Boże Ciało – 10 ciekawych faktów

Święto Bożego Ciała to potoczna nazwa uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. Jest to święto ruchome, przypadające w czwartek po niedzieli Najświętszej Trójcy. Tego dnia wierni Kościoła katolickiego w uroczystych procesjach z Najświętszym Sakramentem przechodzą ulicami miast, miasteczek oraz wsi w całej Polsce. 

1. Ruchome święto

Data uroczystości uzależniona jest od tego, kiedy wypada Wielkanoc – ta odbywa się w pierwszą niedzielę, po pierwszej wiosennej pełni. Święto Bożego Ciała przypada 60 dni po Wielkiej Nocy.

2. Czwartek to nie przypadek

Boże Ciało obchodzimy w czwartek. Nie jest to przypadek. W Wielki Czwartek odbyła się Ostatnia Wieczerza, którą Jezus sprawował ze swoimi uczniami – przemienienie chleba i wina w Swoje Ciało i Krew. Wtedy też został ustanowiony Sakrament Eucharystii. O ile Wielki Czwartek jest dniem zadumy, o tyle Boże Ciało to bardzo radosna uroczystość.

3. Pierwsza była Belgia

Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa została ustanowiona po widzeniach bł. Julianny z Cornillon, augustianki. W 1245 roku miał się jej ukazać Chrystus, który po widzeniu domagał się ustanowienia święta Eucharystii. Wyznaczył nawet dzień – czwartek po niedzieli Trójcy Przenajświętszej.  W związku z objawieniami zakonnicy, biskup Robert z Thourotte ustanowił w diecezji Liège (dzisiejsza Belgia) święto Bożego Ciała.

4. Boże Ciało w Polsce już od XIV w.

W Polsce początki Bożego Ciała sięgają 1320 roku – święto wprowadził biskup Nankier na synodzie krakowskim (diecezja krakowska). W 1420 roku synod gnieźnieński uznał Boże Ciało jako święto obowiązujące we wszystkich diecezjach w Polsce.

5. Urban IV – papież od Bożego Ciała

11 sierpnia 1264 roku papież Urban IV ogłosił bullę Transiturus – de hoc Mundo, na mocy której Boże Ciało stało się świętem całego Kościoła. Dokument nie został jednak wydany z powodu śmierci papieża. Dopiero Jan XXII, w 1317 roku, włączył bullę do zbioru praw kanonicznych. W 1389 roku Urban VI zaliczył uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Jezusa w poczet świąt Kościoła.

6. Pierwsze procesje w XIII w. w Kolonii

Pierwsze procesje w uroczystość Bożego Ciała odbyły się w latach 1265-1275 w Kolonii. Podczas nich niesiono krzyż z Najświętszym Sakramentem. W XIV wieku procesje pojawiły się m.in. w Anglii, Niemczech, Polsce, w północnych Włoszech. W XV wieku budowano już cztery stacje jako stacje procesyjne. W pochodzie uczestniczyli duchowni, cechy rzemieślnicze, bractwa kościelne oraz rzesze wiernych. Zdarzało się, że łączono procesje z intencją błagalną o dobre plony, odwrócenie nieszczęść czy nieurodzaju.

7. Dogmat eucharystyczny i cud z Bolseny

Na rozwój kultu eucharystycznego, ustanowienie oraz rozpowszechnienie święta Bożego Ciała miało wpływ przyjęcie przez Kościół na Soborze Laterańskim IV, w 1215 roku, dogmatu o transsubstancjacji, czyli realnej przemianie chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa.                                      

W 1263 roku, w Bolsenie (teren dzisiejszych Włoch), wydarzył się cud. W czasie jednej z mszy świętych, podczas przemienienia, kapłan miał zauważyć, że z konsekrowanej hostii, wprost na leżący na ołtarzu korporał, zaczęły spadać krople krwi.

8. Ważne zadanie polskiego króla na procesji

W warszawskich procesjach, jeszcze przed rozbiorami, kapłana niosącego monstrancję z Najświętszym Sakramentem podtrzymywał król wespół z najwyższymi dostojnikami państwowymi. Opisywał to w „Pamiętnikach” Jędrzej Kitowicz.

9. Taniec feretronów i droga kwiatami usłana

Taniec dwustronnych obrazów tzw. feretronów na Kaszubach, chodnik z kwiatów przebiegający przez wieś Spycimierz (woj. łódzkie), łowickie stroje ludowe, zrywanie gałązek brzozy, które rolnicy niejednokrotnie wbijają w pole, aby zapewnić ziemi urodzaj – to tylko niektóre ze zwyczajów związanych z Bożym Ciałem.

Wianki, które zostały poświęcone w Boże Ciało miały chronić domowników przed burzą, piorunami i nieszczęściem. Umieszczano je również w stajni i oborze, aby chronić zwierzęta przed zarazą.

Zgodnie z tradycją w czwartek po Bożym Ciele po Krakowie odbywa harce Lajkonik, dawniej zwany Konikiem Zwierzynieckim.

10. Oktawa Bożego Ciała

Oktawa Bożego Ciała w liturgii rzymskiej istniała do 1955 roku. Została zniesiona przez papieża Piusa XII. Jednak w związku z pobożnością ludową na prośbę  Episkopatu Polski w naszym kraju został zachowany zwyczaj obchodzenia oktawy i kultywowania tradycji codziennej procesji przez kolejne 7 dni po Bożym Ciele.