Pieśń Ez 36,24-28 - Bóg swój lud odnowi

1. Pieśń, która zabrzmiała teraz w naszych uszach i sercach, została ułożona przez jednego z wielkich proroków Izraela. Chodzi o Ezechiela, świadka jednej z najbardziej tragicznych epok w dziejach narodu żydowskiego — epoki upadku królestwa Judy i jego stolicy Jeruzalem, po którym nastąpiło gorzkie doświadczenie niewoli babilońskiej (VI w. przed Chr.). Fragment, stanowiący część chrześcijańskiej modlitwy Jutrzni, został zaczerpnięty z 36. rozdziału Księgi Ezechiela.

Kontekst tego utworu, który w liturgii przyjął formę hymnu, stara się oddać głęboki sens tragedii przeżywanej przez naród w tamtych czasach. Grzech bałwochwalstwa skaził ziemię daną przez Pana w dziedzictwie Izraelowi. I bardziej niż inne przyczyny to on ostatecznie doprowadził do utraty ojczyzny oraz do rozproszenia wśród narodów. Bóg nie pozostaje bowiem obojętny w obliczu dobra i zła. W sposób tajemniczy wkracza On w dzieje ludzkości ze swym sądem, który wcześniej czy później demaskuje zło, broni ofiary oraz wskazuje drogę sprawiedliwości.

2. Jednakże celem Bożego działania nie jest nigdy zniszczenie, zwyczajne potępienie albo unicestwienie grzesznika. Prorok Ezechiel przytacza te słowa Boże: «Czyż tak bardzo miałoby mi zależeć na śmierci występnego — wyrocznia Pana Boga — a nie raczej na tym, by się nawrócił i żył? (...) Ja nie mam żadnego upodobania w śmierci — wyrocznia Pana Boga. Zatem nawróćcie się, a żyć będziecie» (18, 23. 32). W tym świetle można zrozumieć sens naszej pieśni, wyrażającej nadzieję i pewność ocalenia. Oczyszczeni przez doświadczenia i cierpienia, dostrzegamy jutrzenkę nowej ery, którą zapowiadał już prorok Jeremiasz, kiedy mówił o «nowym przymierzu» między Panem a Izraelem (por. 31, 31--34). Ezechiel w 11. rozdziale swej prorockiej księgi obwieścił następujące słowa Boże: «Dam im jedno serce i nowego ducha dam do ich wnętrza. Z ciała ich usunę serce kamienne, a dam im serce cielesne, aby postępowali zgodnie z moimi poleceniami, strzegli nakazów moich i wypełniali je. I tak będą oni moim ludem, a Ja będę ich Bogiem» (11, 19-20).

W naszej pieśni (por. Ez 36, 24-28) prorok podejmuje tę wyrocznię i uzupełnia ją zadziwiającą uwagą: «nowy duch» dany przez Boga synom Jego ludu będzie Jego Duchem, Duchem samego Boga (por. w. 27).

3. Tak więc zostaje zapowiedziane nie tylko oczyszczenie, wyrażone przez znak wody, która obmywa nieczystości sumienia. Nie chodzi tu jedynie o aspekt wyzwolenia od zła i grzechu, choć jest on nieodzowny (por. w. 25). W przesłaniu Ezechiela akcent położony jest raczej na innym aspekcie, o wiele bardziej zdumiewającym. Przeznaczeniem ludzkości bowiem jest narodzić się do nowego życia. Pierwszym symbolem jest «serce», które w języku biblijnym oznacza wnętrze, sumienie. Z naszej piersi zostanie wyrwane «serce kamienne», zimne i nieczułe, znak uporczywego trwania w złu. Bóg da nam «serce z ciała», czyli źródło życia i miłości (por. w. 26). W miejsce ducha życia, który przy stworzeniu uczynił nas istotami żywymi (por. Rdz 2, 7), w nowej ekonomii łaski wkracza Duch Święty, który nas podtrzymuje, kieruje nami, prowadzi do światła prawdy oraz rozlewa «miłość Bożą w sercach naszych» (por. Rz 5, 5).

4. Tak więc wyłoni się «nowe stworzenie», które opisuje św. Paweł (por. 2 Kor 5, 17; Ga 6, 15), gdy mówi o śmierci «dawnego człowieka» w nas, o śmierci «ciała grzechu», ponieważ «nie jesteśmy już niewolnikami grzechu», lecz nowymi stworzeniami, przemienionymi przez Ducha zmartwychwstałego Chrystusa: «boście zwlekli z siebie dawnego człowieka z jego uczynkami, a przyoblekli nowego, który wciąż się odnawia ku głębszemu poznaniu [Boga], na obraz Tego, który go stworzył» (Kol 3, 9-10; por. Rz 6, 6). Prorok Ezechiel zapowiada nowy lud, który w Nowym Testamencie zostanie zgromadzony przez samego Boga dzięki dziełu Jego Syna. Owa wspólnota o «sercu z ciała» i napełniona «duchem» doświadczy żywej i aktywnej obecności Boga, który ożywi wierzących, działając w nich swą skuteczną łaską. «Kto wypełnia Jego przykazania — zauważa św. Jan — trwa w Bogu, a Bóg w nim; a to, że trwa On w nas, poznajemy po Duchu, którego nam dał» (1 J 3, 24).

5. Na zakończenie naszego rozważania nad pieśnią Ezechiela posłuchajmy św. Cyryla Jerozolimskiego, który w swej Trzeciej katechezie chrzcielnej interpretuje prorockie słowa jako zapowiedź ludu chrześcijańskiego chrztu.

W chrzcie — przypomina — zostają odpuszczone wszystkie grzechy, nawet najpoważniejsze wykroczenia. Dlatego biskup zwraca się do swoich słuchaczy słowami: «Miej ufność, Jeruzalem, Pan usunie twe nieprawości (por. So 3, 14-15). Pan obmyje wasze plugastwa (...); 'pokropię was czystą wodą i staniecie się czyści' (por. Ez 36, 25). Aniołowie otoczą was radując się i wnet zaśpiewają: 'Kim jest ta, co się wyłania z pustyni, wsparta na oblubieńcu swoim?' (Pnp 8, 5). Jest to w rzeczywistości dusza, niegdyś niewolnica, a teraz wolna, by nazwać przybranym bratem swego Pana, który przyjmując jej szczere postanowienie, mówi: 'O jak piękna jesteś, (...) jakże piękna!' (Pnp 4, 1) (...) Okrzyk ten nawiązuje do owoców wyznania uczynionego z pełną świadomością (...) Oby niebo zechciało, byście wszyscy (...) zachowali żywe wspomnienie tych słów i osiągnęli z nich owoc, przekładając je na święte dzieła, aby stawić się nieskazitelnymi przed mistycznym Oblubieńcem i uzyskać od Ojca przebaczenie grzechów» (n. 16: Le catechesi, Rzym 1993, ss. 79-80).

(Słowo papieskie do strażaków z Polski zamieściliśmy w dziale «Kościół w Polsce», n. 11-12/2003, s. 49.)

opr. mg/mg