Pieśń Flp 2,6-11 - Chrystus Sługa Boży

1. Liturgia Nieszporów obejmuje oprócz Psalmów również kilka Pieśni biblijnych. Ta, której przed chwilą wysłuchaliśmy, należy z pewnością do najbardziej znaczących i najbogatszych w treści teologiczne. Jest to hymn z drugiego rozdziału listu św. Pawła do chrześcijan z Filippi, greckiego miasta, które było pierwszym etapem misyjnego przepowiadania Apostoła Europy. Przypuszcza się, że Pieśń ta należała do liturgii pierwszych chrześcijan, a nasze pokolenie może z radością po dwóch tysiącach lat przyłączyć się do modlitwy Kościoła apostolskiego.

W Pieśni możemy wyróżnić dwa motywy o charakterze wertykalnym: zstępujący i wstępujący. Z jednej strony bowiem widzimy «upokarzające» zstąpienie Syna Bożego, gdy we wcieleniu, z miłości do ludzi, staje się człowiekiem. Doznaje kenosis, tzn. «ogołocenia» ze swej Boskiej chwały, aż po śmierć na krzyżu, karę dla niewolników, która sprawiła, że stał się ostatnim z ludzi, a zatem prawdziwym bratem cierpiących, grzesznych i odrzuconych.

2. Z drugiej strony podczas Paschy dokonuje się triumfalne wyniesienie, gdy Ojciec przywraca Chrystusowi Boską chwałę i gdy zostaje uwielbiony jako Pan przez cały wszechświat i wszystkich ludzi, którzy zostali już odkupieni. Mamy tu do czynienia ze wspaniałym odczytaniem na nowo tajemnicy Chrystusa, zwłaszcza paschalnej. Św. Paweł głosi zmartwychwstanie (por. 1 Kor 15, 3-5), a także określa Paschę Chrystusa jako «wywyższenie», «wyniesienie» i «wysławienie».

Syn Boży opuścił pełen blasku horyzont Boskiej transcendencji i przebył nieskończony dystans, jaki dzieli Stwórcę od stworzenia. Nie skorzystał z tego, że z samej natury, a nie z uzurpacji «był równy Bogu»; nie zatrzymał sobie tego przywileju jak skarbu ani nie użył go dla własnej korzyści. Przeciwnie, Chrystus «ogołocił», «uniżył» samego siebie i stał się ubogi, słaby, przeznaczony na haniebną śmierć przez ukrzyżowanie. Właśnie od tego skrajnego upokorzenia zaczyna się wielkie «wstępowanie» opisane w drugiej części hymnu Pawłowego (por. Flp 2, 9-11).

3. Bóg teraz «wywyższa» swego Syna, dając Mu chwalebne «imię», które w języku biblijnym oznacza osobę oraz jej godność. Imieniem tym jest Kyrios, «Pan», święte imię Boga Biblii, teraz nadane zmartwychwstałemu Chrystusowi. Imię to wzbudza uwielbienie całego świata, opisanego zgodnie z zachowaniem podziału na niebo, ziemię i zaświaty.

Chwalebny Chrystus pojawia się w zakończeniu hymnu jako Pantokrator, tzn. Pan wszechmogący, przedstawiany jako triumfator siedzący na tronie w absydach wczesnochrześcijańskich i bizantyńskich bazylik. Nosi On jeszcze w sobie znaki męki, czyli swego prawdziwego człowieczeństwa, lecz objawia się teraz w blasku Boskości. Chrystus był bliski nam w cierpieniu i śmierci, a teraz przyciąga nas do siebie w chwale, błogosławiąc nam i czyniąc nas uczestnikami swej wieczności.

4. Zakończmy nasze rozważanie nad hymnem Pawłowym słowami św. Ambrożego, który często nawiązuje do obrazu Chrystusa, który «ogołocił samego siebie», uniżając się i jakby unicestwiając (exinanivit semetipsum) we wcieleniu i ofierze na krzyżu.

W szczególności w komentarzu do Psalmu 118 [117] biskup Mediolanu tak powiada: «Chrystus, zawieszony na drzewie krzyża (...) został ugodzony włócznią, i wypłynęła zeń krew i woda, słodsze od wszelkiego olejku, ofiara miła Bogu, roznosząc na cały świat woń świętości (...). Wówczas za sprawą Jezusa, przebitego włócznią, rozszedł się zapach przebaczenia grzechów i odkupienia. Istotnie, stawszy się człowiekiem ze Słowa, którym był, umniejszył się i stał się ubogi, chociaż był bogaty, aby ubogacić nas swoim ubóstwem (por. 2 Kor 8, 9); był potężny, a stał się nędzarzem do tego stopnia, że Herod Nim wzgardził; potrafił wstrząsnąć ziemią, a jednak został przybity do drzewa; mógł pogrążyć niebo w ciemnościach, mógł ukrzyżować świat, a jednak sam został powieszony na krzyżu; skłonił głowę, a przecież z niej wychodziło Słowo; został unicestwiony, a przecież wszystko doprowadzał do pełni. Zstąpił Bóg, wyniesiony został człowiek; Słowo stało się ciałem, aby ciało mogło dopominać się dla siebie o tron Słowa po prawicy Boga; cały stał się raną, a przecież wypływały z niej olejki; wygląd miał haniebny, a przecież w Nim rozpoznaliśmy Boga» (III, 8; Saemo IX, Mediolan--Rzym 1987, ss. 131. 133).

Dzień Sióstr Klauzurowych

W najbliższy piątek 21 listopada, we wspomnienie liturgiczne Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny, będziemy obchodzić Dzień Sióstr Klauzurowych. Pragnę zapewnić te nasze siostry, które Pan powołał do życia kontemplacyjnego, że są bliskie zarównie mnie, jak i całej wspólnocie kościelnej. Ponawiam jednocześnie apel do wszystkich wierzących, aby wspierali klasztory klauzurowe duchowo i materialnie. Jesteśmy bowiem wielkimi dłużnikami tych osób, które poświęcają się całkowicie nieustannej modlitwie za Kościół i świat.

Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:

Dzisiaj rozważaliśmy kantyk św. Pawła z Listu do Filipian, który odczytujemy w Nieszporach. W tych kilku zdaniach Apostoł zawarł całą tajemnicę Chrystusa: Jego uniżenie i wywyższenie. On, Syn Boży, uniżył siebie, gdy stał się człowiekiem i gdy podjął dzieło cierpienia i zbawczej ofiary. Dzięki temu ostatecznemu uniżeniu, aż do śmierci krzyżowej, dokonało się Jego wywyższenie. Oto «zmartwychwstał, wstąpił na niebiosa, siedzi po prawicy Ojca» — jak wyznajemy w Credo apostolskim. Przez chrzest wszyscy zostaliśmy zaproszeni i usposobieni do udziału w tym wywyższeniu Syna Bożego i w Jego chwale.

(Słowo Papieża do pielgrzymów polskich zamieściliśmy w «Kronice», n. 2/2004, s. 62.)

opr. mg/mg