, wyrównajcie na pustkowiu gościniec naszemu Bogu” (Iz 40, 3).

2. Św. Jan Chrzciciel, który przygotowywał ludzkość do publicznej działalności Jezusa, odgrywa wielką rolę w A., gdyż Bóg uczynił go heroldem i zwiastunem pierwszego przyjścia Chrystusa Pana. Głosi nad Jordanem wezwanie Izajasza: „Przygotujcie drogę Panu, prostujcie ścieżki dla Niego”, wzywając wszystkich do nawrócenia i pokuty. Równocześnie zwiastuje obecność Zbawiciela i bliskość Królestwa niebieskiego (Mt 3, 1). A., jako „okres pobożnego i radosnego oczekiwania”, naznaczony jest wezwaniem Jana Chrzciciela do prawdziwego odnowienia i zmiany życia
(J 1, 7). On podejmuje misję powierzoną niegdyś Izajaszowi (J 1, 23). Chrystus w liturgii Słowa A. sam potwierdza misję Jana Chrzciciela (Łk 7, 27).

3. Najśw. Maryja Panna w A. jest najlepszym wzorem przygotowania i oczekiwania na przyjście Pana. Ona przyjęła do swego łona Zbawiciela świata, całkowicie Mu się poświęciła i pozostała z Nim w dziele zbawczym od chwili dziewiczego poczęcia aż do Jego śmierci (LG 57). Dlatego chrześcijanie gromadzą się podczas A. na Mszy św. ku Jej czci zwanej roratami. Także uroczystość Niepokalanego Poczęcia (8 XII) jest dla „adwentowego” Kościoła ważnym momentem tajemnicy zbawienia: wśród mroków grzechu Ona jedna jako przeczysta stanowi zapowiedź nowych czasów. Niepokalana jest znakiem odkupionej ludzkości, najwspanialszym „owocem” zbawczego przyjścia Chrystusa (LG 65).

II. Duchowe przeżywanie A. Adwentowe modlitwy Mszału Rzymskiego, w pierwszej połowie okresu podejmują temat oczekiwania na powtórne, ostateczne przyjście Chrystusa, a w drugiej części A. (11-24 XII) kierują myśli wierzących na przygotowanie do Narodzenia Pańskiego. Czynią to przytaczając przypowieści o czuwających sługach (Mt 24, 43-51; Łk 12, 35-48) oraz o pannach roztropnych i nierozsądnych (Mt 25, 1-13). Chrześcijanin powinien być odpowiednio przygotowany na przyjście Pana, tzn. nie ustawać w wierze, nadziei i miłości, aby gdy „Pan przyjdzie i zapuka do drzwi” zastać go czuwającym na modlitwie i głoszącym z radością Jego chwałę. Wspólnota Kościoła ma zatem oczekiwać przyjścia Pana „z wielką czujnością”, pamiętając o pouczeniach swego Zbawiciela, iż na spotkanie z Nim trzeba wyjść tak, jak uczyniły to roztropne panny „ze światłem wiary i miłości” (Mszał Rzymski dla diecezji polskich = MRP, 14). W liturgii A. zapalone lampy to „dobre uczynki”, którymi chrześcijanin przygotowuje się „na spotkanie przychodzącego Chrystusa”; „w dniu sądu” pozwolą mu one być „zaliczonym do Jego wybranych”, którzy „posiądą Królestwo niebieskie” (MRP, 2). Człowiek dążący na spotkanie z Panem nie może zapominać o licznych przeszkodach, którymi są troski doczesne, złe skłonności i różne doświadczenia życia, niebezpieczeństwa grzechu, znużenie, brak zasług, brak mądrości w ocenie dóbr doczesnych. Może uniknąć tych niebezpieczeństw, jeśli „nadprzyrodzona mądrość” będzie kształtowała jego czyny i jeżeli podda się Bożej mądrości, która „doprowadzi go do zjednoczenia z Chrystusem” (MRP, 9) na uczcie niebieskiej.

Adwentowa modlitwa Mszału przedstawia życie wieczne jako ucztę, na której będziemy „mogli otrzymać pokarm niebieski z rąk Jezusa Chrystusa, gdy przyjdzie w chwale” (MRP, 5). To porównanie odpowiada liturgii Słowa A., w której Izajasz zaprasza na ucztę mesjańską. W jej trakcie Bóg otrze łzy z każdego oblicza i uraduje wszystkich jej uczestników (Iz 25, 6-10).

W oczekiwaniu na przyjście Pana bardzo istotną sprawą jest wiara, która pozwala składać dary otrzymane dzięki Bożej dobroci w odprawianej eucharystycznej ofierze, która staje się „zadatkiem wiecznego zbawienia” oraz „sakramentem niosącym zbawienie” (MRP, 2. 27). Toteż A. powinien być czasem nieustannego sprawowania Eucharystii. Uczestnicząc we Mszy św. możemy nauczyć się „mądrze oceniać dobra doczesne i miłować wieczne” (MRP, 4. 7. 9. 11. 14); przez udział w tym sakramencie, Bóg „nas, pielgrzymujących na ziemi” podtrzymuje w drodze do nieba i uczy „całym sercem miłować to, co wieczne” (MRP, 3. 6. 10. 13).

Przeżywając Eucharystię chrześcijanin powinien „z czystym sercem” oczekiwać przyjścia Syna Bożego „w chwale”, które jest następstwem Jego pierwszego przyjścia w ludzkim ciele (MRP, 27).

Okres A. jest także czasem przygotowania wierzących do nadchodzącej uroczystości Narodzenia Bożego Syna (MRP, 19). Przyjście Chrystusa jest wypełnieniem odwiecznego planu zbawczego Boga, który wybawia człowieka „spod panowania grzechu i śmierci” (MRP, 28). Przyjście Syna Bożego na świat uczyniło nas „nowym stworzeniem” (MRP, 18). Ta prawda stanowi nawiązanie do nauczania św. Pawła o nowym stworzeniu (2 Kor 5, 17). Podkreślenie paschalnego tematu w A., umieszcza go w perspektywie całego Bożego planu zbawienia. Zbawienie, którym obdarzył nas wszechmogący i miłosierny Bóg, polega na uwolnieniu od przygniatającego jarzma grzechów, co dokonuje się przez „nowe narodzenie Syna Bożego” (MRP, 24). Czas liturgicznego obchodu święta Narodzenia Syna Bożego staje się czasem miłosierdzia okazywanego „nam, niegodnym sługom” Pańskim, przez „Słowo, które przyjęło ciało w łonie Maryi Dziewicy i zamieszkało między nami” (MRP, 29).

Adwentowe przygotowanie „na bliską już uroczystość naszego odkupienia” powinno wyrażać się także „przez modlitwę i chrześcijańskie życie” (MRP, 24). Trzeba „z radością przygotować się na święta Narodzenia Pańskiego, aby gdy przyjdzie, znalazł nas czuwających na modlitwie i pełnych wdzięczności” (MRP, 110').

Wsłuchując się w A. w słowo Boże, które jest głoszone, i rozważając prawdy wiary zawarte w modlitwie adwentowej Kościoła, chrześcijanin winien z coraz głębszym zrozumieniem i „dynamicznie” (praktycznie) przeżywać ten czas oczekiwania na przyjście Pana, który nadchodzi (Ap 22, 20).

Bibliografia

J. Miazek, Kolekty okresu A., CT 49(1979), 4, 73-79; J. Janicki, Modlitwy nad darami A., Narodzenia oraz Objawienia Pańskiego w Mszale Pawła VI, CT 50(1980), 3, 93-98; tenże, Modlitwy nad darami, w: Mszał księgą życia chrześcijańskiego, red. B. Nadolski, Pz 1989, 54-61; B. Nadolski, Liturgika, t. 2 — Liturgia i czas, Pz 1991, 109-113; S. Burzawa, A. (Rozwój teologii A.), Kr 1994; J. Janicki, Misterium A. w tekstach Mszału Rzymskiego, „Liturgia Sacra” 1(1995), 3-4, 5-20.

opr. mg/mg

Copyright © by Wydawnictwo "m"