Atlas Radziwiłłowski w skarbnicy kultury UNESCO. Można go obejrzeć w internecie

Na 50 mapach przedstawione są barwne, dawno już nieistniejące, krajobrazy. Odwzorowany jest kształt wsi i zespołów pałacowo-parkowych, widać szlaki komunikacyjne, rzeki z groblami, mostami i młynami, lasy i pola, a nawet przydrożne aleje drzew, krzyże i kapliczki. Miniaturowe rysunki obiektów – pałaców, kościołów, młynów i cerkwi, zostały ozdobione m.in. okazałymi panopliami i herbami Radziwiłłowskimi.

Dzieła te własnoręcznie wyrysował i pokolorował Leonard Targoński, komornik ziemi łomżyńskiej i geometra królewski. W ten sposób stworzył źródło informacji geograficznych i historycznych o mieście Biała, tamtejszym – nieistniejącym już – zamku i zamkowym folwarku oraz rozległych przyległościach.

Wirtualną wystawę można obejrzeć na stronie Archiwum Państwowego w Płocku.

Niemal wszystkie plansze są oznaczone datą roczną i miesięczną; na stronie tytułowej widnieje rok 1781. Najpóźniejszą z nich jest mapa generalna hrabstwa, sporządzona w skali 1:93000 i z racji swej precyzji uznawana za badawczo najcenniejszą.

„Rękopiśmienny atlas Mappy Hrabstwa Bialskiego z folwarkami y wsiami do niego należącemi Dóbr Jaśnie Oświeconego Xięcia JMC Hieronima Radziwiłła […] z wymiaru geometrycznego sporządzonego 1781 roku” , zwany potocznie Atlasem Radziwiłłowskim, wchodzi w skład zbiorów specjalnych Biblioteki im. Zielińskich. To jedyny egzemplarz w Polsce i na świecie, stanowiący bezcenne źródło kartograficzne dla rekonstrukcji XVIII-wiecznego kształtu przestrzennego południowego Podlasia. Jest uważany za najbogatszy w treść i najdoskonalszy technicznie spośród wszystkich polskich map i planów majątkowych z drugiej połowy XVIII wieku.

Atlas Hrabstwa Bialskiego znajduje się w zbiorach Towarzystwa Naukowego Płockiego. Więcej o Atlasie oraz o projekcie „Pamięć Świata” – na stronie TNP.

PAP – Nauka w Polsce