Ukryte znaczenie wielkich antyfon adwentowych

Okres liturgiczny adwentu dzieli się na dwie nierówne części. Do 16 grudnia kieruje nasze myśli ku powtórnemu przyjściu Chrystusa przy końcu czasów i przygotowaniu na spotkanie z Nim w wieczności. Od 17 grudnia natomiast następuje czas bezpośredniego przygotowania do świąt Narodzenia Pańskiego, gdy chcemy bardziej zagłębić się w tajemnicę Boga, który stał się człowiekiem i przyszedł na świat w Betlejem.

W liturgii słyszymy w tych dniach kolejne siedem antyfon, wziętych z Księgi Izajasza. Są one odmawiane każdego dnia w nieszporach, a także jako werset przed Ewangelią w dni powszednie w czasie Eucharystii (w nieco innej kolejności). Ukazują one tajemnicę Chrystusa jako wcielonej Mądrości Bożej, Pana i Króla wieków, króla z dynastii Dawida, wschodzącej światłości całego świata i Boga bliskiego nam — Emmanuela. Jest w nich jednak także ukryte przesłanie, które daje się odczytać, gdy zestawimy razem ich pierwsze litery w oryginale łacińskim.

Antyfony ułożone zostały w szóstym lub siódmym wieku. Ich pierwsze litery tworzą łacińskie słowo SARCORE, będące akrostychem. Czytane wprost słowo to może oznaczać „O, Odkupicielu” (od łac. sarcio, sarcire — odkupić, odnowić). Natomiast czytane wspak słowo to brzmi ERO CRAS, co oznacza „Jutro przyjdę”.

Oto pełny tekst antyfon, w języku łacińskim i polskim, tak jak odczytywane są w czasie nieszporów, przed pieśnią Magnificat:

• 17 grudnia - O Sapientia, quae ex ore Altissimi prodiisti, attingens a fine usque ad finem, fortiter suaviterque disponens omnia: veni ad docendum nos viam prudentiae

Mądrości Najwyższego, która zarządzasz wszystkim mocno i łagodnie, przyjdź i naucz nas drogi roztropności (Iz 11,2-3; 28,29) 

• 18 grudnia - O Adonai, et Dux domus Israel, qui Moysi in igne flammae rubi apparuisti, et ei in Sina legem dedisti: veni ad redimendum nos in brachio extento

Wodzu domu Izraela, który na Synaju dałeś Prawo Mojżeszowi, przyjdź nas odkupić mocą Twojego ramienia (Iz 11,4-5; 33,22)

• 19 grudnia - O Radix Jesse, qui stas in signum populorum, super quem continebunt reges os suum, quem Gentes deprecabuntur: veni ad liberandum nos, jam noli tardare.

Korzeniu Jessego, który stoisz jako sztandar narodów, przyjdź nas uwolnić, racz dłużej nie zwlekać (Iz 11:1; 11:10) 

• 20 grudnia - O Clavis David, et sceptrum domus Israel; qui aperis, et nemo claudit; claudis, et nemo aperit: veni, et educ vinctum de domo carceris, sedentem in tenebris, et umbra mortis.

Kluczu Dawida, który otwierasz bramy wiecznego królestwa, przyjdź i wyprowadź z więzienia jeńca siedzącego w ciemnościach (Iz 9,6; 22:22) 

• 21 grudnia - O Oriens, splendor lucis æternæ, et sol justitiæ: veni, et illumina sedentes in tenebris, et umbra mortis 

O Wschodzie, blasku Światła wiecznego i Słońce sprawiedliwości, przyjdź i oświeć siedzących w mroku i cieniu śmierci (Iz 9,2)

• 22 grudnia - O Rex Gentium, et desideratus earum, lapisque angularis, qui facis utraque unum: veni, et salva hominem, quem de limo formasti

Królu narodów, Kamieniu węgielny Kościoła, przyjdź i zbaw człowieka, którego z mułu utworzyłeś (Iz 2,4; 9,7) 

• 23 grudnia - O Emmanuel, Rex et legifer noster, exspectatio gentium, et Salvator earum: veni ad salvandum nos Domine Deus noster

Emmanuelu, nasz Królu i Prawodawco, przyjdź nas zbawić, nasz Panie i Boże (Iz 7,14)

Jako aklamacja przed ewangelią antyfona z nieszporów 23 grudnia wykorzystana jest 21 grudnia, natomiast antyfona „Królu narodów” wykorzystana jest dwukrotnie, 22 i 23 grudnia.

Dlaczego antyfony obejmują czas od 17 do 23 grudnia, a nie do 24? W liturgii istnieje zasada, że obchody uroczystości zaczynają się od wigilii, dlatego też dwudziestego czwartego grudnia wieczorem odmawiamy już pierwsze nieszpory z Uroczystości Narodzenia Pańskiego.

Podstawowe przesłanie antyfon to wyraz wielkiej nadziei na przyjście Mesjasza, który przywraca Boży ład, jednoczy narody, oświeca i wyprowadza nas z niewoli grzechu i jest „Bogiem z nami” — Emmanuelem. Dodatkowy sens, wyrażony w akrostychu — „przyjdę jutro” wskazuje na to, jak niewiele dzieli nas od spotkania z żywym Bogiem.

Warto uczynić te antyfony częścią swojej modlitwy w okresie adwentu, niezależnie czy mamy zwyczaj codziennego odmawiania nieszporów — są one bowiem wyrazem głębokich tęsknot całej ludzkości i każdego człowieka z osobna, na które odpowiedział sam Bóg, stając się człowiekiem i podejmując dzieło naszego odkupienia.