Ekonomia sprawiedliwa i włączająca

13 maja rano Papież Franciszek spotkał się w Sali Klementyńskiej Pałacu Apostolskiego z uczestnikami międzynarodowej konferencji Fundacji «Centesimus Annus — Pro Pontifice», założonej w 1993 r. przez Jana Pawła II w celu rozpowszechniania nauki społecznej Kościoła. Tegoroczna konferencja poświęcona była wkładowi wspólnoty przedsiębiorców w walkę z ubóstwem oraz aktualnemu kryzysowi związanemu z uchodźcami. Po wysłuchaniu relacji, poświęconej tematyce konferencji i programowi najbliższych prac Fundacji, złożonej przez jej przewodniczącego Dominga Sugranyesa Bickela, Ojciec Święty wygłosił następujące przemówienie:

Drodzy Przyjaciele!

Witam was serdecznie i dziękuję przewodniczącemu za uprzejme słowa. Podczas tych dni refleksji i dialogu rozważaliście wkład wspólnoty przedsiębiorców w walkę przeciw ubóstwu, ze szczególnym uwzględnieniem dzisiejszego kryzysu związanego z uchodźcami. Jestem wam wdzięczny za dyspozycyjność, z jaką włączacie się ze swoją kompetencją i doświadczeniem w dyskusję na temat tych delikatnych kwestii humanitarnych oraz powinności moralnych, które się z tym wiążą.

Kryzys związany z uchodźcami, którego rozmiary wzrastają z dnia na dzień, jest jednym z tych, które szczególnie przeżywam. Podczas niedawnej wizyty na Lesbos byłem świadkiem wstrząsających doświadczeń ludzkiego cierpienia, zwłaszcza rodzin i dzieci. Moim zamiarem, a także moich braci prawosławnych Patriarchy Bartłomieja i Arcybiskupa Hieronima było przyczynienie się do tego, by świat stał się wrażliwszy «na sytuacje tragicznej i naprawdę rozpaczliwej potrzeby», i zareagowanie «w sposób godny naszego wspólnego człowieczeństwa» (przemówienie podczas wizyty w obozie dla uchodźców w Morii, 16 kwietnia 2016r.: «L'Osservatore Romano», wyd. polskie, n. 5/2016, s. 8). Oprócz bezpośredniego i praktycznego aspektu, jakim jest świadczenie pomocy materialnej tym naszym braciom i siostrom, wspólnota międzynarodowa jest wezwana do tego, by wypracowała długotrwałe odpowiedzi polityczne, społeczne i ekonomiczne na problemy, które przekraczają granice państwowe i kontynentalne i angażują całą rodzinę ludzką.

Walka z ubóstwem jest nie tylko problemem ekonomicznym, ale przede wszystkim problemem moralnym, który domaga się globalnej solidarności i wypracowania bardziej sprawiedliwego podejścia do potrzeb i aspiracji pojedynczych osób i ludów całego świata. W świetle tego wymagającego zadania inicjatywa waszej Fundacji jest szczególnie aktualna. Czerpiąc natchnienie z bogatego dziedzictwa społecznej nauki Kościoła, konferencja ta bada z różnych punktów widzenia praktyczne i etyczne implikacje aktualnej światowej ekonomii, a jednocześnie usiłuje kłaść fundamenty pod kulturę ekonomiczną i przedsiębiorczość, która byłaby bardziej włączająca i szanująca godność osoby ludzkiej. Jak wiele razy podkreślał św. Jan Paweł II, działalność gospodarcza nie może być prowadzona w próżni instytucjonalnej i politycznej (por. enc. Centesimus annus, 48), lecz zawiera istotny komponent etyczny; musi ponadto zawsze być na usługach osoby ludzkiej i dobra wspólnego.

Wizja ekonomii skoncentrowanej wyłącznie na zysku i korzyści materialnej — jak pokazuje nam codzienne doświadczenie — nie jest w stanie przyczynić się w sposób pozytywny do globalizacji, która sprzyjałaby integralnemu rozwojowi ludów w świecie, sprawiedliwej dystrybucji zasobów, zagwarantowaniu godnej pracy i wzrostu inicjatywy prywatnej oraz przedsiębiorstw lokalnych. Ekonomia wyłączająca i nierówności (por. adhort. apost. Evangelii gaudium, 53) doprowadziła do zwiększenia liczby osób wydziedziczonych i odrzucanych jako nieproduktywne i nieużyteczne. Skutki są zauważalne także w społeczeństwach bardziej rozwiniętych, w których procentowy wzrost ubóstwa i upadek społeczny stanowią poważne zagrożenie dla rodzin, dla kurczącej się klasy średniej i szczególnie dla młodych. Skala bezrobocia wśród młodzieży jest skandalem, który wymaga reakcji nie tylko w wymiarze głównie ekonomicznym, lecz również musi być potraktowany, i nie mniej pilnie, jako choroba społeczna, ponieważ nasza młodzież jest okradana z nadziei i są marnotrawione wielkie zasoby energii, kreatywności i intuicji.

Mam nadzieję, że wasza konferencja przyczyni się do tworzenia nowych modeli postępu ekonomicznego, bardziej bezpośrednio ukierunkowanych na dobro wspólne, włączanie i rozwój integralny, zwiększanie liczby miejsc pracy oraz inwestowanie w zasoby ludzkie. Sobór Watykański II słusznie podkreślił, że dla chrześcijan działalność ekonomiczna, finansowa i w zakresie przedsiębiorczości nie może być oddzielana od powinności walki o udoskonalanie porządku doczesnego zgodnie z wartościami królestwa Bożego (por. konst. duszp. Gaudium et spes, 72). Waszym powołaniem jest w istocie troska o godność ludzką i budowanie świata autentycznie solidarnego. Obyście przez waszą pracę — czerpiąc światło i natchnienie z Ewangelii i dzięki owocnej współpracy z Kościołami lokalnymi i ich pasterzami, jak również z wyznawcami innych wyznań i religii oraz z ludźmi dobrej woli — przyczyniali się zawsze do wzrostu cywilizacji miłości, która obejmuje całą rodzinę ludzką w sprawiedliwości i pokoju.

Dla was i waszych rodzin proszę Pana o błogosławieństwo i o Jego dary mądrości, radości i mocy.

opr. mg/mg