Matka Boża wśród lasów

15 km na północny zachód od Białej Podlaskiej wśród lasów leży Leśna Podlaska, w której od ponad 300 lat istnieje sanktuarium Matki Bożej Leśniańskiej. Wyniosła barokowa bryła kościoła z daleka jest widoczna w panoramie miejscowości. Znajdujący się w nim, słynący łaskami, wizerunek Patronki tego miejsca od lat cieszy się czcią okolicznego ludu i całej podlaskiej diecezji.

Pielgrzymują do niego członkowie Rodzinnego Różańca, a także pielgrzymki piesze i autokarowe grup parafialnych, zawodowych, stanowych i pierwszokomunijnych. W sanktuarium pod wizerunkiem Matki Bożej odbywają się również doroczne dni modlitw młodych rodzin, a także dni skupienia narzeczonych, nauczycieli i kombatantów, rolników i grup oazowych. Istniejący przy sanktuarium dom rekolekcyjny ułatwia jego gospodarzom pracę duszpasterską, pozwalając przyjmować większe grupy pątników.

Historia leśniańskiego sanktuarium zaczęła się w 1683 r. Jej kamienny wizerunek przywieziono do Bukowic, których właściciel zdecydował o wzniesieniu w miejscu objawienia drewnianego kościoła rzymskokatolickiego. Powstał on w 1686 r. i przyozdobiony został znalezionym „obrazem”, który już w 1700 r. został uznany za cudowny. Rozwój jego kultu spowodował, że w 1731 r. przystąpiono w Leśnej do budowy nowego kościoła. Ukończono ją w 1758 r. Jeszcze w czasie jej trwania do Leśnej przybyli paulini, którzy objęli posługę w sanktuarium. W drugiej połowie XVIII w. miejscowość była już znana w Koronie Polskiej jako ośrodek kultu maryjnego. W okresie rozbiorów i wojen napoleońskich sanktuarium dzieliło los narodu. Klasztor i kościół były niszczone i plądrowane. Pauliński konwent nie przestał funkcjonować tylko dzięki pomocy okolicznych ziemian.

W 1830 r. zakonnicy na Rząd Narodowy przeznaczyli dwa dzwony, które zostały przelane na działo. W okresie powstania styczniowego Leśna stanowiła jedno z ogniw ruchu narodowego na Podlasiu. Paulini wspierali powstańców. Według ówczesnych przekazów rosyjskich „Leśna była szkołą polskiego patriotyzmu i miejscem agitacji i podburzania ludu przeciwko rządowym sposobom sprawowania władzy”. Władze carskie w odwecie przejęły sanktuarium i zamieniły je w cerkiew i „rozsadnik” prawosławia. Nie osiągnęły jednak wielkiego sukcesu. Okoliczna ludność bojkotowała monastyr. Pielgrzymki nadal przychodziły do sanktuarium, ale obchodziły je bez wstępowania do środka. Carska administracja działała jednak konsekwentnie. Prawosławne żeńskie zgromadzenie zakonne osadzone w Leśnej, liczące 200 mniszek, korzystając z finansowego wsparcia państwa prowadziło liczne misyjne akcje charytatywne. Przełożona monastyru uruchomiła przyklasztorną, bezpłatną szkołę dla chłopców i dziewcząt, sierociniec, szkołę rolniczą, seminarium ochroniarskie i dwuletnie studium nauczycielskie, szpitalik, młyn parowy, mleczarnię i wzorcowe gospodarstwo rolno-hodowlane. W 1905 r. Leśną odwiedził nawet car Mikołaj II.

Kres istnieniu monastyru położyli Legioniści z I Brygady, którzy latem 1915 r. wkroczyli do Leśnej. Wówczas to kapelan legionowy ks. Henryk Ciepichał restytuował Kościół rzymskokatolicki. Opisy tego wydarzenia dali oficerowie Legionów, znani późniejsi pisarze Andrzej Strug i Władysław Orkan.

Po odzyskaniu niepodległości do sanktuarium powrócili paulini. W 1927 r. po przebudowie i remoncie zabudowań powrócił do niego z Siedlec wywieziony obraz Matki Bożej Leśniańskiej. W okresie wojny i okupacji Leśna Podlaska była jednym z żywotniejszych ośrodków konspiracyjnych polskiego podziemia, a także tajnego nauczania. Uczestniczył w nim także klasztor Paulinów, w którym działało podziemne studium filozoficzne. Wspierał on także w różny sposób żołnierzy AK i BCh. Udzielał im pomocy duchowej i materialnej. Częstym nocnym gościem w sanktuarium był oddział mjr. „Zenona” Stefana Wyrzykowskiego. Bywał w nim także komendant główny BCh płk Franciszek Kamiński, który przeprowadzał w klasztorze konspiracyjne zebrania.

Pomimo iż w okresie okupacji pielgrzymki do sanktuarium były zakazane, ludzie potajemnie brali w nich udział. W 1942 r. policja niemiecka otworzyła ogień do ludzi gromadzących się pod kościołem. Dwie osoby zostały zabite, a kilka rannych.

Po II wojnie światowej leśniańscy paulini wspierali też działające na Podlasiu antykomunistyczne podziemie. Często w ich refektarzu gościli członkowie zbrojnych oddziałów.

W latach pięćdziesiątych kult słynącego łaskami wizerunku Matki Bożej rozwijał się w Leśnej coraz bardziej. Podkreśleniem tego była jego koronacja koronami papieskimi w sierpniu 1963 r., dokonana przez kard. Stefana Wyszyńskiego. W roku 1984 sanktuarium leśniańskie z okazji 300-lecia znalezienia cudownego obrazu podniesione zostało przez Stolicę Apostolską do rangi Bazyliki Mniejszej. Akt ten został poprzedzony trzyletnimi przygotowaniami duchowymi, które objęły całą diecezję.

Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, gdy przeorem klasztoru w Leśnej był o. Eustachy Rakoczy, patriotyczna rola leśniańskiego sanktuarium została jeszcze bardziej uwypuklona. Stała się ona prawdziwym domem kombatantów.

Obecnie największymi świętami, które gromadzą w Leśnej pielgrzymów, są: Zesłanie Ducha Świętego, Świętych Apostołów Piotra i Pawła, Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Narodzenia NMP. Najważniejszym odpustem zaś jest każda kolejna rocznica znalezienia cudownego obrazu, czyli 26 września.

opr. mg/mg