List otwarty do świata

W dniach od 27 kwietnia do 1 maja w watykańskiej Casina Pawła IV odbywała się XVIII sesja plenarna Papieskiej Akademii Nauk Społecznych, poświęcona 50. rocznicy ogłoszenia encykliki «Pacem in terris» bł. papieża Jana XXIII. Z tej okazji Benedykt XVI wystosował do przewodniczącej Akademii, prof. Mary Ann Glendon, przesłanie następującej treści:

Ekscelencja Profesor Mary Ann Glendon
Przewodnicząca Papieskiej Akademii Nauk Społecznych

Z przyjemnością pozdrawiam Panią oraz wszystkich, którzy zgromadzili się w Rzymie na XVIII sesji plenarnej Papieskiej Akademii Nauk Społecznych. Postanowiliście uczcić 50. rocznicę ogłoszenia encykliki Pacem in terris bł. Jana XXIII refleksją nad wkładem, jaki ten ważny dokument wniósł w naukę społeczną Kościoła. W kulminacyjnym momencie zimnej wojny, kiedy świat mierzył się jeszcze z zagrożeniem, jakie stanowiło istnienie i rozprzestrzenianie się broni masowej zagłady, papież Jan napisał encyklikę, którą określono jako «otwarty list do świata». Był to żarliwy apel wielkiego pasterza, będącego u schyłku życia, o to, aby sprawa pokoju i sprawiedliwości była propagowana energicznie w każdym środowisku społecznym, na szczeblu krajowym i międzynarodowym. Choć globalna sytuacja polityczna wyraźnie się zmieniła w ciągu półwiecza, jakie upłynęło od tamtej pory, wizja przedstawiona przez papieża Jana może nas jeszcze wiele nauczyć, kiedy zabiegamy, by stawić czoło nowym wyzwaniom w kwestii pokoju i sprawiedliwości w epoce, która nastąpiła po okresie zimnej wojny, w sytuacji nieustannego rozwoju zbrojeń.

«Nie będzie pokoju w powszechnej społeczności ludzkiej, jeśli nie zakorzeni się on głęboko w sercu każdego człowieka, to znaczy, jeśli każdy nie zechce we własnym wnętrzu porządku nakazanego przez Boga» (Pacem in terris, n. 164). W centrum nauki społecznej Kościoła jest antropologia, która uznaje, że ludzkie stworzenie, obdarzone inteligencją i wolnością, zdolne poznawać i kochać, jest obrazem Stwórcy. Pokój i sprawiedliwość są owocem właściwego porządku, który jest wpisany w samo stworzenie, jest zapisany w ludzkim sercu (por. Rz 2, 15), a zatem jest dostępny wszystkim ludziom dobrej woli, wszystkim «pielgrzymom prawdy i pokoju». Encyklika papieża Jana była i jest mocnym wezwaniem, by z zaangażowaniem włączyć się w ten twórczy dialog między Kościołem a światem, między wierzącymi i niewierzącymi, który Sobór Watykański II postanowił rozwijać. Przedstawia ona głęboko chrześcijańską wizję miejsca, jakie zajmuje człowiek we wszechświecie, z ufnością, że w ten sposób daje przesłanie nadziei światu, który jest jej złakniony, przesłanie, które może rozbrzmiewać pośród osób wszystkich wyznań i tych, które nie wyznają żadnej religii, bowiem jego prawda jest dostępna dla wszystkich.

W tym samym duchu, po tym jak we wrześniu 2001 r. światem wstrząsnęły ataki terrorystyczne, bł. Jan Paweł II stwierdzał z mocą, że «nie ma pokoju bez sprawiedliwości, nie ma sprawiedliwości bez przebaczenia» (Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2002 r.). Pojęcie przebaczenia winno być włączone w międzynarodową debatę na temat rozwiązywania konfliktów, aby przemienić jałowy język wzajemnych oskarżeń, który prowadzi donikąd. Skoro stworzenie ludzkie jest uczynione na obraz Boga — Boga sprawiedliwości, który jest «bogaty w miłosierdzie» (Ef 2, 4), to cechy te winny odzwierciedlać się w prowadzeniu spraw ludzkich. To połączenie sprawiedliwości i przebaczenia, sprawiedliwości i łaski jest w centrum Bożej odpowiedzi na grzech człowieka (por. Spe salvi, n. 44), innymi słowy, w centrum «porządku ustanowionego przez Boga» (Pacem in terris, n. 1). Przebaczenie nie jest negowaniem zła, ale udziałem w zbawczej i przemieniającej miłości Boga, który jedna i uzdrawia.

Bardzo wymowny był zatem wybór tematu Specjalnego Zgromadzenia Synodu Biskupów poświęconego Afryce w 2009 r.: «Kościół w Afryce w służbie pojednania, sprawiedliwości i pokoju». Niosące życie przesłanie Ewangelii dało nadzieję milionom Afrykanów, pomagając im przezwyciężyć cierpienia, powodowane przez represyjne reżimy i bratobójcze konflikty. Podobnie zgromadzenie z 2010 r., poświęcone Kościołowi na Bliskim Wschodzie, zwróciło uwagę na zagadnienia komunii i świadectwa, jedności myśli i duszy, cechującej tych, którzy starają się iść za światłem prawdy. Historyczne krzywdy i niesprawiedliwości mogą zostać przezwyciężone jedynie wtedy, gdy ludzie inspirują się przesłaniem uzdrowienia i nadziei, przesłaniem, które wskazuje drogę pozwalającą iść naprzód, by wyjść z impasu, który często więzi ludzi i narody w błędnym kole przemocy. Od 1963 r. pewne konflikty, które w tamtych czasach wydawały się nierozwiązywalne, przeszły do historii. Nabierzmy zatem odwagi w walce o pokój i sprawiedliwość w dzisiejszym świecie, ufając, że nasze wspólne dążenie do porządku ustanowionego przez Boga, do świata, w którym godność każdej osoby ludzkiej będzie darzona należnym jej szacunkiem, może przynieść owoc i go przyniesie.

Zawierzam wasze obrady matczynemu przewodnictwu Matki Bożej, Królowej Pokoju. Pani, bpowi Sánchezowi Sorondo i wszystkim uczestnikom XVIII sesji plenarnej z przyjemnością udzielam Błogosławieństwa Apostolskiego.

Watykan, 27 kwietnia 2012 r.

opr. mg/mg