Markowa: wystawa czasowa poświęcona Radzie Pomocy Żydom „Żegota”

Ekspozycja ukazuje historię tej jedynej w Europie organizacji, jej twórców, a także represje, jakie dotykały Polaków za pomoc Żydom oraz relacje uratowanych.

– Wystawa jest pokłosiem ubiegłorocznych obchodów 75-lecia powstania Rady Pomocy Żydów „Żegota”, które obchodzone były w całym kraju. Jej autorami są dr Marcin Urynowicz i dr Paweł Rokicki z Instytutu Pamięci Narodowej – poinformował KAI Jakub Pawłowski, specjalista ds. edukacji i popularyzacji w muzeum w Markowej.

Na wystawę składa się ponad 30 plansz łamanych pod kątem, które przedstawiają m.in. wielkoformatowe archiwalne fotografie, dokumenty, relacje i biogramy. – Jest to historia w pigułce jedynej w Europie organizacji, której celem była pomoc społeczności żydowskiej w okupowanej przez Niemców Polsce. Przy pomocy wystawy odbiorca dowiedzieć się może więcej na temat okresu II wojny światowej, działalności polskiego rządu na uchodźstwie i organizacji działających pod auspicjami Polskiego Państwa Podziemnego – opisuje Pawłowski.

W ramach wystawy umieszczone zostały grafiki, których treść oscyluje wokół Rady Pomocy Żydom; przedstawieni zostali poszczególni członkowie zasiadający w Radzie, jak np. Julian Grobelny, przewodniczący „Żegoty”, Władysław Bartoszewski, inicjatorki „Żegoty” Zofia Kossak-Szczucka i Wanda Krahelska, a także patronka roku 2018 Irena Sendler, która pełniła funkcję szefowej referatu dziecięcego.

Treść wystawy nie odnosi się tylko do warszawskiej grupy „Żegota”. Dowiedzieć się można więcej na temat oddziałów Kraków czy Lwów, które tak jak warszawska dobrze znana centrala, prężnie działały i wypełniały cele statutowe.

– Wystawa przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej skupia swoją uwagę również na innych aspektach. Jak powszechnie wiadomo w Polsce okupowanej przez Niemców przewidziana była kara śmierci za ratowanie Żydów. To pokłosie dekretu gubernatora Hansa Franka z 15 października 1941 r., dlatego też treść wystawy oscyluje wokół niemieckiej represji skierowanej na ludność polską – opowiada Pawłowski.

– Przedstawione zostały tak przykłady ogólnopolskie, jak i regionalne, np. podkarpackie, gdzie przypomniano przypadek tragicznej śmierci rodziny Ulmów z Markowej, czy śmierci Michała Kruka z Przemyśla. Na wystawie nie zapomniano również o uratowanych przez organizację przedstawiając obszerne historie Żydów, a także ich losy po wojnie – dodaje.

Rada Pomocy Żydom „Żegota” powstała 4 grudnia 1942 r. Była to organizacja działająca w latach 1942-1945 jako organ polskiego rządu emigracyjnego na terenie kraju. Jej zadaniem była pomoc Żydom oraz dokumentowanie niemieckich zbrodni na ludności żydowskiej. Działacze „Żegoty” przygotowywali kryjówki dla uciekinierów z getta, załatwiali im także fałszywe dokumenty. Sieroty kierowali do polskich rodzin i zakonów, gdzie jako Polacy miały szansę na przetrwanie.

pab / Markowa

Zdjęcie: Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, autor: Zuzanna Stadnik, licencja: CC BY 3.0