Rok kościelny i sens liturgii

"Katechizm najprościej" (fragmenty)

Christoph Casetti

Katechizm najprościej

Liturgia i życie codzienne stanowią swoistą jedność. Chrześcijańskie celebracje wyrażają przed Bogiem to, co chrześcijanin próbuje urzeczywistnić w codzienności: przesycić, napełnić całe życie rzeczywistością zmartwychwstałego Pana. Każde chrześcijańskie święto to uobecnienie zbawienia, spotkanie z Jezusem Chrystusem.

Niedziela

Jest ona praświętem. W tym dniu Kościół przepowiada śmierć i zmartwychwstanie Pana, aż do Jego przyjścia, a także zanosi dziękczynienie Temu, który „w swoim wielkim miłosierdziu przez powstanie z martwych Jezusa Chrystusa na nowo zrodził nas do żywej nadziei” (1 P 1,3). Dzień Pański powinien być dniem radości i wypoczynku i gromadzić wierzących na słuchaniu słowa Bożego oraz, o ile to możliwe, pełnym udziale w Eucharystii.

Ewolucja tajemnicy Chrystusa

W czasie Wielkanocy Kościół celebruje zmartwychwstanie wraz z męką Pańską (Wielki Tydzień). To największe święto. W ciągu roku przeżywamy rozwój całej tajemnicy Chrystusa, od wcielenia i narodzin (Boże Narodzenie) po Wniebowstąpienie, Zielone Świątki oraz „oczekując błogosławionej nadziei i objawienia się chwały wielkiego Boga i Zbawiciela naszego, Jezusa Chrystusa” (Tt 2,13).

Barwy liturgiczne

Rok kościelny można porównać z dwoma wzniesieniami: mniejsze z nich to Boże Narodzenie, większe to Wielkanoc. Święto Wielkanocy jest ważniejsze, a ponieważ wspominamy wówczas zmartwychwstanie Jezusa, jest ono również dłuższe. Czas przygotowania do Bożego Narodzenia (Adwent) oraz do Wielkanocy (Wielki Post) to poniekąd mozolne wspinanie się ku wierzchołkowi wzniesienia, dlatego też kapłan zakłada wówczas szaty w kolorze fioletowym, która to barwa oznacza oczekiwanie, wyrzeczenie, pokutę i nawrócenie.

Czas świętowania, kiedy to nosi się barwę białą, ogranicza się do „przebywania na szczycie”, to znaczy świąt Bożego Narodzenia i Objawienia Pańskiego oraz Wielkanocy i Zielonych Świąt. W samą uroczystość Zesłania Ducha Świętego celebrans nosi wyjątkowo szaty koloru czerwonego, gdyż symbolizują one ogniste języki, pod których postacią przyszedł obiecany przez Jezusa Pocieszyciel. Czas po uroczystościach, kiedy to „schodzimy z góry”, nazywamy „w ciągu roku” (liturgicznego), a niedziele „zwykłymi”. Kapłan zakłada wówczas zielony ornat, co oznacza, że ufamy, iż Chrystus ponownie przyjdzie i przemieni naszą doczesność w wieczność.

Wymiary liturgii

W ten sposób Kościół dopełnia swojej misji nieustającej celebracji liturgii we wszystkich miejscach i czasach. W czasie jej sprawowania chodzi o coś więcej niż tylko pamiątkę. Powtarza się historyczne wydarzenie zbawcze, aby z jego skutków bezpośrednio skorzystali uczestniczący. Daje to wierzącym możliwość rzeczywistego spotkania z Chrystusem i napełnia Bożą łaską. Tu i teraz obecny w liturgii Pan skierowuje nasze spojrzenie na wszystkie wymiary czasu: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.

Przypomnienie o przeszłości

W ciągu roku Kościół nieustannie przepowiada nowinę o Bożym planie zbawienia, wspominając w oparciu o wiele czytań ze Starego Testamentu o zamierzeniach Stwórcy i Jego interwencjach na rzecz narodu wybranego (stworzenie świata, przymierze z Noem, Abrahamem i Mojżeszem, wyjście z Egiptu, przejście przez pustynię i zasiedlenie Ziemi Obiecanej).

Bogactwo i różnorodność świąt informuje nas o historii naszych ojców, która staje się i naszą historią, gdyż Chrystus wypełnił starotestamentalne proroctwa i obietnice. O słowach i czynach Jezusa dowiadujemy się przede wszystkim z Ewangelii. Z dalszych pism Nowego Testamentu dowiadujemy się w roku liturgicznym o pierwszych latach istnienia Kościoła oraz przekazie żywej wiary.

Żywotna teraźniejszość

Cała historia zbawienia odnosi się i koncentruje na osobie Jezusa Chrystusa, zaś wydarzenie wielkanocne dalej oddziałuje na teraźniejszość. Kościół ciągle pielgrzymuje, sam przeżywa Paschę i zmierza ku wieczności. Chrystus to nie postać z przeszłości, jedna z wielu, jakie spoczywają w grobach. Powstał z martwych, zasiada w chwale po prawicy Ojca, a jednocześnie stale jest obecny w tajemnicy swojego Kościoła. W obrzędach liturgicznych spotykamy Go rzeczywiście, choć pod postaciami, co w szczególniejszy sposób wyrażają sakramenty.

Obecna przyszłość

Podczas Eucharystii już tu, na ziemi, poniekąd bierzemy udział w liturgii niebieskiej, jaką sprawuje się w świętym mieście Jeruzalem, do którego zmierzamy naszą pielgrzymką. Jednoczymy się z aniołami i świętymi w wychwalaniu Trójjedynego Boga. W czasie każdej celebracji łączącej przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Kościół wyprasza przyjście Chrystusa, przyspieszając Jego przyjście.

Centrum wszelkiej liturgii

Celebracja tajemnicy paschalnej oraz jej rozwinięcie przez dni oraz tygodnie roku kościelnego stanowią centrum liturgii chrześcijańskiej, a wszystkie święta koncentrują się na całości tajemnicy Chrystusa, której roczną kulminacją są Święta Wielkanocne, a tygodniową niedziela.

W każdą uroczystość, czy to w Boże Narodzenie, Boże Ciało czy też wspomnienie któregoś ze świętych, uobecnia się pośród nas paschalna rzeczywistość, choć za każdym razem w nieco innej perspektywie.

W Boże Narodzenie spotykamy uwielbionego Chrystusa, spoglądając na Niego jako narodzonego w Betlejem i objawiającego się nam w niskości ciała.

W Adwencie także widzimy zmartwychwstałego Pana, lecz oddajemy Mu cześć jako oczekiwanemu przez narody i objawiającemu się w chwale u końca czasów.

Również w Wielki Piątek Kościół spogląda na Zmartwychwstałego, choć tym razem na ciemnym tle Jego krzyżowej męki, a przecież niepodobna, by dzień śmierci Chrystusa nie rozświetlał już blask jutrzenki poranka wielkanocnego.

Wspomnienia liturgiczne związane z Matką Bożą oraz świętymi także nawiązują do misterium paschalnego. Osoba Maryi nierozerwalnie związana jest ze zbawczym dziełem Jej Syna. Święci cierpieli podobnie jak Chrystus i wraz z Nim zostali wywyższeni. Ich przykład i orędownictwo przez pośrednictwo Syna pociągają wierzących ku Ojcu.

Bogactwo roku kościelnego

Podsumujmy: mamy przed sobą całą tajemnicę zbawienia, co reprezentuje doskonała jedność roku kościelnego. Gdy jednak zbliżyć się do niej z różnych stron — otrzymamy bujną różnorodność tworzących rok świąt. Ponieważ człowiek nie jest w stanie pojąć naraz paschalnej pełni, próbuje znaleźć do niej dojście poniekąd z różnych perspektyw.