Nadal istnieją wielkie niesprawiedliwości

W dniach 10-11 grudnia 2018 r. na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie odbywała się międzynarodowa konferencja na temat praw człowieka we współczesnym świecie. Została ona zorganizowana przez tenże Uniwersytet i Dykasterię ds. Promocji Integralnego Rozwoju Człowieka z okazji 70-lecia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka oraz 25-lecia Deklaracji Wiedeńskiej i Programu Działania Światowej Konferencji Praw Człowieka. Do uczestników konferencji Franciszek skierował następujące przesłanie:

Księże Kardynale, czcigodni Bracia w biskupstwie i kapłaństwie, drodzy Bracia i Siostry!

Z przyjemnością przesyłam serdeczne pozdrowienia wam wszystkim, przedstawicielom państw przy Stolicy Apostolskiej, instytucji Organizacji Narodów Zjednoczonych, Rady Europy, komisji episkopatów «Iustitia et Pax», a także komisji ds. duszpasterstwa społecznego, świata akademickiego oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego, którzy przybyliście do Rzymu na międzynarodową konferencję na temat: «Prawa człowieka we współczesnym świecie — osiągnięcia, zaniedbania, negacje», zorganizowaną z inicjatywy Dykasterii ds. Promocji Integralnego Rozwoju Człowieka oraz Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego z okazji 70.rocznicy ogłoszenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka oraz 25. rocznicy Deklaracji Wiedeńskiej i Programu Działania.

Poprzez te dwa dokumenty rodzina narodów chciała uznać równą godność każdej osoby ludzkiej ¹, z której wynikają podstawowe prawa i wolności, które jako zakorzenione w naturze człowieka — będącego nierozerwalną jednością ciała i duszy — są powszechne, niepodzielne, wzajemnie zależne i powiązane ze sobą ². Jednocześnie w Deklaracji z 1948 r. uznaje się, że «każdy człowiek ma obowiązki wobec społeczności, w której to jedynie jest możliwy swobodny i pełny rozwój jego osobowości» ³.

W roku, w którym obchodzone są znaczące rocznice tych międzynarodowych narzędzi prawnych, wydaje się stosowna pogłębiona refleksja nad fundamentem i poszanowaniem praw człowieka we współczesnym świecie, refleksja, która, jak ufam, będzie zwiastunem nowego zaangażowania w sprawę obrony godności człowieka, ze szczególnym uwrażliwieniem na najbardziej bezbronnych członków wspólnoty.

W rzeczywistości, przyglądając się uważnie naszym współczesnym społeczeństwom, stwierdza się liczne sprzeczności, które skłaniają nas do zastanowienia się, czy naprawdę równa godność wszystkich istot ludzkich, uroczyście proklamowana 70 lat temu, jest uznawana, szanowana, chroniona i promowana w każdych okolicznościach. Utrzymują się dziś na świecie liczne formy niesprawiedliwości, umacniane przez zawężające wizje antropologiczne oraz przez model gospodarczy oparty na zysku, który nie waha się wykorzystywać, odrzucać, a nawet zabijać człowieka ⁴. Podczas gdy pewna część ludzkości żyje w dostatku, pozostała część doświadcza tego, że jej godność jest nieuznawana, pogardzana bądź deptana, a jej podstawowe prawa są ignorowane lub pogwałcane.

Mam na myśli m.in. mające się narodzić dzieci, którym odmawia się prawa przyjścia na świat; ludzi, którzy nie mają dostępu do niezbędnych środków, aby żyć godnie ⁵; tych, którzy są wykluczani z odpowiedniej edukacji; tych, którzy niesprawiedliwie są pozbawiani pracy bądź zmuszeni pracować jak niewolnicy; tych, którzy są przetrzymywani w nieludzkich warunkach, którzy są poddawani torturom lub którym odmawia się możliwości wyzwolenia ⁶; ofiary uprowadzeń i ich rodziny.

Myślą obejmuję również tych wszystkich, którzy żyją w klimacie zdominowanym przez podejrzliwość i pogardę, którzy są przedmiotem aktów nietolerancji, dyskryminacji i przemocy z powodu swojej przynależności rasowej, etnicznej, narodowej lub religijnej ⁷.

Nie mogę na koniec nie wspomnieć tych, którzy zaznają rozmaitych pogwałceń swoich podstawowych praw w tragicznym kontekście konfliktów zbrojnych, podczas gdy handlarze śmierci ⁸, nie mający skrupułów, wzbogacają się za cenę krwi swych braci i sióstr.

W obliczu tych poważnych zjawisk wszyscy jesteśmy wezwani do działania. Bowiem kiedy podstawowe prawa są pogwałcane lub uprzywilejowuje się nimi niektórych kosztem innych, albo kiedy są one gwarantowane tylko określonym grupom, wówczas dochodzi do wielkich niesprawiedliwości, a te z kolei podsycają konflikty, co ma poważne konsekwencje zarówno w łonie poszczególnych krajów, jak i w stosunkach między nimi.

Każdy jest zatem wezwany do tego, aby odważnie i z determinacją przyczyniał się, zgodnie ze specyfiką swojej roli, do poszanowania podstawowych praw każdej osoby, zwłaszcza tych «niewidocznych» — bardzo wielu ludzi, którzy cierpią głód i pragnienie, którzy są nadzy, chorzy, są przybyszami i więźniami (por. Mt 25, 35-36), którzy żyją na marginesach społeczeństwa bądź są z niego odrzucani.

Ten wymóg sprawiedliwości i solidarności nabiera szczególnego znaczenia dla nas, chrześcijan, bowiem sama Ewangelia wzywa nas do kierowania spojrzenia na najmniejszych spośród naszych braci i sióstr, do kierowania się współczuciem (por. Mt 14, 14) i do konkretnego angażowania się, żeby ulżyć ich cierpieniom.

Pragnę przy tej okazji skierować żarliwy apel do osób, na których spoczywa odpowiedzialność instytucjonalna, prosząc je, by stawiały prawa człowieka w centrum całej polityki, włącznie z polityką współpracy na rzecz rozwoju, również wtedy, gdy oznacza to pójście pod prąd.

Ufając, że te dni refleksji obudzą sumienia i zainspirują inicjatywy mające na celu ochronę i promowanie godności człowieka, zawierzam każdego z was, wasze rodziny i wasze narody wstawiennictwu Najświętszej Maryi, Królowej Pokoju, i proszę o obfitość Bożych błogosławieństw dla wszystkich.

Watykan, 10 grudnia 2018 r.

Przypisy:

1. Por. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, 10 grudnia 1948 r., Wstęp i art. 1.

2. Por. Deklaracja Wiedeńska, 25 czerwca 1993 r., n. 5.

3. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, art. 29. 1.

4. Por. adhort. apost. Evangelii gaudium, n. 53.

5. Por. Jan XXIII, enc. Pacem in terris, 11 kwietnia 1963 r., n. 6.

6. Por. Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 2267.

7. Por. przemówienie do uczestników światowej konferencji na temat: «Ksenofobia, rasizm i nacjonalizm populistyczny w kontekście światowych migracji», 20 września 2018 r.

8. Por. audiencja generalna, plac św. Piotra, 11 czerwca 2014 r.

opr. mg/mg