Połowa Polaków spowiada się przed Świętami. Ponad 70 proc. pości w Wielki Piątek

Niemal dziewięć na dziesięć osób dzieli się z najbliższymi święconym jajkiem (89 proc.), podobny odsetek deklaruje, że w ich rodzinach święci się pokarm w Wielką Sobotę (86 proc.), prawie trzy czwarte dorosłych Polaków zachowuje post w Wielki Piątek (72 proc.), a ponad połowa przystępuje do spowiedzi wielkanocnej (53 proc.). Tak wynika z badań przeprowadzonych przez CBOS „Wielki Post i Wielkanoc 2024 r.”. Celem analizy jest zobrazowanie zmian jakie zachodzą w kultywowaniu tradycyjnych zwyczajów świątecznych przez Polaków.

Tegoroczne badanie CBOS wykazuje zatrzymanie spadkowych tendencji, które można było zaobserwować w 2022 roku w przypadku większości praktyk związanych z Wielkim Postem i Wielkanocą, jednak religijne praktyki, takie jak spowiedź wielkanocna czy udział w kościelnych obchodach Triduum Paschalnego, są praktykowane przez połowę lub mniej Polaków. Niemniej jednak, w znaczącej większości rodzin wciąż praktykuje się tradycję święcenia pokarmów w Wielką Sobotę i dzielenia się nimi z bliskimi przy świątecznym stole. Wydaje się zatem, że zwyczaje wielkanocne w niektórych domach są kontynuowane niezależnie od stopnia religijności domowników, a Polacy utrzymują te tradycje mimo coraz mniejszego zaangażowania w praktyki religijne. 

Według badania CBOS, dla dwóch trzecich Polaków Wielkanoc to przede wszystkim święta rodzinne (65 proc.). W drugiej kolejności, są one postrzegane jako miła tradycja (41 proc.), a niemal równie często jako przeżycie religijne (39 proc.). Rzadziej ankietowani deklarują, że jest to dla nich przerwa w pracy, czas wypoczynku (15 proc.), lub okazja do spotkań z przyjaciółmi (10proc.). Pozostałe wymienione w pytaniu możliwości wskazały niewielkie grupy badanych. W porównaniu z poprzednim badaniem z 2022 r. zaobserwowano spadek odsetka osób, które wskazywały, że Wielkanoc to głównie święto rodzinne (o 3 punkty proc.), oraz przeżycie religijne (o 5 punktów). Jednocześnie zwiększył się udział respondentów, dla których święta wielkanocne stanowią miłą tradycję (o 3 punkty proc.), oraz okazję do spotkań z przyjaciółmi (o 2 punkty). 

Niemal trzy czwarte dorosłych mieszkańców Polski przestrzega postu w Wielki Piątek (72proc.), a ponad połowa podchodzi do spowiedzi wielkanocnej (53proc.), co odpowiada poziomowi zanotowanemu dwa lata temu. Kolejki do spowiedzi w czasie Nocy Konfesjonałów pokazują, że liczba osób, które przed Świętami chcą się pojednać z Bogiem pozostaje spora. Odsetek osób, które przyznają się do posypywania głowy popiołem w Środę Popielcową, zmniejszył się o 5 punktów procentowych, jednak wciąż niemal co druga osoba (49 proc.) rozpoczyna Wielki Post w ten sposób. Również tyle samo co w 2022 roku osób bierze udział w uroczystościach Triduum Paschalnego (w Wielki Czwartek, Piątek lub Sobotę) – 48 proc.. Praktycznie nie zmienił się również odsetek badanych, którzy uczestniczą w nabożeństwie drogi krzyżowej lub gorzkich żali, które praktykują ponad dwie piąte dorosłych Polaków (42 proc.). Podobnie często respondenci uczestniczą w rekolekcjach wielkopostnych (41 proc.). W związku z tym, podczas gdy w latach 2020-2022 odnotowano znaczny spadek praktyk wielkopostnych i wielkanocnych o charakterze religijnym wśród Polaków, w ostatnich dwóch latach zmiany te są niewielkie, a w niektórych przypadkach nawet nie występują. 

Według badań CBOS, to kobiety częściej niż mężczyźni uczestniczą osobiście w praktykach wielkopostnych i wielkanocnych. Z wiekiem coraz więcej osób decyduje się na praktyki związane z Wielkim Postem i Wielkanocą. Co ciekawe, 27 proc. ankietowanych deklarujących, że w ogóle nie chodzą do kościoła, zachowuje post w Wielki Piątek. Z kolei im większe miasto, tym mniejszy udział mieszkańców w tych zwyczajach. Osoby o wykształceniu podstawowym i zawodowym częściej kontynuują te tradycje niż osoby z wykształceniem wyższym. Wśród kadry zarządzającej, specjalistów, pracowników biurowych oraz uczniów i studentów odnotowuje się najniższe odsetki praktyk wielkopostnych i wielkanocnych. Natomiast rolnicy, pracownicy niewykwalifikowani i emeryci częściej niż inni deklarują przestrzeganie tych zwyczajów. Osoby o najwyższych dochodach na osobę w gospodarstwie domowym rzadziej angażują się w tradycje wielkopostne. 

Warto podkreślić, że wg badań CBOS ponad połowa osób, które w ogóle nie uczestniczą w Mszy św., nabożeństwach ani spotkaniach religijnych, nadal praktykuje tradycje rodzinne związane ze świętami. Wśród tych tradycji wymienić można malowanie pisanek, święcenie pokarmów w Wielką Sobotę, dzielenie się święconym jajkiem, obchodzenie śmigusa-dyngusa oraz wysyłanie życzeń świątecznych. Tylko 9 proc. osób w tej grupie nie wskazało angażowania się w żadną z tych tradycji. 

Źródło: IDK