Z odwagą głośmy prawdy konieczne do zbawienia

W dniach od 3 do 6 lutego odbywała się w Watykanie sesja plenarna Kongregacji Nauki Wiary. Podczas spotkań uczestnicy dokonali analizy prac prowadzonych przez tę dykasterię w ciągu ostatnich dwóch lat, z zamiarem opracowania programu i głównych wytycznych na przyszłość. Wśród dokonań Kongregacji można wymienić opublikowanie Noty doktrynalnej o niektórych aspektach działalności i postępowania katolików w życiu politycznym; przedstawienie Uwag dotyczących projektów legalizacji związków między osobami homoseksualnymi; zorganizowanie sympozjum na temat antropologicznych podstaw teologii moralnej w świetle Encykliki «Veritatis splendor». Uczestnicy obrad rozpatrywali również takie kwestie jak: ewangelizacja, recepcja dokumentów Magisterium, środki, jakimi dysponuje dzisiaj Kościół dla ochrony świętości sakramentów i godności urzędu kapłaństwa. W piątek 6 lutego przed południem Ojciec Święty przyjął uczestników sesji w Sali Klementyńskiej. Na początku spotkania kard. Joseph Ratzinger, prefekt Kongregacji Nauki Wiary, zapoznał Papieża z przebiegiem prac sesji, po czym przemówienie wygłosił Ojciec Święty.

Księża Kardynałowie, czcigodni bracia w biskupstwie i kapłaństwie, drodzy Bracia i Siostry!

1. Cieszę się, że mogę spotkać się z wami na zakończenie sesji plenarnej waszej kongregacji. Serdecznie pozdrawiam wszystkich obecnych. Pragnę szczególnie podziękować kard. Josephowi Ratzingerowi za słowa powitania skierowane do mnie w waszym imieniu oraz za syntetyczne omówienie różnych prac dykasterii.

Korzystając z okazji, jaką stanowi to spotkanie, odbywające się co dwa lata, chciałbym zwrócić uwagę na istotne aspekty waszej działalności oraz ukazać wyzwania, z którymi związana jest wasza delikatna misja szerzenia i obrony prawdy wiary katolickiej, w służbie urzędu nauczycielskiego Następcy św. Piotra.

W tym sensie profil doktrynalny, który w sposób szczególny charakteryzuje waszą pracę, może być określony jako «pastoralny», gdyż należy do powszechnej misji Najwyższego Pasterza (por. Pastor Bonus, 33). Jednym z priorytetów tej misji jest troska o jedność wiary i komunii wszystkich wierzących. Jedność ta jest konieczna, aby Kościół mógł wypełnić swą zbawczą misję.

Trzeba odkrywać ciągle na nowo bogactwo tej jedności i odpowiednio jej bronić, podejmując wyzwania pojawiające się w każdej epoce. Współczesnej kulturze, w której szerzy się relatywizm oraz pokusa łatwego pragmatyzmu, potrzebne jest odważniejsze niż kiedykolwiek głoszenie prawd, które mają moc zbawić człowieka, oraz odnowiony zapał ewangelizacyjny.

Głoszenie Ewangelii i świadectwo życia

2. Traditio evangelii jest pierwszym i podstawowym obowiązkiem Kościoła. Wszelkie jego działania muszą pomagać wszystkim ludziom, aby w wierze spotkali Chrystusa. Dlatego gorąco pragnę, aby nigdy nie osłabło ewangelizacyjne zaangażowanie całego Kościoła: ani wobec świata, który nie zna jeszcze Chrystusa, ani wobec tych wszystkich, którzy żyją z dala od Niego, mimo że Go poznali.

Pierwszym sposobem głoszenia Ewangelii jest oczywiście świadectwo życia, lecz nie jest ono wystarczające «bez głoszenia imienia i nauki, życia i obietnic, Królestwa i tajemnicy Jezusa Nazareńskiego, Syna Bożego» (Evangelii nuntiandi, 22). To jasne orędzie jest konieczne, aby skłonić serce do przyjęcia dobrej nowiny o zbawieniu. W ten sposób wyświadczamy wielką przysługę ludziom, którzy szukają światła prawdy.

3. Przylgnięcie do Ewangelii wymaga oczywiście wolnej decyzji człowieka. Aby mógł ją podjąć, trzeba mu jednak ową Ewangelię głosić, ponieważ «rzesze mają prawo do poznania bogactw tajemnicy Chrystusa, w którym, jak sądzimy, cała ludzkość znaleźć może w nadspodziewanej pełni to wszystko, czego szuka po omacku na temat Boga, człowieka i jego przeznaczenia, życia i śmierci, a także prawdy» (Redemptoris missio, 8). Pełne przyjęcie prawdy katolickiej nie pomniejsza wolności człowieka, lecz ją uwydatnia i ukierunkowuje, by spełniła się w bezinteresownej miłości i trosce o dobro wszystkich ludzi.

Miłość jest drogocenną pieczęcią Ducha Świętego, który jako pierwszy podmiot ewangelizacji (por. Redemptoris missio, 30) nieustannie pobudza serca do głoszenia Ewangelii, a jednocześnie otwiera je na jej przyjęcie. Ten właśnie horyzont miłości przyświeca nowej ewangelizacji, do której wzywałem wielokrotnie cały Kościół i pragnę uczynić to na nowo na początku trzeciego tysiąclecia.

Recepcja dokumentów Magisterium

4. Zagadnieniem omawianym już wielokrotnie jest recepcja dokumentów urzędu nauczycielskiego Kościoła przez wiernych katolików. Środki społecznego przekazu wprawdzie o nich informują, lecz ich reakcje i interpretacje często bywają dezinformujące.

Tymczasem recepcja określonego dokumentu nie może być faktem medialnym, lecz musi być postrzegana przede wszystkim jako wydarzenie eklezjalne — przyjęcie Magisterium w duchu jedności i szczerze podzielanej wiary w nauczanie Kościoła. Jest to bowiem słowo autorytatywne, które wyjaśnia jedną z prawd wiary lub te aspekty nauki katolickiej, które są odrzucane lub wypaczane przez konkretne prądy myślowe lub praktyki. Właśnie ta jego wartość doktrynalna stanowi o wybitnie pastoralnym charakterze dokumentu, którego przyjęcie jest zatem okazją do formacji, katechizacji i ewangelizacji wiernych.

Jeśli recepcja ma stać się wydarzeniem eklezjalnym, trzeba zatroszczyć się, aby dokument został w odpowiedni sposób przekazany i rozpowszechniony, co umożliwi pełne zapoznanie się z nim przede wszystkim pasterzom Kościoła, którzy są bezpośrednio odpowiedzialni za przyjęcie i uznanie Magisterium papieskiego, jako nauczania przyczyniającego się do formowania sumień wiernych w obliczu wyzwań współczesnego świata.

Naturalne prawo moralne

5. Kolejnym ważnym i aktualnym zagadnieniem, na które chciałbym zwrócić waszą uwagę, jest moralne prawo naturalne. Należy ono do wielkiego dziedzictwa ludzkiej mądrości, które zostało oczyszczone i rozwinięte w świetle Objawienia. Prawo naturalne, które jest samo w sobie dostępne dla każdego rozumnego stworzenia, ukazuje podstawowe i istotne normy regulujące życie moralne. Na fundamencie tego prawa można stworzyć platformę wspólnych wartości, które będą przedmiotem konstruktywnego dialogu z wszystkimi ludźmi dobrej woli, a szerzej ze społeczeństwem świeckim.

W następstwie kryzysu metafizyki w wielu środowiskach nie uznaje się obecnie istnienia prawdy wpisanej w serce każdego człowieka. Z jednej strony jesteśmy świadkami rozpowszechniania się wśród wiernych moralności o charakterze fideistycznym, a z drugiej — zaniku obiektywnych punktów odniesienia dla prawodawstwa, które często opiera się tylko na zgodzie społecznej, co sprawia, że coraz trudniej jest znaleźć wspólny fundament etyczny dla całej ludzkości.

W encyklikach Veritatis splendor i Fides et ratio przedstawiłem idee pomocne w ponownym odkryciu m.in. koncepcji moralnego prawa naturalnego. Niestety, jak się wydaje, nauka ta nie została dotychczas przyjęta w należytym stopniu, dlatego ta złożona problematyka wymaga dalszego pogłębienia. Zachęcam was zatem do podjęcia stosownych inicjatyw, które przyczynią się do konstruktywnej odnowy nauczania na temat moralnego prawa naturalnego, oraz do szukania zbieżności poglądów z przedstawicielami innych wyznań, religii i kultur.

Sprawy dyscyplinarne

6. Pragnę też wspomnieć o innej aktualnej i delikatnej kwestii. W ostatnich dwóch latach wasza Kongregacja odnotowała znaczny wzrost spraw dyscyplinarnych, które są do niej kierowane, gdyż wasza dykasteria posiada, ratione materiae, jurysdykcję nad delicta graviora, włącznie z delicta contra mores. Celem norm kanonicznych, które wasza dykasteria ma stosować sprawiedliwie i bez wyjątków, jest zagwarantowanie oskarżonemu prawa do obrony, jak również ochrona dobra wspólnego. Gdy wykroczenie zostanie udowodnione, należy zawsze stosować słuszną zasadę proporcjonalności winy i kary, jak również spełnić nadrzędny wymóg troski o dobro Ludu Bożego.

Kwestii tej nie wyczerpuje jedynie stosowanie kanonicznego prawa karnego. Najlepszym zabezpieczeniem jest tu właściwa i wyważona formacja przyszłych kapłanów, wezwanych wyraźnie, by wybierali z radością i wielkodusznością pokorny, skromny i czysty styl życia, który jest praktyczną podstawą kościelnego celibatu. Zachęcam waszą Kongregację do nawiązania współpracy z innymi dykasteriami Kurii Rzymskiej, odpowiedzialnymi za formację seminarzystów i duchowieństwa, aby zastosować niezbędne środki, które zagwarantują, że duchowni będą żyć zgodnie ze swym powołaniem oraz zobowiązaniem do doskonałej i dozgonnej czystości dla Królestwa Bożego.

7. Moi drodzy, dziękuję wam za cenną posługę, którą pełnicie na rzecz Stolicy Apostolskiej i całego Kościoła. Niech wasza praca przyniesie owoce, których wszyscy oczekujemy. W związku z tym zapewniam was o specjalnej pamięci w modlitwie.

Niech wam towarzyszy moje błogosławieństwo, którego z serca udzielam wam wszystkim oraz osobom, które są wam bliskie w Panu.

opr. mg/mg