Z działalności papieskiej rozgłośni

«Istotnie, Radio Watykańskie nie jest już dziś pojedynczym głosem, płynącym z jednego punktu, jak kiedyś z pierwszego nadajnika Marconiego. Obecnie jest to raczej chór głosów, brzmiący ponad czterdziestoma językami, zdolny prowadzić dialog z różnymi kulturami i religiami; chór głosów niesionych w eter przez fale elektromagnetyczne; głosów rozpowszechnianych systematycznie przez gęste 'węzły i oczka' owej sieci telematycznej, coraz szczelniej oplatającej planetę». Te słowa Benedykt XVI wypowiedział 3 marca br. w czasie wizyty w głównej siedzibie swej rozgłośni przy Piazza Pia 3. Jakie radio zastał?

Personel

Choć od początku istnienia radia kierują nim jezuici, to obecnie trzon personelu (dwie trzecie) stanowią świeccy. W sumie Radio Watykańskie zatrudnia 384 osoby 59 narodowości.

Zdecydowana większość (350 osób) to redaktorzy i personel techniczny. Słusznie Benedykt XVI nazwał watykańskich radiowców swoistym chórem, bo reprezentują oni praktycznie cały Kościół powszechny, w jego różnorodności języków, kultur i tradycji.

Języki

Przez pierwsze trzy lata istnienia radia regularne programy z Watykanu nadawane były jedynie po włosku, łacinie i francusku. W 1934 r. doszły audycje w języku hiszpańskim, a trzy lata później w niemieckim i angielskim. Kolejnym, siódmym językiem był polski (od 24 listopada 1938 r.), niedługo później wprowadzono ukraiński, węgierski, litewski i portugalski. O rozszerzenie transmisji zabiegał ówczesny generał jezuitów o. Włodzimierz Ledóchowski. To właśnie on powołał i przedstawił papieżowi zespół pierwszych redaktorów z Towarzystwa Jezusowego. Po II wojnie światowej Radio Watykańskie stało się ważnym narzędziem duszpasterskim w krajach tzw. Bloku Wschodniego. W latach 1947-1951 Stolica Apostolska zadecydowała o rozpoczęciu transmisji w kolejnych 16 językach — w 12 z nich do krajów «budujących socjalizm», w tym do Rosji i Chin. Później przyszedł czas na Skandynawię, kraje Ameryki Łacińskiej i Azję. Ostatnim z nowo wprowadzonych języków (w 1993 r.), w którym programy nadawane są do dziś, jest język urdu. Aktualnie regularne programy radiowe są nadawane z Watykanu w 45 językach.

Charakter programów

Codziennie z Watykanu idzie w eter średnio prawie 65 godzin programów. Z wewnętrznych statystyk wynika, że 50 godzin ma charakter informacyjno-kulturalny, prawie 11 godzin muzyczny, a 3,5 godziny liturgiczny. W skali roku jest to 23,5 tys. godzin programów. Bezpośrednio transmitowane są uroczyste papieskie nabożeństwa, audiencje generalne oraz niedzielne modlitwy maryjne «Anioł Pański» i Regina caeli. W r. 2005 przeprowadzono blisko 160 takich transmisji. Ważniejszym wydarzeniom, do których należą podróże apostolskie, charakterystyczne zwłaszcza dla pontyfikatu Jana Pawła II, radio zapewnia sześciojęzyczny komentarz (po włosku, angielsku, francusku, hiszpańsku, niemiecku i portugalsku).

Główne programy informacyjne przygotowywane są przez pięć redakcji dzienników: 3 włoskie, francuską i angielską. Łącznie emitują one codziennie 15 wydań dziennika. Zasadniczo są to serwisy piętnastominutowe. Główne wydanie, nadawane codziennie o 14 po włosku, trwa pół godziny i najlepiej odzwierciedla charakter Radia Watykańskiego. Treści w nim przekazywane są spisywane i składają się na biuletyn, codziennie darmowo rozsyłany do abonentów. Kolejne dzienniki (w językach polskim, niemieckim, hiszpańskim i portugalskim) przygotowywane są przez poszczególne sekcje językowe.

Programy radiowe to jednak nie tylko informacja. Zadaniem Radia Watykańskiego, pragnącego być głosem Papieża i Kościoła w dialogu ze światem, jest również formacja i ewangelizacja. Cele te wypełniane są różnorodnie, w zależności od sytuacji Kościoła w danym kraju i kontekstu społeczno-kulturowego. Do krajów, gdzie katolicyzm jest ugruntowany, docierają programy mające na celu pogłębienie wiary, podejmujące współczesne problemy etyczno-moralne czy społeczne. Regiony, gdzie chrześcijanie są mniejszością, potrzebują bardziej podstawowych treści, jak katechizm czy wyjaśnianie terminologii kościelnej. Tam z kolei, gdzie Kościół jest prześladowany (np. Chiny), oprócz treści formacyjnych kierowane są także transmisje liturgiczne.

Współczesne radio na ogół kojarzy się jednak z rozrywką. I na tym polu Radio Watykańskie stara się być obecne, choć rozrywka często przeplata się tu z innymi, wspomnianymi już zadaniami papieskiej rozgłośni. Dobrym tego przykładem jest nadawany dla Rzymu program One- -0-Five Live. Do tego sektora należą również programy muzyczne, cenione przez słuchaczy za różnorodność treści nieprzerywanych przez reklamę.

Dodać należy, że Radio Watykańskie jest również skarbnicą głosu papieży. Bogate archiwum głosowe dysponuje 13 tys. godzin nagrań: przemówień, orędzi, ceremonii itp.

Technika i oddziaływanie

Koszty funkcjonowania Radia Watykańskiego stanowią olbrzymią sumę w bilansie Stolicy Apostolskiej. Wynoszą one rocznie blisko 25 mln euro, co stanowi ok. 12% watykańskiego budżetu. Nie można zatem spodziewać się, że papieska rozgłośnia będzie światowym potentatem w dziedzinie radiowych technologii. Niemniej jednak od sześciu lat wprowadzana jest stopniowa cyfryzacja produkcji. W r. 2003 całkowicie zrezygnowano z montażu analogowego, przechodząc na nowe technologie. Obecnie wprowadzane jest eksperymentalnie nadawanie sygnału cyfrowego na falach krótkich i średnich (DRM). Uważa się, że technologia ta, dająca wysoką jakość sygnału przy niższych mocach nadajników, może w przyszłości zrewolucjonizować nadawanie na tradycyjnych częstotliwościach, przywracając im drugą młodość.

Tymczasem papieska rozgłośnia korzysta z 20 tradycyjnych nadajników fal krótkich, średnich i ultrakrótkich. Sygnał naziemny emitowany jest przez 36 anten. Większość z nich umieszczona jest w ośrodku Santa Maria di Galeria pod Rzymem. Radio dysponuje również dwoma nadajnikami satelitarnymi w Ogrodach Watykańskich. Przekazują one sygnał satelitom nad Europą, Oceanem Indyjskim i Atlantykiem. Dzięki technologii satelitarnej możliwe są retransmisje programów Radia Watykańskiego przez rozgłośnie lokalne. Na całym świecie jest ich już ponad tysiąc. Stąd też łączna liczba słuchaczy Radia Watykańskiego jest trudna do oszacowania. Ocenia się np., że polskiego dziennika retransmitowanego w I Programie Polskiego Radia regularnie słucha 850 tys. osób.

Kolejną, nową drogę docierania do słuchaczy stanowi Internet. Korzysta z niego zarówno część rozgłośni retransmitujących nasze programy, jak i słuchacze indywidualni. Obok radia on-line czy on-demand ważną rolę odgrywają strony internetowe, redagowane przez poszczególne sekcje językowe. Wiadomości tam publikowane mają formę tekstu, z możliwością dołączania plików dźwiękowych. Na portal www.radiovaticana.org składa się już 30 stron językowych. Sekcja polska jako jedna z pierwszych w grudniu 2003 r. rozpoczęła codzienne publikowanie w Internecie nowych informacji.

Oprócz sieci internetowej i intranetowej Radio ma do dyspozycji cyfrową sieć rejestracji dźwięku, co daje bieżący dostęp do nagrań watykańskich wydarzeń, usprawnia montaż programów i umożliwia bezpośrednią wymianę materiałów między poszczególnymi redakcjami. W system ten zaopatrzone są nie tylko studia emisyjne, ale również samoobsługowe stanowiska montażu, rozmieszczone m.in. we wszystkich redakcjach.

Ks. Józef Polak SJ
Kierownik Sekcji Polskiej
Radia Watykańskiego

opr. mg/mg