Reformacja

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Reformacja

(łac. „przywrócenie, odnowienie”) Przynajmniej od Soboru w Vienne (1311-1312) w Kościele, którego życie na wszystkich szczeblach naznaczone było poważnymi nadużyciami, słyszano wołanie o „reformę głowy i członków”. Wołania te się wzmogły podczas „niewoli babilońskiej” papieży w Awinionie (1305-1374), podczas wielkiej schizmy zachodniej, kiedy to równocześnie było dwóch albo trzech papieży (1378-1417), wskutek ruchu koncyliarystycznego i wskutek skandali związanych z papiestwem renesansowym. Różne próby reformy wewnątrz Kościoła katolickiego nabierały siły i ostatecznie osiągnęły cel podczas Soboru Trydenckiego (1545-1563). Na tym samym tle trzeba patrzeć na reformację protestancką, często nazywaną reformacją właściwą. W samym sercu tego ruchu stał Marcin Luter (1483-1546), a dla drugiego pokolenia Jan Kalwin (1509-1564). Innymi czołowymi postaciami reformacji byli: Ulryk Zwingli (1484-1531), reformator z Zurychu, i Filip Melanchton (1497-1560), współpracownik Lutra w Wittemberdze. Reformacja angielska zaczęła się od spraw małżeńskich Henryka VIII (1491-1547) i niepowodzenia kardynała Tomasza Wolseya (ok. 1474-1530) w uzyskaniu dlań rozwodu. Odrzucono autorytet papieski i zniesiono klasztory. Do wiodących reformatorów w Anglii należeli: arcybiskup Tomasz Cranmer (1489-1556), biskup Hugh Latimer (ok. 1485-1555) i biskup Mikołaj Ridley (ok. 1500-1555). Niewątpliwie szerzeniu się reformacji pomógł nacjonalizm, przyczyniły się do tego także sprawy gospodarcze, często jednak był to głęboki i szczery ruch religijny, którego celem było oczyszczenie życia Kościoła i oparcie życia chrześcijańskiego na Piśmie Świętym (UR 21). Sobór Watykański II uznał tę nieustanną potrzebę odnowy, do której Chrystus wzywa swój Kościół (UR 6). Zob. anabaptyści, baptyści, husyci, języki narodowe, kalwinizm, koncyliaryzm, kontrreformacja, luteranizm, nominalizm, prezbiterianizm, protestanci, purytanie, Sobór Trydencki, Sobór Viennejski, waldensi, Wspólnota anglikańska, Wyznanie Augsburskie, zwinglianizm.

opr. mg/mg