Teologia naturalna

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Teologia naturalna

Nauka zajmująca się wiedzą o Bogu dostępną tylko przy pomocy samego rozumu (zob. Ps 19, 1-4; Mdr 13, 1-9; Dz 14, 17; 17, 22-31; Rz 1, 18-23; 2, 14-15). Teologia naturalna, rozwinięta przez św. Tomasza z Akwinu (ok. 1225-1274), została zakwestionowana w czasach Oświecenia, kiedy to celem ataku stała się słuszność argumentów na istnienie Boga. Sobór Watykański I (1869-1870) nauczał, że „z rzeczy stworzonych można z całą pewnością rozpoznać Boga przy pomocy naturalnego światła rozumu ludzkiego” (DH 3004; ND 113; zob. DV 6). Sobór stwierdził wprawdzie możliwość takiego poznania („można rozpoznać”), nie wskazał jednak sposobu, w jaki Boga poznajemy (dowody rozumowe? intuicja? przeżycie mistyczne?), nie rościł też sobie prawa do zapewnienia, że ktokolwiek tę możliwość zrealizował bez ukrytej pomocy łaski. Karl Barth (1886-1968) i inni przedstawiciele teologii dialektycznej, dowodząc, że grzech po prostu uniemożliwił rozumowi ludzkiemu poznanie Boga, zdecydowanie odrzucają jakąkolwiek teologię naturalną. Teologię naturalną najczęściej uprawiają wierzący chrześcijanie. Jeżeli nawet pomijają oni to, co wiedzą z objawienia, to jednak podnoszą te zagadnienia o Bogu, które zakładają uprzednie zżycie się z odpowiedziami. Ostatecznie teologia czysto naturalna wskazuje na abstrakcyjny i filozoficzny sposób patrzenia na ludzkość — zupełnie różny od konkretnego spojrzenia na ludzkość grzeszną, jaką nam ukazuje teologia dziejów zbawienia. Sobór Watykański II ustawia poznanie Boga z rzeczy stworzonych (czyli teologię naturalną) w nawiązaniu do dziejów objawienia i zbawienia (DV 2-6, 14-17). Zob. argumenty na istnienie Boga, dzieje zbawienia, Oświecenie, pięć dróg, teodycea, teologia, teologia dialektyczna.

opr. mg/mg