Pamięć historyczna jest niezbędna

W dniach 17-20 lipca odbyło się w Rzymie międzynarodowe sympozjum naukowe nt. «Uniwersytet i Kościół w Europie», zorganizowane z okazji 700-lecia istnienia Uniwersytetu «La Sapienza» w Rzymie. W sobotę 19 lipca w swej letniej rezydencji w Castel Gandolfo Jan Paweł II przyjął na audiencji uczestników spotkania i skierował do nich przemówienie, w którym podkreślił, że «pamięć historyczna jest niezbędna, by wypracować wizję kulturową Europy dnia dzisiejszego i jutra».

Czcigodni Bracia w biskupstwie i kapłaństwie, szanowni Rektorzy i Profesorzy, drodzy Studenci!

1. Z radością przyjmuję was przy okazji sympozjum nt.: «Uniwersytet i Kościół w Europie», zorganizowanego z inicjatywy Rady Konferencji Episkopatów Europy oraz Komisji Episkopatu Włoskiego ds. Uniwersytetów, przy współpracy z Ministerstwem ds. Uniwersytetów. Serdecznie dziękuję bpowi Amédée Grabowi za słowa wprowadzające do tego spotkania, jak również władzom publicznym i akademickim za ich cenną obecność. Wszystkich — wykładowców, kapelanów i studentów — bardzo serdecznie witam.

Wyznaczyliście sobie spotkanie w Rzymie z okazji 700-lecia istnienia najstarszego uniwersytetu tego miasta La Sapienza. Z Rzymu w tych dniach ogarniacie spojrzeniem szerszy horyzont — całą Europę, by zastanowić się nad relacją uniwersytetu i Kościoła na początku trzeciego tysiąclecia.

2. Ta relacja prowadzi nas wprost do serca Europy, tam gdzie jej cywilizacja znalazła wyraz w jednej z najbardziej znamiennych dla niej instytucji. Przenosimy się myślą do XIII i XIV stulecia, epoki, w której rozwija się humanizm, będący niezwykłą syntezą wiedzy teologicznej, filozoficznej oraz innych nauk. Syntezą, która byłaby nie do pomyślenia bez chrześcijaństwa, a zatem bez wielowiekowego dzieła ewangelizacji, dokonanego przez Kościół w zetknięciu ze zróżnicowaną pod względem etnicznym i kulturowym rzeczywistością tego kontynentu (por. przemówienie do uczestników V Sympozjum Biskupów Europy, 19 grudnia 1978 r., 3).

Ta pamięć historyczna jest niezbędna, by wypracować wizję kulturową Europy dnia dzisiejszego i jutra, w której budowaniu uniwersytet powinien odegrać niezastąpioną rolę.

Tak jak nowa Europa nie może się rozwijać, jeżeli nie czerpie z własnych korzeni, podobnie i uniwersytet. Jest on bowiem par excellence miejscem poszukiwania prawdy, sumiennej analizy zjawisk, w nieustannym dążeniu do coraz pełniejszych i owocniejszych syntez. I podobnie jak Europy nie można sprowadzać jedynie do stosunków rynkowych, tak również uniwersytet, jakkolwiek powinien być dobrze osadzony w rzeczywistości społecznej i ekonomicznej, nie może być podporządkowany jej wymogom, gdyż to groziłoby mu zatraceniem własnej natury, której głównym wymiarem jest kultura.

3. W taki sposób Kościół w Europie patrzy na uniwersytet — zawsze z szacunkiem i ufnością, starając się wnosić doń swój wieloraki wkład. Przede wszystkim poprzez obecność kadry profesorskiej i studentów, umiejących łączyć kompetencję i dyscyplinę naukową z intensywnym życiem duchowym, dzięki czemu przepajają oni środowisko uniwersyteckie duchem ewangelicznym. Po drugie, za pośrednictwem uniwersytetów katolickich, które rozwijają dziedzictwo dawnych uniwersytetów, zrodzonych ex corde Ecclesiae. Pragnę ponadto podkreślić ważną rolę tzw. «laboratoriów kultury», które słusznie stanowią priorytetowe dzieło duszpasterstwa akademickiego w skali Europy. W nich toczy się konstruktywny dialog między wiarą i kulturą, między naukami ścisłymi, filozofią i teologią, a etyka uważana jest za nieodzowny wymóg badań naukowych pojmowanych jako autentyczna służba człowiekowi (por. przemówienie do uczestników światowego spotkania wykładowców uniwersyteckich, 9 września 2000 r., 5).

Do was, profesorzy, kieruję słowa zachęty; do was, studenci — wezwanie, byście gorliwie i owocnie wykorzystywali wasze talenty; wam wszystkim życzę, byście wspólnie pracowali nad nieustannym promowaniem życia i godności człowieka.

Za chwilę zapalę pochodnię, którą sztafeta zaniesie do kościoła św. Iwona przy La Sapienza, odwiedzając siedziby rozmaitych uniwersytetów Rzymu: w ten sposób podkreślone zostaną wymowa i doniosłość 700. rocznicy istnienia Uniwersytetu La Sapienza.

Niech Przenajświętsza Maryja Panna, Stolica Mądrości, zawsze nad wami czuwa. Ja towarzyszę wam modlitwą i błogosławieństwem.

Po polsku Ojciec Święty powiedział:

Pozdrawiam serdecznie profesorów i studentów z Polski, Ukrainy, Rosji i Białorusi. Bądźcie na waszych uczelniach świadkami orędzia chrześcijańskiego, które prowadzi człowieka na drogę prawdziwej wolności.

opr. mg/mg