Rola teologii w dążeniu do jedności

29 czerwca Ojciec Święty przyjął w swym apartamencie delegację Ekumenicznego Patriarchatu Konstantynopola, która przybyła do Rzymu z okazji uroczystości Świętych Apostołów Piotra i Pawła. W skład delegacji wchodzili grecki metropolita prawosławny Francji Emmanuel oraz metropolita Sasimy Gennadios, współprzewodniczący Międzynarodowej Komisji Mieszanej do Dialogu Teologicznego między Kościołem Katolickim i całym Kościołem Prawosławnym, oraz diakon Andreas Sodianopoulos, trzeci diakon siedziby patriarchalnej w Fanarze.

Drodzy Bracia w Chrystusie!

Przyjmuję was z wielką radością i szczerym poważaniem i pozdrawiam słowami, jakie św. Paweł kieruje do chrześcijan w Efezie: «Pokój braciom i miłość wraz z wiarą, od Boga Ojca i Pana naszego, Jezusa Chrystusa» (Ef 6, 23). Są to słowa pokoju, miłości i wiary. Witajcie pośród nas, drodzy bracia, przybyli z okazji święta patronów naszego miasta — świętych Piotra i Pawła! Przez swoje męczeństwo złożyli oni świadectwo wiary w Chrystusa Zbawiciela i miłości do Boga Ojca. Dzięki waszej cennej i znaczącej obecności nasze święto staje się bardziej radosne, ponieważ piękną rzeczą jest razem wychwalać Boga, który nas napełnia swoją łaską.

W moim umyśle i sercu nadal żywe jest wspomnienie serdecznego przyjęcia, z jakim spotkałem się w Fanarze z okazji uroczystości św. Andrzeja, podczas mojej podróży apostolskiej do Turcji w listopadzie ub.r., a jeszcze bardziej — niezapomnianego spotkania z Jego Świątobliwością Patriarchą Bartłomiejem I, ze Świętym Synodem oraz z wiernymi. Wspominam to wszystko z głębokim wzruszeniem i wdzięcznością. Znak pokoju, który przekazaliśmy sobie podczas Boskiej Liturgii, pozostaje pieczęcią i zobowiązaniem w naszym życiu pasterzy Kościoła, wszyscy bowiem jesteśmy przekonani, że wzajemna miłość jest wstępnym warunkiem do osiągnięcia pełnej jedności w wierze i życiu Kościoła, do której pełni ufności zmierzamy. Prawdę mówiąc, to właśnie mają na celu nasze wspólne inicjatywy: pogłębianie uczuć i więzi miłości między naszymi Kościołami i poszczególnymi wiernymi, tak by przezwyciężać uprzedzenia i nieporozumienia, jakie gromadziły się przez całe wieki podziałów, oraz aby w prawdzie, ale w duchu braterskim stawić czoło trudnościom, które wciąż jeszcze nie pozwalają nam przystąpić do tego samego stołu eucharystycznego. W tym kontekście modlitwa ma nieodzowne znaczenie, ponieważ tylko Pan może wskazywać nam kierunek; jedność bowiem jest przede wszystkim darem Bożym, o który należy zgodnie usilnie prosić i przyjmować z pokornym posłuszeństwem i świadomością ofiar, jakich wymaga droga prowadząca do jedności.

Fakt, że obecnie nie możemy wspólnie sprawować jedynej Eucharystii Pana, stanowi znak, że nie ma jeszcze między nami pełnej komunii: jest to sytuacja, którą zdecydowanie i lojalnie chcemy przezwyciężyć. Dlatego cieszy nas, że dialog teologiczny został na nowo podjęty z odnowionym duchem i zapałem. Na jesieni zbierze się kompetentna Międzynarodowa Komisja Mieszana, by kontynuować badania nad główną i decydującą kwestią, mianowicie eklezjologicznych i kanonicznych konsekwencji struktury sakramentalnej Kościoła, w szczególności kolegialności i władzy w Kościele. Wszyscy pragniemy objąć jej prace wytrwałą modlitwą. Oby Pan oświecił katolickich i prawosławnych członków tej Komisji, by opierając się na Piśmie Świętym oraz Tradycji Kościoła przygotowali propozycje rozwiązań, pozwalających poczynić znaczące kroki w kierunku pełnej komunii. Cieszy mnie wiadomość, że Patriarchat Ekumeniczny i sam Patriarcha Bartłomiej I z podobnymi uczuciami obserwują działalność wspomnianej Komisji.

Dążenie do pełnej jedności nie może ograniczać się do braterskich więzi między pasterzami oraz do prac — choć bardzo ważnych — Komisji Mieszanej do Dialogu Teologicznego. Doświadczenia historyczne oraz aktualna sytuacja pouczają nas, że konieczne jest — w różnych formach — zaangażowanie całych naszych Kościołów. Na tym duchowym szlaku szczególną rolę pełnią wydziały teologiczne oraz instytuty naukowe i dydaktyczne. Wskazywał na to już Dekret o ekumenizmie Soboru Watykańskiego II, który wyraźnie podkreślał, że «w aspekcie ekumenicznym należy również wykładać naukę świętej teologii oraz innych dziedzin wiedzy, zwłaszcza historycznych, aby coraz dokładniej odpowiadała rzeczywistemu stanowi rzeczy». Dokument soborowy sformułował następujący wniosek: «Jest (...) bardzo ważne, aby przyszli duszpasterze i kapłani zapoznali się z teologią opracowaną pod tym względem prawidłowo» (Unitatis redintegratio, 10). Z tego punktu widzenia bardzo ważne są osobiste i kulturalne kontakty między młodymi studentami! Wymiana na poziomie specjalizacji podyplomowych przynosi owoce, o czym świadczą doświadczenia Katolickiego Komitetu Współpracy Kulturalnej. Trzeba również wspierać katechetyczną formację nowych pokoleń, by miały pełną świadomość własnej tożsamości eklezjalnej i więzi komunii z innymi braćmi w Chrystusie, nie zapominając o problemach i przeszkodach, które nadal uniemożliwiają osiągnięcie pełnej jedności między nami.

Drodzy bracia w Chrystusie, wasza obecność pośród nas w uroczystość Świętych Piotra i Pawła świadczy o pragnieniu tego wspólnego dążenia, pragnieniu, które ujawniły także inne spotkania i inicjatywy, organizowane przez katolików i prawosławnych na poziomie lokalnym. Wasza wizyta w tym roku zbiega się też z ogłoszeniem przeze mnie wymownego wydarzenia w Kościele katolickim, jakim jest Rok św. Pawła — rok jubileuszowy poświęcony pamięci św. Pawła w dwutysięczną rocznicę jego urodzin. Jestem pewien, że również to wydarzenie stanie się stosowną okazją do organizowania spotkań modlitewnych, naukowych oraz do gestów braterstwa między katolikami i prawosławnymi. Niech św. Paweł, wielki ewangelizator i niestrudzony budowniczy jedności, pomaga nam być posłusznymi głosowi Ducha i wyjedna nam żarliwość misyjną, jaka ożywiała całą jego egzystencję. W tym duchu jeszcze raz dziękuję każdemu z was za wizytę, a ponawiając wyrazy serdeczności i szacunku dla Jego Świątobliwości Bartłomieja I, wyrażam życzenie, byśmy razem jeszcze usilniej dokładali wszelkich starań na drodze prowadzącej do pełnej jedności, i w tym celu proszę naszego Pana Jezusa Chrystusa o obfitość błogosławieństw dla naszych Kościołów.

opr. mg/mg