Satanizm...

Mariusz Gajewski Satanizm ISBN: 978-83-7720-072-8 wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2010

Wybrane fragmenty WPROWADZENIE - Ks. dr hab Aleksander Posacki SJ Powaga zła w satanizmie 1. Wymiar ANTROPOLOGICZNO—TEOLOGICZNY 2. Wymiar PSYCHOLOGICZNO—SPOŁECZNY 3. Wymiar TEOLOGICZNO—MORALNY Satanizm...

Satanizm...

Nastał świt. Blask nowego światła zrodził się z ciemności nocy i powstał Lucyfer, aby po raz kolejny powiedzieć: „To wiek Szatana! Szatan rządzi światem!” Bogowie niesprawiedliwych nie żyją. Jest to okres narodzin magii i nieskalanej mądrości. Ciało zatriumfowało i zostanie zbudowany wielki Kościół poświecony jego imieniu.

Zbawienie człowieka nie będzie już zależało od jego samozaprzeczenia. I stanie się wiadomym, że świat ciała i życia okaże się największym wstępem do wszelkich wiecznych rozkoszy!

 

Tymi słowami Anton Szandor La Vey zwany przez swoich zwolenników „czarnym papieżem”, twórca Kościoła Szatana, kończy prolog swojego największego dzieła — Biblii Szatana (The Satanic Bible).

Owiany tajemniczością jak i sensacją satanizm wydaje się fascynować swoim radykalizmem oraz hasłami nawiązującymi do niczym nieograniczonej wolności. Z biegiem lat stał się filozofią pociągającą zarówno ludzi młodych jak i starszych, wykształconych oraz niewykształconych, mężczyzn i kobiety, bogatych i biednych, pokornych i zbuntowanych, wszystkich zaintrygowanych złem.

Satanizm skupia w swych szeregach ludzi zagubionych, którzy straciwszy z oczu horyzont dobra, zanurzyli się w bezkresnym oceanie zła.

Gdy pisze się u satanizmie, należy być bardzo ostrożnym, aby go przypadkiem nie reklamować. Propagowany przez internet, książki, gry planszowe i komputerowe, reklamy telewizyjne oraz filmy satanizm jest naprawdę niezwykle trudny do jakiejkolwiek w pełni wyczerpującej oceny.

Z tego faktu nie wynika jednak wniosek, że o satanizmie nie należy mówić i pisać. Wręcz przeciwnie, zło nazwane po imieniu pozwala lepiej rozumieć rzeczywistość, w której się poruszamy. Demonizowanie świata codziennego prowadzi oczywiście do niepotrzebnego lęku i nieufności. Należy więc o satanizmie mówić w sposób rozważny i wyważony. Czy jest to jednak możliwe? Jak mówić i pisać o złu bez popadania w skrajności? Najlepszą oboną przed popadaniem w skrajny pesymizm wyrosły na gruncie „widzenia diabła we wszystkim” zdaje się być ufne powierzenie się tajemnicy dobra, które jako dar od Boga zdolne jest pozytywnie przemieniać ludzkie serca. Tak, dobro pomimo obecnego w świecie zła oddziaływuje na człowieka każdgo dnia i pozwala mu pozytywnie widzieć siebie i innych. 

Satanizm obecnie spotykany okazuje się być żywiołowym fenomenem, wyrastającym w XX wieku z podziemia średniowiecznych, tajnych i hermetycznie zamkniętych społeczności. W ramach pewnej pseudokultury staje się artykułem użytku publicznego oraz kultowym ideałem dla licznej młodzieży (choć nie tylko) na całym świecie. Satanizm szerzy się z wielką gwałtownością na różne sposoby przybierając rozmaite maski. W większości przypadków jest on przejawem buntu czy niechęci wobec wszelkich tradycyjnych zasad i konwencji. Przede wszystkim jednak stoi w jaskrawej opozycji względem chrześcijaństwa i chrześcijańskiego Boga i jego przykazań (zwłaszcza dotyczących moralności). Rozumiany jako wtórny system pseudoreligijny, który nie byłby wstanie istnieć samodzielnie, przekracza to, co religijne. Jest więc satanizm z jednej strony „religią” a zarazem „areligią”. Ma w swym szerokim froncie ideologicznym możliwość łączenia przeciwieństw.

W swej dominującej formie funkcjonuje na zasadzie przejmowania poszczególnych pierwiastków nauki chrześcijańskiej, ich parodiowania i prezentowania pod przekręconą postacią. W satanizmie możemy więc znaleźć na przykład czarną mszę, chrześcijańskie modlitwy recytowane od tyłu, chrześcijański krzyż obrócony o 180 stopni czy też normy etyczne proklamowane właśnie w przekręconych wartościach (np. 9 przykazań satanistycznych).

Przybierając postać wysublimowanej psychodramy amerykański satanizm, czy tego chcą, czy nie jego zwolennicy zawsze będzie niebezpieczną formą balansowania na granicy dobra i zła (świata demonów). Zredukowanie pojęcia czarnej mszy jedynie do jakiejś psychologicznej gry w celu zredukowania napięcia psychicznego tkwiącego w podświadomości jest zabiegiem wielce naiwnym i niebezpiecznym z punktu widzenia psychologicznego i duchowego.

Wielką naiwnością jest myśleć, że można się z diabłem zaprzyjaźnić. Słusznie zauważa Francesco Bamonte, że szatan nie ma przyjaciół ale tylko niewolników, którzy wierzą naiwnie, że zaskarbili sobie jego przyjaźń.

Zabawy w satanizm mogą skończyć się nawet diabelskim opętaniem, które wyraża się na rozmaite sposoby przybierając specyficzne formy. Rytualne inscenizacje podczas których paktuje się z diabłem nie mogą być obojętne dla psychiki człowieka i ducha ludzkiego.

Diabłu człowiek może oddać się na wiele sposobów. Włoski egzorcysta F. Bamonte ostrzega przed paktowaniem z diabłem. Flirt z diabłem może przybrać różną postać, nie zawsze możliwą do kontrolowania przez adepta satanizmu. Zazwyczaj z oddaniem się diabłu mamy do czynienia, kiedy ktoś z fałszywym przekonaniem zawiera z nim układ, godząc się na jego panowanie nad sobą. Zazwyczaj dzieje się to „przez podpis złożony własną krwią, pobraną przez nacięcie na palcach lub na ręce; albo przez chrzest krwi, który

polega na wylaniu na głowę krwi, zwykle zwierzęcej lub wielkiego kapłana; albo przez przyjęcie „książeczki rozkazów” podczas rytu wtajemniczenia prywatnego, odprawianego przez satanistę z kandydatem; albo też przez wstąpienie do sekt satanicznych na drodze

odpowiednich obrzędów, takich jak czarne msze lub inne ryty sataniczne, w czasie których wielki kapłan poświęca szatanowi wtajemniczanego kandydata”.

Należy zauważyć, że chodzi tu o świadome i dobrowolne podporządkowanie się szatanowi, co nie wyklucza możliwości przypadku  aktu nie do końca uświadomionego.

Co do konsekwencji wejścia satanisty w pakt z diabłem Bamonte w oparciu o swoje wieloletnie doświadczenie tłumaczy: „Satanista autentycznie poświęcony szatanowi, choć z własnego wyboru jest jego własnością i bezpo­średnim współpracownikiem, nie doświadcza kryzysów ani nie przejawia symptomów widocznych u tych, któ­rzy doznają nadzwyczajnego działania złego ducha. On bowiem nie dręczy go typowymi zjawiskami nękania lub obsesji czy opętania, aby pozostał takim, jakim jest. Lecz gdyby tylko taka osoba postanowiła zrezygnować z paktu, jaki z nim zawarła, szatan natychmiast używa wszystkich możliwych udręk nękania, obsesji czy opę­tania szatańskiego, ponieważ nie chce stracić kogoś, kto wcześniej oddał mu się dobrowolnie. Dręcząc go, ma nadzieję przekonać go do potwierdzenia na nowo podpisanego paktu. Szatan nie pozwala „swoim” łatwo odzyskać wolności. Potwierdzają to liczni egzorcyści, którzy stawiali czoło tego rodzaju problemom”.

Tonino Cantelmi wraz z Cristiną Cacace w książce „Czarna księga satanizmu” zwracają uwagę czytelnika na to, że powszechnie satanizm ujmuje się jako kult Szatana, który bywa pojmowany z jednej strony, jako samodzielna moc nadprzyrodzona o złej naturze, z drugiej natomiast  jako przeciwnik Boga chrześcijańskiego. Wspomniani autorzy twierdzą, że satanista, to człowiek, który „postanawia oddawać cześć i służyć demonowi oraz pragnie utrzymywać z nim namacalny kon­takt”. Satanizm opiera się więc „na łamaniu norm społecznych w tym celu, żeby Szatan zaspokoił żądania, których dobry Bóg nie chce wysłuchać. Kiedy satanista sprawuje jakiś obrzęd, jest przekonany, że dzięki Szatanowi otrzyma to, co chce; jeżeli tego nie osiąga, sądzi, że nie dopełnił rytuału albo nie zachował się w sposób dostatecznie profanacyjny. Ocze­kuje, że diabeł zapewni mu potęgę, uciechy seksualne, bogac­two, władzę nad ludźmi. Z tego punktu widzenia religia społecznie uznawana odbiera szczęście, natomiast satanizm po­zwala je osiągnąć, gdyż służy nasyceniu jaźni, cielesności i żą­dzy panowania”.

W ten oto sposób, satanizm jawi się nam jako forma specyficznego (ekstremalnego) sprzeciwu religijnego i kulturowego wobec wartości i idei pozytywnych. Bóg który jest miłością zostaje odrzucony, a wybór wartości pozytywnych uznany za cechę człowieka ograniczonego.

J. Steffon w kontekście satanizmu podkreśla rolę i znacznie diabła. Nie bez znaczenie ma też sposób w jaki człowiek oddaje mu cześć i wszelkie honory. Zdaniem autora satanizm i czarna magia wplecione są w zachodnią kulturę w sposób trwały. W swej istocie jest oddaniem się całkowitym temu co „złe i perwersyjne, wrogie wobec Boga”.

Satanizmu nie można jednak utożsamiać z magią w sposób ścisły. Prawdą jest, że magia blisko związana jest z satanizmem, ale nim nie jest. Można praktykować magię (np. w obrębie szeroko pojętych praktyk okultystycznych) nie będąc satanistą.

Związek satanizmu z magia i okultyzmem podkreśla w sposób zdecydowany Aleksander Posacki.

 

Podejmując zagadnienie losu nieletnich w grupach satanistycznych Jean Ritchie potwierdza fakt, silnej opozycjoniści satanizmu względem chrześcijaństwa i dominującej kultury: „sataniści stawiają sobie za cel interpreto­wanie innych religii — najdogodniejsze jest tu chrześcijaństwo — według swoistych, własnych kryteriów. To, co dobre, staje się złe, a to, co złe, staje się wskazane, celowe, właściwe i możliwe, ponieważ dla satanistów „dobro” i „zło” są tylko sądami wartościującymi narzuconymi przez religie. Intelektualiści z kręgu satanistów mają na podorędziu na poparcie tego twierdzenia wiele fałszywych, rzecz jasna, argumentów religijnych o „wolności wyboru” i „dążeniu do wiedzy”, odwołują się też do Platona i Nietzschego. Lecz biorący udział w sabatach sataniści są przekonani, że wyrządzając zło zyskują moc magiczną i że siła ta zwiększa ich zdolność do czynienia zła. Na najniższym poziomie objawia się to paleniem krzyży, malowaniem sprayem satanistycznych graffiti, bezczeszczeniem kościołów i cmentarzy, rozkopywaniem grobów”.

Zdaniem J. K. Huysmansa satanizm „jest bękartem katoli­cyzmu”, gdyż „polega na świętokradczych obrzędach, buncie moralnym, rozwiązłości duchowej, odchyleniu całko­wicie przeciwnym doskonałości i chrześcijaństwu; sprowadza się też do uciechy powściąganej obawą, do zakazanej radości płynącej z zanoszenia Szatanowi hołdów i modlitw należnych Bogu; zasadza się na nieprzestrzeganiu przykazań katolickich, które wypełnia na opak, gdyż aby jak najciężej znieważyć Chry­stusa, dopuszcza się grzechów wyraźnie przez Niego potępio­nych - skalania kultu i rozpasania ciała”.

W związku z powyższym śmiało możemy stwierdzić, że satanizm jest niejednolitym ruchem gromadzącym ludzi, którzy z różnych przyczyn stali się zwolennikami buntu (idei źle pojętej wolności) oraz jego powszechnie uznawanego symbolu: Szatana — przeciwnika Bożego. Opinie poszczególnych grup, co do faktycznej natury postaci Szatana są często  diametralnie różne. Niektórzy rozumieją go jako rzeczywistą postać duchową; inni tylko jako symbol (rzeczywisty czy metaforyczny) buntu, dążącego do wyzwolenia człowieka z więzów moralności i wiążących norm społecznych; inni jeszcze, jako siłę natury działającą w człowieku, czy jako wyimaginowaną siłę magiczną. Istnieje cały szereg wzajemnie niezależnych grup i pojedynczych wyznawców satanizmu — od zwyczajnych ekshibicjonistów aż po masowych morderców.

Satanizm jest więc niczym ameba (gatunek pierwotniaka pozbawionego dokładnych konturów). Nie jest do końca ani organizacją, ani Kościołem, ani sektą — nawet pomimo oficjalnego istnienia Kościoła Szatana. Satanizm jest raczej szerokim ruchem, którego poszczególne grupy powstają i zanikają bez dogmatów i doktryn, nie wyznając nawet żadnej filozofii. Satanizm jest wewnętrznie rozbieżny, głęboko zróżnicowany i ideologicznie rozproszony. Przyjmując, że satanizm jest systemem wierzeń — jak pisze w swej książce Daleko od raju, z dziejów fascynacji złem ks. Andrzej Zwoliński — będącym swoistym buntem przeciwko Bogu i wszystkiemu, co boskie, odrzuceniem Jezusa Chrystusa, opowiedzeniem się człowieka w walce między dobrem, a złem po stronie zła, wyróżnić można wiele jego poziomów.

Satanizm obejmuje swym zasięgiem wiele płaszczyzn życia społecznego. Zorganizowany satanizm nie przeczy faktowi, istnienia satanizmu nie zorganizowanego, w jakieś konkretne struktury. Pomiędzy satanistami różnych nurtów istnieje wiele rozbieżności. Obok rozumienia samej postaci diabła liczne grupy różnią się pomierzy sobą również formą sprawowanego kultu oraz hierarchią wyznawanych wartości. Jeżeli chodzi o dotrzymywanie licznych zasad doktrynalno-kultycznych — niektóre z nich są powszechnie uznawane, innych nie trzeba przestrzegać w sposób ścisły. W praktyce każdy z wyznawców przystosowuje satanizm do własnych potrzeb, tworząc własną wersję satanizmu  przystosowaną do własnych potrzeb. W ten sposób powstaje coś w rodzaju satanizmu „na własny użytek”, dlatego to, sataniści (a raczej grupy satanistyczne) zasadniczo nie utrzymują między sobą ścisłych  zorganizowanych szerszych  kontaktów. Przyjaźnią się tylko z tymi, z którymi się dobrze rozumieją, zapraszając na „czarne msze” tylko swoich przyjaciół. Jedyną (właściwie) zasadą, której wspólnie dotrzymują i z której wywodzi się cały szereg ich reguł, jest tzw. telemiczne prawo A. Crowleya: „Rób czego pragniesz, to niech będzie twoim całym prawem”.

Philippe Madre, dzieląc się własnym doświadczeniem walki duchowej ze swoimi współbraćmi ze Wspólnoty Błogosławieństw, przyrównał człowieka do pięknego drzewa, które jest dziełem samego Boga. Szatan, nie mogąc znieść jego piękna, usiłuje w podstępny sposób doprowadzić do stopniowego zniszczenia poszczególnych części Bożego stworzenia. Zależność tę opisuje następująco:

 

Pewnego dnia zauważyliśmy na skraju lasu drzewo, prawdopodobnie dąb, którego pień był bardzo zgrubiały w wyniku nieprawidłowego rozwoju. Guz na drzewie bardzo zniekształcał jego sylwetkę. Listowie ponad trzonem drzewa było skąpe, jak gdyby zmęczone wysysaniem minimum soków, potrzebnych do rozwoju.

W wyniku tej deformacji postura drzewa była zmieniona i jego wierzchołek nie sięgał nieba, jak u sąsiednich drzew, które zdawały się być w ciągłym dialogu z „wysokościami”.

Zgrubienie (obrzęk) drzewa było tak wielkie w stosunku do jego rozmiaru, że nasuwało się pytanie: czy korzenie drzewa były wystarczająco rozwinięte, aby dosięgnąć pulchnej ziemi i odżywiać całą roślinę?

 

Zdaniem autora przedstawiony obraz pomaga zrozumieć naturę tajemnicy osobowego zła. Drzewo, deformacja, guz na drzewie, niebo, korzenia — to słowa klucze pomagające unaocznić „wpływ, jaki może wywierać szatan na istotę ludzką”.

Wyjaśniając przedstawiony obraz P. Madre podkreśla możliwość realnego wpływu Diabła na człowieka. Wpływ ten ma oczywiście charakter destruktywny, zabija bowiem w człowieku to co w nim jest najpiękniejsze, wszystko to co sprawia, że jest istotą dobrą. Tłumaczy więc, że istota ludzka jest „jak drzewo, które rośnie, rozwija się i dojrzewa, aby osiągnąć mocną pionową sylwetkę, doskonałą postawę do modlitwy, aby pozostawać w dialogu z niebiosami i z Tym, który jest w niebiosach”.

Tajemnica piękna owego drzewa leży w boskim akcie stwórczym, to właśnie „Stwórca chciał, aby było piękne jego pięknem, pełnym pokoju i doskonałej harmonii z otoczeniem. Dane jest mu bogate i zdrowe listowie oraz jędrne, wspaniałe owoce, gdyż odżywia się ono dzięki korzeniom czerpiącym soki z pulchnej ziemi, którą jest Ciało Chrystusa — w komunii Miłości, w sakramentach, w Słowie Życia”.

To, co charakteryzuje nieprzyjaciela człowieka, to fakt zawiści i zazdrości, która staje się jego własnym oskarżeniem. Trwając w tym stanie nieprzyjaciel człowieka jest wciąż „obecny, zazdrosny o urodę drzewa, zazdrosny o to, że stworzenie ludzkie zostało wybrane, aby być zwierciadłem odbijającym piękno Boga.

Książę Ciemności nie może już znieść tego piękna, które kiedyś go zdobiło. Nienawidzi go i chce je splamić...”  W związku z powyższym, postanawia „wywołać w drzewie, w jego korzeniach lub wyżej, nowotwór, który stopniowo obejmuje struktury roślinne, zniekształca je w celu ich ostatecznego zniszczenia.

Kieruje on do osłony nowotworowej część soków, które płyną z korzeni, soki życia, które powinny podtrzymywać urodę drzewa. Soki te, zostając uwięzione, nie mogą już odżywiać korony drzewa i rodzić owoców.

Nowotwór rozwija się; produkuje, rodzi owoce podobnie jak drzewo, lecz jest to fałszywy wzrost, który dusi i paraliżuje. Piękno gaśnie i więdnie; harmonia zaciera się, pionowa postawa chyli się ku upadkowi i dialog z niebem ustaje!”.

 

Nie jesteśmy bezradni wobec zła, będącego przecież stałym komponentem naszej ziemskiej egzystencji. Człowiek wrażliwy na dobro może z całą skutecznością przeciwstawić się tajemnicy osobowego zła. Nie jest to proste, ale nie jest to niemożliwe. W świecie znajdujemy zdecydowanie więcej dobra niż zła.

Wierząc w istnienie Szatana chrześcijanie mają świadomość faktu, że on został już dawno pokonany przez Jezusa Chrystusa. Pan Jezus pokonał Szatana ostatecznie. Ludzie wierzący znając strategię Szatana oraz metody jego działania, mogą się mu zdecydowanie sprzeciwić: „...potęga szatana nie jest nieskończona. Jest on tylko stworzeniem, wprawdzie bardzo potężnym jako czysty duch, ale tylko stworzeniem, ograniczonym i podlegającym woli i panowaniu Boga... Działalność szatana wyrządza z pewnością wiele szkód jednostkom i społeczeństwu — szkód natury duchowej, a pośrednio także fizycznej — nie jest jednak zdolna unicestwić Dobra — ostatecznej celowości człowieka i całego stworzenia... oto wielki pewnik wiary chrześcijańskiej: «władca tego świata został osądzony» (J 16,11); Syn Boży objawił się po to, aby zniszczyć dzieła diabła (1J 3,8) — wedle świadectwa Janowego. Chrystus ukrzyżowany i zmartwychwstały okazał się owym «Mocniejszym», który «pokonał mocarza», diabła, i pozbawił go władzy” (Jan Paweł II, Audiencja generalna w dniu 20 sierpnia 1986 roku).

Pewna chrześcijanka napisała kiedyś list do zdeklarowanego satanisty. Napisała mu słowa, które mogłyby stać się mottem, zasadniczą myślą — przesianiem, które ludzie wierzący powinni zanieść tym wszystkim, którzy zagubiwszy się w świecie zła wciąż niepewnie (choć się do tego często nie przyznają) szukają prawdy, piękna i dobra. Wspomniana dziewczyna napisała w swym liście:

 

Jeżeli ktoś nie wierzy w Boga, to nie jest tak, że wierzy w „nic”, ale „wierzy we wszystko”. Wiem, kim są ateiści. To ludzie, którzy nigdy nie doświadczą szczęścia. Chciałam Ci o czymś powiedzieć. Wiem, że nie wierzysz w Jezusa Chrystusa i wiem, że Ciebie On nic nie obchodzi. Ale Jezus Ciebie kocha, pomimo wszystko. Nie wiem, czy doświadczyłeś kiedykolwiek prawdziwej miłości? Nie będę pisała wywodów na temat Boga, Kościoła i wiary.

Nie będę broniła Jezusa, bo prawda sama się obroni. Jednego jestem pewna. Nigdy nie zniszczysz Boga, możesz najwyżej zniszczyć samego siebie. Nie pokonasz Go. Niejeden już próbował. Ale Jezus pokonał szatana raz na zawsze i jest Zwycięzcą. W tym wszystkim tak naprawdę chodzi o to, byś był szczęśliwy. Bóg bez Ciebie sobie poradzi (to wcale nie znaczy, że Mu na Tobie nie zależy, ale jesteś wolny), natomiast Ty bez Niego przegrasz. On Ciebie zna. Wiem, śmieszy Cię to.

Uważaj jednak, bo jutro może być już za późno... BÓG KOCHA CIEBIE DZISIAJ!

Dla skutecznej obrony przed Złym powinniśmy więc każdego dnia nieustannie umacniać nasze więzy z Chrystusem, który jest jedyną mocą, warownią i obroną, pamiętając wciąż o tym, że Bóg potrafi posłużyć się nawet złem dla wyprowadzenia z niego dobra, a poprzez to realizować „symfonie zbawienia” — jak mawiał św. Ireneusz.

Niestety, wielu ludzi przestało dziś wierzyć w Szatana. Leon Artur Elchinger biskup Strasburga napisał kiedyś: „Wierzyć w Lucyfera, w Szatana, w działanie wśród nas Złego Ducha, uchodzi w oczach wielu za naiwne, proste duchem, zabobonne. A więc ja w to wierzę. Wierzę w jego istnienie, w jego wpływ, w jego najwyższą zdolność maskowania się, zdolność wciśnięcia się wszędzie, biegłą sztukę grania komedii aż do momentu osiągnięcia przekonania, że on nie istnieje... Wreszcie wierzę w Lucyfera, ponieważ wierzę w Jezusa Chrystusa, który nas ostrzega przed nim i prosi nas, abyśmy go zwalczali ze wszystkich sił naszych, jeśli nie chcemy być oszukani odnośnie co do wartości życia i miłości...”.

Taktykę działania Szatana w świecie w sposób obrazowy, ale zarazem wymowny i głęboki, wyraził Antonio M. Alessi w swoim dziełku Wywiad z diabłem (Internista con il Diavolo), gdzie czytelnik staje się świadkiem ciekawego dialogu:

— Przepraszam, z kim mam przyjemność rozmawiać?

— Jestem Berlik z trzeciego kręgu, wydziału prasy i propagandy.

— Jest pan cudzoziemcem?

— My jesteśmy obywatelami świata!

— Nie rozumiem: jaki jest pana zawód?

— Jestem diabłem z grupy kierowniczej.

— Ach tak, wszyscy jesteśmy po troszce diabłami...

— Ależ nie, ja jestem prawdziwym diabłem i mam do wykonania szczególne zadanie.

— Właściwie wygląda pan na dżentelmena.

— Chyba pan nie sądzi, że działamy w waszym świecie ubrani na czerwono, że mamy ogony, albo rogi, tak jak wy to przedstawiacie?

— Tego nie powiedziałem, ale...

— Aby móc spokojnie pracować, musimy wmieszać się w tłum, upodobnić się do was i prowadzić odpowiednie życie w środowisku, jakie zostanie nam powierzone do rozpracowania...

.

O istnieniu osobowego zła, o jego taktyce mówił głośno papież Paweł VI, nawołując do refleksji nad zagadnieniem zła w świecie cały Kościół (zarówno świeckich jak i teologów). W swym przemówieniu (15 listopada 1972 r.) papież Paweł VI powiedział:

Jakie są największe potrzeby Kościoła w dobie obecnej? Nie dziwcie się naszą odpowiedzią i nie potraktujcie jej jako prostackiej czy przesądnej: jedną z największych potrzeb współczesnego Kościoła jest obrona przeciwko złu, które nazywamy diabłem...”

Zdaniem papieża osobowe zło nie jest jedynie brakiem czegoś, ale jest ono aktywną siłą, jest żywym duchowym bytem, który jest „zdeprawowany i deprawuje innych”. W swojej wypowiedzi papież konfrontuje negację diabła z Biblią oraz nauczaniem Kościoła.  Chrześcijanie nie mogą się zgodzić na twierdzenie, że diabeł to jedynie jakaś pseudorzeczywistość, pojęciowe wymyślone „uosobienie nieznanych przyczyn ludzkich  nieszczęść i niepowodzeń.Nawiązując do słów św. Paweła, który nazywa diabła „bożkiem tego Świata” i przestrzega nas przed walką — którą my, chrześcijanie, „musimy toczyć w ciemności”, w swom wystąpieniu papież podkreślił, że tocząca się walka człowieka z osobowym złem obejmuje spór i zmagania nie tylko przeciwko jednemu diabłu, ale przeciwko przerażającej liczebności diabłów. Przebiegłą często zakamuflowaną strategię działania złego w życiu społecznym i jednostkowym Paweł VI opisuje w słowach:... Wiemy więc, że ten ciemny, niepokojący byt istnieje i dalej działa ze swoją perfidną przebiegłością; jest on ukrytym wrogiem siejącym błędy i nieszczęścia w historii ludzkości... Podminowuje moralną równowagę człowieka swoją sofistyką. On jest złym, sprytnym uwodzicielem, który wie, w jaki sposób może dotrzeć do nas przez nasze zmysły, wyobraźnię, libido, przez utopijną logikę, czy też przez nieuporządkowane kontakty społeczne, czy przez naszą działalność tak, aby doprowadzić do zboczeń, które są tym bardziej szkodliwe, im bardziej wydają się zgadzać z naszymi fizycznymi czy umysłowymi uwarunkowaniami lub też naszymi głębokimi aspiracjami”.

 

Diabeł od samego początku przyjął taktykę polegającą na maskowaniu się. Tak kusił Ewę, przychodząc do niej jako wąż, kusił Jezusa na pustyni przybierając maskę dialogu i prośby o chleb. Dziś nadal kusi człowieka przybierając wciąż nowe maski, przychodzi do nas „jako anioł światłości”. Czy potrafimy dzisiaj powiedzieć Szatanowi stanowcze NIE? Nie dla samego sprzeciwu, ale dla jeszcze większego TAK dla Boga. Odpowiedzi na tak postawione pytania nie należą z pewnością do najprostszych. Wbrew pozorom świat dobra i zła nie jest rozdzielony wyraźną granicą wedle której można by szybko orientować swoje życie. Schemat kalki biało-czarnej nie wpisuje się w zależność, jaka zachodzi pomierzy dobrem a złem. Zło przybiera różne maski, kamufluje się, często udaje dobro.

Podsumowując rozważania niniejszego rozdziału chciałbym powrócić do myśli zawartej w książce „okultyzm” znanych chrześcijańskich autorów, którymi są: Josh Mc Dowell i Don Stewart. Autorzy, zorganizowane zło w postaci satanizmu łączą go z praktyką okultyzmu: „Satanizm to odgałęzienie okultyzmu praktykujące najokrutniejsze rytuały, jakie tylko mogły przyjść człowiekowi na myśl (...) Czarna magia, czarna msza, aspekty kultury narkotykowej, krwawe ofiary, rytuały polegające na znęcaniu się seksualnym i fizycznym — wszystkie te rzeczy posiadają związki z satanizmem”. Fakt ścisłego powiązania niektórych form satanizmu potwierdzają więc zaobserwowane zjawiska, towarzyszące rytuałom satanistycznym.

Satanizm jako sekta i subkultura — analiza psychologiczno-pedagogiczna

 

 

Nie kocham cię boże
w fałszywej skromności nie zamierzam żyć
ani w pokorze
przed światem nie będę swoich myśli kryć

Nie ufam ci boże
po twoich ścieżkach poplątanych nie zamierzam iść
lecz po własnym życia torze
nie będę dla ciebie jak uzależniony od wiatru spadający liść

Nienawidzę cię boże
za ból za cierpienie nie zamierzam dziękować
tobie okrutny potworze
nie będę się jednak chować...

bo w przeciwieństwie do ciebie nic nie mam do ukrycia
a ty na pewno wykreśliłeś już mnie z księgi wiecznego życia...

 

W kontekście badań nad satanizmem pojawiają się cyklicznie, co jakiś czas, pytania o słuszność opisywania go w kontekście działalności współczesnych sekt destrukcyjnych. Kontrowersje terminologiczne związane z pojęciem „sekta” z pewnością nie sprzyjają wyjaśnieniu powstających często silnie rozbieżnych interpretacji zjawiska satanizmu, które ze swej natury jest niejednoznaczne i wielopłaszczyznowe.

Ujmowanie satanizmu w kategorii sekty religijnej okazuje się budzić w licznych środowiskach naukowych widoczny opór. Ośrodki konfesyjne przeciwnie z wielką łatwością nazywają satanizm sektą.

Rzeczywistość wydaje się być jednak nieco bardziej złożona niż mogłoby się wydawać. Rozpatrywanie satanizmu w kluczu: „satanizm jest sektą” lub „satanizm nie jest sektą” wydaje się być zbytnim uproszczeniem rzeczywistości.

Pytanie, o to, czy satanizm jest religią i czy można go opisywać w kontekście sekt religijnych obecne jest w świadomości społecznej już od kilkudziesięciu lat. W Polsce wybrzmiało ono w kontekście licznych doniesień prasowych związanych z incydentami profanacji kościołów i cmentarzy oraz innych zachowań o charakterze kryminalnym młodzieży.

Czy zaliczanie satanizmu do grupy sekt destrukcyjnych przez wielu autorów jest uzasadnione? Analizują literaturę przedmiotu, jak i liczne doniesienia prasowe należy zauważyć, że w tej kwestii istnieje wiele nieporozumień. Potoczne określanie satanizmu sektą nie oznacza, że autorzy tego typu ujęcia redukują zjawisko satanizmu tylko i wyłącznie do kategorii sekty.

Z drugiej strony nie do końca zrozumiały jest silny dystans i sceptycyzm autorów walczących o rozgraniczenie tychże pojęć.

Biorąc pod uwagę wieloaspektowość terminów „sekta” i „satanizm” oraz wysoki poziom ich autonomiczności znaczeniowej uważam, że ujmowanie ich w ścisłej relacji „zbieżności” lub „rozbieżności” wydaje się być posunięciem chybionym, a toczenie sporu terminologicznego drogą wiodącą do nikąd.

Postać diabła budzi od lat wiele kontrowersji. Diabeł — mit czy rzeczywistość? Pytanie to, często zadawane przez różne kręgi społeczne z pozoru wydaje się banalne, a odpowiedź oczywista, jednakże sprawa diabła wcale nie jest taka prosta, spór o jego istnienie trwa przez wieki i wydaje się być wciąż nie zakończony dla wielu. Linia demarkacyjna wbrew pozorom nie przebiega pomiędzy wierzącymi i niewierzącymi. Sprawa komplikuje się w różnych kierunkach, odnajdujemy przecież wierzących w Boga chrześcijan, którzy odrzucają istnienie osobowego zła oraz niewierzących skłonnych przyznać, że za zło w świecie odpowiedzialny jest inteligentny, osobowy duchowy byt.

K. Berger w książce „Po co jest diabeł?” opisuje problem diabła we współczesnym świecie w kategoriach od fascynacji do leku, od akceptacji do całkowitego odrzucenia : „Dla większości z nas diabeł jest zdecydowanie najcie­kawszą postacią chrześcijaństwa. Dla innych stanowi złoś­liwy wynalazek Kościoła, który ma pełnić rolę straszaka lub demonizować wybrane osoby. Są również tacy, którzy uważają szatana za uosobienie najgorszego przeżycia. Cały wachlarz poglądów na temat chrześcijaństwa modelowo od­zwierciedla się w tej postaci”. Faktycznie postać diabła budzi wśród osób wierzących i ateistów wiele kontrowersji.

Analizując różne przedstawienia diabła obserwujemy często wyraźną nieadekwatność sposobu mówienia i pisania o nim do tego, kim on jest i jaki on jest. Stereotypowe wyobrażenia szatana i świata demonów przedstawiane są w sposób niepoważny i nieodpowiedzialny. Jak słusznie zauważa wspomniany wcześniej autor, że tradycyjny obraz diabła bazuje często na „średniowiecznych bestiariach”, w których diabeł przyjmuje cechy postaci baśniowych, objętych dziś „ochroną gatunku”. Piekło natomiast prezentuje się współcześnie na wzór średniowiecznej kotłowni pełnej ognia i smoły — co siłą rzeczy powoduje niedowierzanie i uśmiech na twarzy. Obraz diabła przedstawianego jako rogatego „koziołka matołka” przysparza tylko licznych argumentów osobom krytykujących rozumienie zła i satanizmu we współczesnym świecie.

Należy zauważyć, że chrześcijaństwo w każdym czasie swojego istnienia wierzyło w istnienie osobowego diabła i demonów. Fakt ten nigdy nie był negowany i podważany przez oficjale dokumenty Kościoła. W ostatnich kilku dekadach za sprawą rozwoju nauki fakt istnienia osobowego zła zaczął być jednak negowany nie tylko przez oświeceniowych racjonalistów, sceptyków i ateistów ale również przez pewnych teologów (np.: H. Haag, K. Kertelge, E. Drewermann). W ślad za podniesioną (zwłaszcza w XIX i XX wieku) krytyką osobowego zła (diabła, szatana) na gruncie teologicznym lawinowo do głosu doszły liczne interpretacje natury psychologicznej i psychiatrycznej uzurpujące sobie często prawo do jedyności interpretacji tajemnicy zła w świecie i człowieku.

Paweł VI podczas audiencji generalnej wskazując na działanie zła w świecie podkreślił w roku 1972, że kwestię diabła należy rozpatrywać zarówno w wymiarze jednostkowym, jak i społecznym. Podkreślając fakt zbytniego trywializowania osobowego charakteru zła papież zaapelował do zebranych na audiencji o trud zgłębiania tajemnicy osobowego zła. Podkreślając biblijne źródła mówiące o diable i jego demonach przestrzegał przed zbytnią racjonalizacją zła i redukowaniem tajemnicy do psychologicznych fenomenów.

            Pytanie o diabła jest jednak wciąż aktualne. XXI wiek jest czasem, w którym wiara traktowana jest przez wielu z pogardą. Obserwujemy swoistą niechęć mówienia o wierze, o Bogu i szatanie. Religia i wszystko co z nią jest związane o ile nie może stać się przedmiotem „medialnego show”  traktowana jest jako coś „nieciekawego”. Wiek XX i XXI to czas swoistego absurdu, z jednej strony neguje się wiarę, religię i Boga, z drugiej zaś strony praktyki spirytystyczne i okultystyczne cieszą się niezwykłą popularnością, i to wśród ludzi wykształconych.

            Osoby pozornie dystansujące się do religii, określające wiarę terminem „zabobon” równocześnie angażują się w praktyki magiczno-okultystyczne traktując je jako słuszną ścieżką rozwoju osobistego. Obserwujemy również, jak diabeł jest stopniowo wymazywany z ludzkiej świadomości przez współczesną psychologię, która w duchu „fałszywego miłosierdzia” stara się uchronić człowieka przed „niebezpieczeństwem wiary w diabła”, który mógłby słabsze jednostki zbyt mocno wystraszyć. Wielu psychologów i teologów ucieka od mówienia o złu osobowym, piekle, grzechu, winie, lasce, itp. Wobec powyższego czy można zaryzykować stwierdzenie, że diabeł we współczesnym świecie jest persona non grata?

Analizując liczne możliwe stanowiska interpretacyjne należałoby je umiejętnie zestawiać w linii łączącej z jednej strony: stanowiska całkowitej negacji istnienia osobowego zła w postaci Szatana i innych złych duchów z drugiej zaś stanowiska uznające realność zła osobowego w postaci diabła i innych złych duchów.

Pomiędzy tymi skrajnymi poglądami istniej cały szereg poglądów o naturze pośredniej w różnym stopniu uznających istnienie świata duchów, istnienia zła osobowego, itp. Dodatkową kwestią pozostaje możliwość dokonania analizy zależności związku pomiędzy światem duchów, a światem ludzkim. W tym wymiarze obserwujemy liczne koncepcje, mówiące z jednej strony o tym, że związku bezpośredniego nie ma oraz takie, które dostrzegają ową zależność bardzo wyraźnie.

 

 Aby lepiej zrozumieć w tym momencie zagadnienie satanizmu rozumianego jako sekta należy odwołać się do pojęcia sekty jako takiej. 

Najczęściej za sektę uznaję się grupę o charakterze religijnym, która odcina się w sposób ideologiczny i strukturalny od jakiejś konkretnej większej grupy religijnej. Istnieje jednak wiele sekt, które powstały na bazie prywatnego objawienia i trudno wskazać w ich przypadku na moment i miejsce odcięcia się od innej grupy.

Zoran Luković współczesne nowe ruchy religijne postrzega jako organizacje, które odwołują się do wszelkich aspektów ludzkiej egzystencji. Oprócz treści czysto religijnych w wierzeniach sekty odnaleźć można także elementy filozoficzne, społeczne, ekonomiczne, handlowe i dochodowe, pseudonaukowe, psychoterapeutyczne a nawet polityczne. Podstawowym powodem dla którego podejmuje się działalność badawczą nowych ruchów religijnych  jest ich destrukcyjny charakter (widoczny wyraźnie w związku z aktywnością destruktywnych grup satanistycznych).

Współczesne nowe ruchy religijne nie przypominają już średniowiecznych ruchów heretyckich odłączonych od głównego nurtu dominującej religii. Ostatnie lata przynoszą widoczną ewolucję rozumienia terminu sekta. Odwoływanie się do łacińskiego secare (odcinać) oraz sequor (naśladować) zdaje się mieć coraz mniejsze znaczenie dla pełnego wyjaśnienia znaczenia słowa sekta. Łaciński źródłosłów zdaje się mieć dziś bardziej znaczenie historyczne niż praktyczne.

Jean Vernette w swoich rozważaniach odnośnie terminu sekta pyta: „Sekta — co to takiego?” i konkluduje, że etymologia tego słowa niewiele nam wyjaśnia. Sugeruje ona zaledwie pewien ruch ludzi, idących za określoną osobą i po­stępujących zgodnie z pewną doktryną (sequi = iść za/ postępować, towarzyszyć). Dobrym przykładem tej sytuacji są pierwsi mormoni, którzy w dziewiętnasto­wiecznej Ameryce szli za swoim przywódcą Brighamem Youngiem w długim marszu na Zachód. Odwoływanie się do łacińskiego secare (oddzielać, odcinać) wydaje się być jak twierdzi wręcz błędne. W tym przypadku sekta byłaby grupą mniejszościową odłączoną od macie­rzystego pnia (dominującej religii). W rzeczywistości jak przyznaje autor wiele współczesnych sekt powsta­ło właśnie na takiej zasadzie, jak choćby sekta Dzieci Boże, wywodzące się z nurtu ewangelickiego.

Na wieloznaczność terminologiczną wskazuje w tej materii wskazuje opublikowany w roku 1986 raport „Sekty albo nowe ruchy religijne. Wyzwania  duszpasterskie”. W dokumencie tym czytamy: „Istotną sprawą jest uświadomienie sobie, że istnieją trudności w zakresie pojęć, definicji i terminologii dotyczącej tych zagadnień”. Wspomniany raport przypomina czytelnikowi, że terminy takie jak „sekta” bądź „kult” mają zabarwienie pejoratywne i a w związku z tym sugerują ocenę negatywną. W związku z tym, proponuje się określenia o bardziej neutralnym charakterze, takie jak „nowe ruchy religijne” lub „nowe grupy religijne”. Należy zauważyć, że autorzy raportu przyznają wprost, że „definicja nowych ruchów czy grup jako odrębnych od Kościołów i wspólnot kościelnych bądź też prawowitych ruchów w łonie Kościoła jest zagadnieniem spornym”. W związku z powyższym pomocna w tym względzie jest typologia, która pozwala nie pomijać ważnych różnicujących je szczegółów. Raport więc rozróżnia sekty wywodzące się z religii chrześcijańskiej i sektami pochodzenia poza chrześcijańskiego, czy pewnych prądów umysłowych. Ten zabieg nie zapobiega innym komplikacjom. Badacz nowych ruchów religijnych i sekt natrafia również na trudności, kiedy chce „odróżnić grupy pochodzenia chrześcijańskiego od Kościołów, wspólnot kościelnych i od prawowitych ruchów w łonie Kościoła”. Raport tłumaczy w innym miejscu, że jednym z wyróżników sekty jest jej aspołeczny charakter funkcjonowania wraz z doktryną: „W rzeczy samej, pewne cechy mentalności czy postaw sekciarskich, czyli nietolerancja czy wręcz agresywny prozelityzm, nie muszą prowadzić do powstania sekty i w każdym razie nie wystarczają do jej scharakteryzowania. Postawy takie spotykamy również pośród wierzących chrześcijan w obrębie Kościołów i wspólnot kościelnych. Takie grupy chrześcijańskie o mentalności sekciarskiej mogą ulec ewolucji dzięki pogłębieniu swej formacji chrześcijańskiej i kontaktom z braćmi w wierze. W ten sposób mogą one stopniowo umacniać pośród siebie postawy i ducha kościelnego. Kryterium rozróżniania pomiędzy sektami pochodzenia chrześcijańskiego i Kościołami oraz wspólnotami można nieraz odnaleźć w źródłach nauczania tychże grup. Tak na przykład jako sekty można by określić te grupy, które poza Biblią mają także inne księgi „objawione” lub „przesłania prorocze” bądź też grupy wyłączające z Biblii pewne księgi protokanoniczne, bądź wreszcie radykalnie zmieniające ich treść.”.

Działalność sekt i grup kultowych wiąże się zazwyczaj z pewnym zagrożeniem dla wolności obywateli i ogółu społeczeństwa. Opisując je wskazuje się najczęściej na autorytarną strukturę, stosowanie przez nie różnych form kontroli umysłu (pranie mózgów), kontrolę myśli, silny nacisk grupowy na jednostkę, a także silną manipulację umysłem i uczuciami. To wszystko prowadzi do kontroli zachowania. W przypadku niektórych grup satanistycznych mamy do czynienia dodatkowo z afirmacją zła oraz działaniami o charakterze wyraźnie aspołecznym i przestępczym.

            W ostatnich latach problemem sekt interesowały się również instytucje o charakterze międzynarodowym. Przygotowany w roku 1984 na polecenie Parlamentu Europejskiego tzw. Raport Cottrella używa w odniesieniu do sekt terminu „nowy ruch religijny”. Dokument przypomina, że problem sekt nie jest zagadnieniem wyssanym z palca. Dokument wymienia konkretne grupy (nie wspomina nic jednak o satanizmie) przypominając, że: „ Trudno byłoby wyliczyć wszystkie ruchy, których działalność oceniania jest przez społeczeństwo negatywnie (...) Niektóre ruchy poddają swoich adeptów technice „prania mózgu”, mającej ich przeobrazić w istoty całkowicie zależne od nowej wiary — polega to m.in. na kontrolowaniu ich diety żywieniowej, odsuwaniu ich od rodziny i przyjaciół, nakłanianiu do zerwania wszelkich kontaktów ze światem zewnętrznym, zakłócaniu ich snu”. W innym miejscu raport wskazuje na fakt, że większość ruchów, „powodowanych nieufnością, pragnie oderwać adeptów od rodzin, przyjaciół i każdej osoby, która mogłaby nakłonić ich do wystąpienia z ruchu...”.

Przestawione powyżej napotykane często w pracy badawczej „problemy” związane z opisem sekt dotyczą na różne sposoby zjawisko satanizmu. Jak wspomniałem na początku tego rozdziału, działalność satanistycznych grup kultowych wielu autorów wiąże wprost z działalnością sekt, w związku z tym, „problem satanizmu” jest wiązany bardzo często z „problemem sekt” i tak pozostanie chyba do końca. Powstające wciąż nowe opisy zjawiska, z jednej strony przybliżać będą badaczy do sedna sprawy, z drugiej zaś, prowadzić będą, w rozrastający się gąszcz, tworzonych na różne sposoby i w różnych kontekstach, nie zawsze do końca potrzebne terminy, podziały i klasyfikacje. 

Zjawisko satanizmu tłumaczyć można również w kontekście grup subkulturowych. Słusznie zauważa Andrea Porcarelli, że rozgłos jaki nadano pewnym przypadkom „związanym mniej lub bardziej bezpośrednio z satanizmem jest przejawem i wytworem chorobliwej ciekawości, jaką budzi w wielu współczesnych ludziach wszelka rzeczywistość tajemna, a zwłaszcza satanizm”.

Odnalezienie jasnych i w miarę czytelne kryteriów rozpoznania przyczyn i form satanizmu jest zadaniem pierwszoplanowym.  Określenie uwarunkowań jego powstawania i atrakcyjności oraz określenie zależności wobec dominującej kultury społecznej, norm i zasad społecznych pozwala lepiej rozumieć przyczyny fascynowania się przez młodzież (ale nie tylko) ideologią zła i tworzenia przez nią grup o charakterze sekciarskim i subkulturowym. Subkulturę definiuje się na wiele sposobów. Rozumienie tego czym są subkultury młodzieżowe jest różne u poszczególnych autorów.

Według Encyklopedii Popularnej PWN z roku 1982 subkulturę należy rozumieć jako grupę w której obowiązują odmienne wzory i normy postępowania od tych, które obowiązują w społeczeństwie. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN z roku 1997 precyzuje zagadnienie w niewielkim stopniu podając, że subkultura jest zespołem „symboli i aksjologicznych odniesień określających odrębność danej grupy względem innych grup społecznych”.

R. Dyoniziaka pisząc o subkulturach akcentuje siłę zachodzących relacji wewnątrz grupy. O subkulturze zdaniem autora mówić można gdy „wiele jednostek ma podobne problemy i gdy na gruncie wspólnych zainteresowań i dążeń powstają dość trwałe więzi miedzy rówieśnikami, którzy tworzą im tylko odpowiadające i ich obowiązujące normy, wartości, wzory, to pewna całość tych norm, wartości i wzorów stanowi podkulturę określonej zbiorowości” . Analizując specyfikę młodzieżowych subkultur nie można pomijać aspektu interakcji grupy subkulturowej z społecznością lokalną i społeczeństwem jako takim, które to określa zasadniczy zręb obowiązujących norm postępowania.

Niezależnie od sposobu definiowania zjawiska subkultury należy stwierdzić, że w większości przypadków traktowana jest ona jako grupa, w jakiejś mierze kontestująca społeczeństwo w ramach którego funkcjonuje.

Czy uzasadnionym jest mówienie o grupie satanistycznej jeżeli w jej skład wchodzi zaledwie kilka osób? Z punktu widzenia socjologii nawet dwie osoby mogą stanowić grupę (J.J. Wiatr, Cz. Znamierowski). Większość autorów uważa jednak, że o grupie społecznej można mówić dopiero przy trzech osobach (J. Szczepański, G. Simmel). W związku z tym, błędne są argumenty niektórych badaczy problemu jakoby, fakt że subkulturowe grupy satanistyczne są mało liczne blokował możliwość postrzegania satanizmu w kategoriach destrukcyjnych zorganizowanych grup społecznych. 

            W świetle licznych teorii dotyczących specyfiki grup subkulturowych należy podkreślić konieczność występowania pewnych niezbędnych elementów strukturalnych zapewniających możliwość mówienia o grupie subkulturowej. Czesław Matusewicz twierdzi, że subkultura posiada cztery bardzo istotne elementy strukturalne:

a) swoisty język;

b) swoista tonacja uczuciowo - emocjonalna,

c)  specyficzne formy zachowania,

d) specyficzny system wartości.

Wymienione elementy odnajdujemy w grupach zaliczanych do subkulturowych satanistów. Młodzież zrzeszona w grupach satanistycznych wyczerpuje zazwyczaj znamiona grupy społecznej określanej mianem subkultura i równocześnie ją przekracza, co powoduje, że możemy satanizm rozumieć w szerokim znaczeniu również jako światopogląd, nurt intelektualny, itp. Na różne sposoby wymyka się satanizm jakimkolwiek próbom ustrukturyzowania go w ramach jakiejś definicji. Nie znaczy, że takich prób nie należy podejmować. Wręcz przeciwnie, wszelkie definicje, nawet gdy są nie do końca precyzyjne stanowić mogą dobry przyczynek do podjęcia pogłębionej refleksji nad zjawiskiem.

Czym jest satanizm? Giuseppe Ferrari wskazuje, że mówiąc o satanizmie należy mieć na myśli „osoby, ugrupowania lub ruchy, które już to w odosobnieniu, już to w ramach mniej lub bardziej zorganizowanych struktur praktykują w jakiejś formie kult (np. tzw. oddawanie czci, adorację, przywoływanie) bytu określanego w Biblii jako zły duch, diabeł lub szatan; byt ten jest zazwyczaj pojmowany przez satanistów jako istota lub siła metafizyczna, jako tajemniczy, wrodzony element ludzkiej osoby lub też jako nieznana energia naturalna, którą przywołuje się poprzez określone praktyki rytualne, nazywając różnymi imionami (np. Lucyfer)”. Autor niniejszej wypowiedzi podkreśla również, że satanizm przyjmujący formę zróżnicowaną organizuje się w ruchy mniej lub bardziej formalne. Część z nich „jest wzajemnie powiązana, inne nie; niektóre pozostają nie znane nawet dla ludzi mających kontakt ze środowiskami satanicznymi”. Istnienie pewnych grup satanistycznych „jest bardzo krótkotrwałe, a może tylko „wirtualne”, inne z czasem zaprzestają działalności lub w pewnych przypadkach kontynuują ją w ukryciu; część z nich działa jawnie, część potajemnie; ponadto prawie we wszystkich dokonują się nieustanne rozłamy, to znaczy że dana grupa dzieli się na dwie lub więcej, a z tych wyłaniają się później kolejne odgałęzienia”.

Aby lepiej rozumieć społeczny i psychologiczny wymiar funkcjonowania satanizmu oraz jego specyfikę należy go rozpatrywać w układzie trzech zmiennych wzajemnie się warunkujących: a) grupa satanistyczna (rozumiana nie tylko jako grupa subkulturowa); b) adept grupy satanistycznej oraz c) społeczeństwo.

Analiza triady współzależnych przedstawionych na powyższym schemacie proponuję analizować w następujący sposób:

 

1.                 na styku adept — grupa kultowa (subkultura satanistyczna): przynależność do grupy może mieć charakter dość ścisły albo zupełnie luźny;

2.                 na styku adept — społeczeństwo: adept może odrzucać normy społeczne w stopniu całkowitym lub umiarkowanym, może wykazywać względem społeczeństwa pozycję względnie neutralną lub względnie pozytywną (zawsze jednak odrębną);

3.                 na styku grupa kultowa (subkultura satanistyczna) — adept: grupa satanistyczna ufa i wtajemnicza w grupę danego adepta w stopniu całkowitym, umiarkowanym lub zdecydowanie ograniczonym;

4.                 na styku grupa kultowa (subkultura satanistyczna) — społeczeństwo: grupa satanistyczna może stać w silnej opozycji do społeczeństwa lub zająć względem niego pozycje neutralną lub wręcz pozytywną;

5.                 na styku społeczeństwo — adept: przynależność do grupy satanistycznej może być przez społeczeństwo (zwłaszcza społeczność lokalną) napiętnowane co prowadzić może do jeszcze większego poziomu opozycyjności jednostki wobec norm społecznych. Istnieją jeszcze dwie możliwości: obojętność zbiorowości lokalnej wobec adepta takiej grupy lub aktywne wsparcie celem umożliwienia właściwej socjalizacji;

6.                 na styku społeczeństwo — grupa kultowa (subkultura satanistyczna): społeczeństwo aktywnie piętnuje działalność danej grupy, jest wobec niej neutralne albo ją wręcz wspiera;

 

Przedstawione powyżej możliwe interakcje potwierdzają fakt, że zjawisko satanizmu jest niezwykle złożoną strukturą społeczną, bez możliwości ukazania jej w kategoriach zamkniętych definicji i ściśle określonych schematów.

Niektórzy badacze na różne sposoby usiłują „wytłumaczyć” sekty — w tym sekty satanistyczne, ukazując liczne grupy kultowe w jasnym świetle. Można zapytać, czemu służy to wybielanie? W kontekście grup satanistycznych u pewnych autorów szczególnie wyraźnie widać tendencje usprawiedliwiania satanizmu jako takiego. Satanistyczne idee są nieszkodliwe i nie mają właściwie żadnego związku z działalnością przestępczą młodzieży — twierdzą niektórzy.

Jak już wspomniałem wielokrotnie wcześniej, satanizm jest zjawiskiem wieloaspektowym, nie można sprowadzić do kategorii grupy sekciarskiej. Satanizm jest także ideą, filozofią, stylem bycia, postawą, itp. Satanistyczna idea propagowana przez „intelektualistów w krawatach” na łamach stron internetowych, książek, itp., może być dużo niebezpieczniejsza niż zbuntowana młodzież. Satanizm w wymiarze filozoficznym jest czymś, co ze swej natury nie służy ani jednostce ani społeczeństwu, które to przecież kontestuje ze swej natury.

Satanizm obiecując wolność i niezależność ostatecznie prowadzi zafascynowanych nią adeptów na bezdroża samotności i samowykluczenia społecznego. Oferowana w satanistycznej filozofii wolność zamienia się z biegiem czasu w nie do zniesienia ból, w poczucie jakiegoś totalnego uzależnienia od wyznawanej filozofii. Uzależnienie od konieczności „czynienia zła” które rani innych oraz siła, która pozornie daje poczucie bezpieczeństwa, z czasem okazuje się wewnętrznym zniewoleniem, klatką, która krepuje słabość ludzkiego serca zdolnego w normalnych warunkach do rezygnacji z siebie na rzecz drugiego człowieka.

Obraz zniszczenia jaki może dokonać się w życiu jednostki ukazuje w sposób nad wyraz przejmujący świadectwo młodego chłopaka (Tomka), który w pewnym momencie swojego życia uwikłał się w praktykę satanizmu:

Miałem 15 lat, gdy na poważnie zacząłem interesować się czarną magią. Moi rodzice, głównie matka miała sporą bibliotekę dotycząca zjawisk paranormalnych. Wierzyła w zaklęcia, czarownice i temu podobne sprawy. Ojciec byt natomiast święcie przekonany, że istnieje UFO i ciągle miał nadzieję, że je kiedyś zobaczy na własne oczy. Nie przeszkadzało im to chodzić regularnie do kościoła — to tak na marginesie. Wychowywałem się więc w atmosferze niesamowitości okraszonej magią, jako nastolatek chciałem pójść nieco dalej. Zrobić coś na własną rękę. Kupiłem na straganie z książkami rzecz o czarnej magii i sposobach jej uprawiania. Takie trochę jarmarczne wydanie. Zaraz pierwszej nocy wypróbowałem kilka zaklęć. Uważałem, że to świetna zabawa. Noc, dziwne, tajemnicze słowa i cała ta atmosfera, że wkracza się w nierealny, nieznany świat. Zacząłem szukać „fachowców”, czyli dorosłych, którzy zajmowali się czarną magią na poważnie. W naszym mieście nie było to łatwe albo nie umiałem wyłuskać ich z tłumu. Na szczęście. Trochę rozczarowany brakiem w okolicy czarownic i magów, postanowiłem sam coś zrobić i „wtajemniczyłem” w swoje niewinne wtedy jeszcze czary kilku moich kumpli, jeden z nich był rozpieszczonym jedynakiem zamożnych rodziców. To on wymyślił, by w starym garażu na końcu ich posesji zrobić rodzaj „świątyni”. Obejrzeliśmy kilkanaście filmów fabularnych, głównie o satanistach, nim urządziliśmy to miejsce. Czarne ściany, odpowiednie znaki, o których nie będę mówił, by moja wypowiedź nie stała się instrukcją obsługi, był też ołtarzyk, dużo świec, a dla nas odpowiednie szaty — oczywiście, w wiadomym kolorze. Sami obmyślaliśmy rytuały i ceremonie. Wszystko jak w filmach, jeden z chłopaków załatwił taśmy z ostrą metalową muzyką. Zawsze ktoś też przynosił alkohol, bo „na trzeźwo” jakoś nie szło nam mordowanie psów, kotów, szczurów, kurczaków i królików. A była to podstawa rytuału. Piliśmy ich krew, co jest obrzydliwością samą w sobie i wymyślaliśmy, jakich to okrutnych rzeczy moglibyśmy dokonać bez zmrużenia oka. Generalnie, chyba nie powiem nic odkrywczego, ubzduraliśmy sobie, że będziemy żyć dokładnie odwrotnie, niż nakazuje dekalog. Zło stało się naszym narkotykiem. Zło bardzo szybko wciąga, rzec można niepostrzeżenie, jest takie łatwe do zaakceptowania. W ten sposób „bawiliśmy się” jakieś dwa lata. Potem pojawił się opiekun. Mężczyzna około czterdziestu lat, wykształcony i dość zamożny. Znało go pół miasta. Nikt nie wiedział, że jest satanistą. Wypatrzył nas w księgarni, gdy szukaliśmy podręczników czarnej magii i okultyzmu. Powiedział, że ma całą bibliotekę odpowiedniej literatury i może nam udostępnić książki wydawane na Zachodzie. Do niczego nas nie zmuszał. Nie było składania ofiar z ludzi, gwałtów na dzieciach, zbiorowego seksu, choć wiem, że na Zachodzie jest to praktykowane wśród satanistów niemal powszechnie. Ale myślę, że tylko dlatego, że nikt z nas tego nie zaproponował. Bowiem w grupie obowiązywała zasada, że jeśli ktoś ma ochotę na zrobienie czegoś perwersyjnego, zboczonego, obłędnie złego, jest to do wykonania z pomocą całej reszty. Pojawiły się też kobiety. Uprawianie seksu jest bowiem uznawane za rodzaj wyzwalania magicznej siły psychicznej. Oczywiście, przywoził je nasz opiekun. Za każdym razem inne. Myślę, że były prostytutkami, niektórym brakowało piątej klepki, to pewne. Zachowywały się dziwnie, jak po narkotykach. Bełkotały coś bez sensu i znikały równie szybko, jak się pojawiły.

Kiedy poczułem po raz pierwszy, że tonę? Skończyłem liceum i poszedłem na studia. Nie opuszczałem ani jednego spotkania w starym garażu. Któregoś razu nasz opiekun zaproponował, by jeden z kolegów przyprowadził swojego najmłodszego brała — czterolatka. Twierdził, że gdy taki maluch zobaczy rytuał składania ofiary, gdy każe mu się wypić krew i zjeść kawałek serca zwierzaka, zostanie satanistą do końca życia. Poza tym, dowodził dalej, trzeba udowodnić Lucyferowi, że jesteśmy prawdziwymi wyznawcami. Chodziło mu o gwałt, zobaczyłem to w jego twarzy i przypomniałem sobie, jak błyszczały mu oczy, gdy opowiadał o gwałtach na dzieciach jako szczycie rytuału, jego kwintesencji. Był pedofilem. Mało nie zwymiotowałem, słysząc, co mówi. Sam robiłem różne złe rzeczy, nie byłem aniołkiem, ale wciąganie dziecka... Tego było za dużo.

Na szczęście Bóg nie odebrał nam do końca rozumu, bo brat dzieciaka zerwał się na równe nogi i po prostu uciekł. Tylko nasz bogaty maminsynek nie widział w tej propozycji nic zdrożnego. Opiekun wycofał się natychmiast, twierdząc, że widocznie nie jesteśmy jeszcze gotowi. Od początku prowadziłem dziennik. I to chyba on pozwolił mi utrzymać resztki zdrowego rozsądku. Gdy go czytałem, moje spadanie w dół stawało się czytelne jak na dłoni. Utknąłem po uszy w praktykach satanistycznych, bo to naprawdę człowieka wciągało, ale jednocześnie coraz bardziej się bałem. Zaczęły dziać się ze mną i wokół mnie rzeczy, które jeżyły mi włosy na głowie. Nie przesadzam! Noc stała się moim wrogiem. Przestałem spać, bo we śnie miałem krwawe, brutalne wizje. Czasem budziłem się, a one dalej trwały. Zdarzało mi się coś widzieć nawet w biały dzień, podczas wykładów lub na spotkaniu z przyjaciółmi. Z czasem te „rzeczy” zaczęły przytrafiać się mojej rodzinie. Matka była przekonana, że dom nawiedziły złe duchy. Dziewczyna, z którą wtedy chodziłem, narzekała, że nagle budzi ją w nocy straszny ziąb, choć właśnie była pełnia lata; że ktoś dotyka jej twarzy, nie daje spać. Bała się, że traci zmysły. W moim życiu pojawił się wówczas chłopak, mój rówieśnik. Chrześcijanin. Bardzo zdecydowany, jeśli można tak rzec, w swojej wierze. On jeden zauważył, że dzieje się ze mną coś nie tak. Przegadaliśmy parę nocy, nim mu powiedziałem, kim jestem, już bez dawnej dumy, ale z lękiem, co będzie ze mną dalej. Pamiętam jego reakcje. Odruchowo złapał w rękę krzyż, który nosił zawsze na szyi. jakby w geście obrony. Przez pół roku mówił mi o Jezusie, wierze, o Kościele, nim zdecydowałem się przekroczyć próg świątyni tego prawdziwego Boga, jedynego prawdziwego Boga. Panicznie bałem się, ale nie tego, że w progu dopadnie mnie karząca dłoń Stwórcy, tylko zemsty demonów. Boję się do dzisiaj. 10 lat po odejściu. Bo jeśli przyjdzie komuś do głowy kontakt z czarną magią, z okultyzmem, z satanistami — niech wie, że strach nie opuści go już nigdy. To działa jak spirala. Coraz więcej i coraz intensywniej, aż do obłędu — że kiedyś cię dopadną i zemszczą się za zdradę. Wiem, co mówię. Paru z moich dawnych kumpli, których nie udało mi się namówić do rzucenia satanizmu, skończyło w domu dla psychicznie chorych. Jestem pewny, że kilku po wyjściu na wolność wróciło do dawnego obyczaju. Dopilnował tego opiekun. Nie wiem, co się z nimi teraz dzieje. Wyjechałem z miasta po założeniu rodziny. Nie mogłem ryzykować.

 

Przykład jaki został przytoczony powyżej ukazuje jak wiele w życiu jego autora spraw zostało z sobą dziwnie pomieszanych. Satanizm nie koniecznie należy kojarzyć tylko i wyłącznie z krwawymi ofiarami ze zwierząt i ludzi. Oczywistą sprawą jest na dzień dzisiejszy, że nie wszystkie rytuały satanistyczne związane są z fizycznym zadawaniem bólu. Jak potwierdzają to liczni autorzy większość rytów satanistycznych ma charakter symbolicznych inscenizacji w których ważne miejsce odgrywa psychodrama. W krańcowych sytuacjach sataniści przechodzą z płaszczyzny symbolicznej do rzeczywistości, w której dokonywać się może z ich udziałem różnego rodzaju fizyczna przemoc. Wobec tego typu możliwości rodzi się słuszne pytanie o to jak postępować wobec osób czy wręcz całych grup będących członkami sekt destrukcyjnych? Analizując specyfikę różnych grup satanistycznych (głównie mam na myśli w tym momencie wulgarne młodzieżowe grupy satanistyczne) wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem w sytuacji zagrożenia będzie podjęcie kroków, jakie radzi się w przypadku sekt destrukcyjnych.

opr. ab/ab