W dyskusji, która poprowadziła dr hab. Ewa Rzeczkowska w KUL wzięli udział dr Martyna Grądzka – Rejak z warszawskiego IPN oraz dr Tomasz Domański z IPN w Kielcach.

Neofici prosili o chrzest

Mówili oni m.in. o stanie badań nad zjawiskiem pomocy Żydom przez duchownych i siostry zakonne w Polsce zwracając uwagę na niewielką jeszcze liczbę publikacji oraz brak monografii syntetyzującej temat. Wskazywali m.in. na to, jak cenna w tych badaniach jest perspektywa zakonna. Sygnalizowali również fakt, że wciąż na zbadanie zasługuje złożona problematyka neofitów – osób pochodzenia żydowskiego, które w czasie okupacji prosiły o chrzest.

Historycy mówili o tym, jak trudne jest podawanie danych oraz statystyk odnośnie liczby osób, które przetrwały i którym udzielana była pomoc, a także tych, którzy w tę pomoc byli zaangażowani.

W zgromadzeniach 1200 dzieci 

Dr Martyna Grądzka – Rejak mówiła o porażających statystykach, zgodnie z którymi spośród miliona dzieci żydowskich przebywających na ziemiach polskich przed II wojną światową okupację miało przetrwać 5 tys. Odnosząc się do badań dr Ewy Kurek, historycy wskazywali, że w zgromadzeniach zakonnych mogło się ukrywać ok. 1200 dzieci. Jak podkreślali, nie wiemy, na ile w tę pomoc np. zaangażowane były wszystkie siostry ze zgromadzenia, które tej pomocy udzielało; czy np. wszystkie o tym wiedziały.

Mówili również o ogromnej rozpiętości źródeł związanych z zagadnieniem oraz o tym, jak ważne jest, by badać te źródła łącznie. Podkreślali, jak istotne jest konfrontowanie różnych perspektyw – relacji osób udzielających pomocy oraz tych, którym pomocy udzielano, bądź jej odmawiano.

Jak zwracał uwagę dr. Domański, większość źródeł to relacje ukrywanych, dlatego też narracja historyczna przedstawia głównie ich perspektywę. „Najmniej zadajemy sobie pytania o emocje i doświadczenia tej drugiej strony” – powiedział.

Dostępność archiwum

Podkreślano też znaczenie archiwaliów regionalnych mówiących o całym kontekście i uwarunkowaniach, w jakich realizowana była pomoc. Uczestnicy spotkania dzielili się też pewnymi trudnościami związanymi z pracą w archiwach kościelnych, z niedostatecznym ich uporządkowaniem i z brakiem dostępności do materiałów.

W tym kontekście pojawiały się postulaty ułatwiania tej dostępności dla badaczy, a także szerszej współpracy środowisk zainteresowanych tematem. Jak wskazywali historycy, może to służyć temu, by obraz badanego zjawiska był pełniejszy i dzięki temu – bardziej odpowiadający prawdzie.

Mój dokument DODANE 30.09.2024 AKTUALIZACJA 01.10.2024

„Byli żywą Ewangelią, niosącą miłość”. Polscy Sprawiedliwi bohaterami filmu Opoki. Zaniosą to przesłanie w świat!

„Miłość może triumfować w czasach zła" – to przesłanie zaniosą światu bohaterowie dokumentu Fundacji Opoka: rodzina Ulmów, ks. Godlewski, m. Getter. W kościele Wszystkich Świętych odbyła się premiera filmu „Ratuję człowieka. Ludzie Kościoła wobec zagłady". Dokument obejrzą miliony widzów telewizji EWTN na całym świecie.  

Podczas okupacji niemieckiej pomoc ludności żydowskiej niosło ponad dwa tysiące sióstr zakonnych. Ich odwaga, cicha służba i duchowe dziedzictwo są jednym z głównych tematów 53. Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Zakonnych, która odbywa się w dniach 22–23 października w Warszawie. Za organizację wydarzenia odpowiadają Komisja Historyczna Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych, Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce KUL, Instytut Pamięci Narodowej oraz Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich im. Abrahama J. Heschela KUL.

Siostry, które niosły pomoc

Pierwszy dzień konferencji poświęcony był badaniom nad zaangażowaniem żeńskich zgromadzeń zakonnych w ratowanie Żydów w czasie II wojny światowej. Historycy prezentują wyniki najnowszych kwerend archiwalnych, które pozwalają przywracać pamięć o siostrach niosących pomoc ofiarom Zagłady.

Drugi dzień obrad dotyczyć będzie sytuacji zgromadzeń zakonnych w Polsce po 1945 roku. W ramach projektu badawczego IPN „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1944–1989” badacze przedstawią analizy działań władz komunistycznych zmierzających do ograniczenia życia zakonnego i działalności charytatywnej sióstr.

Źródło: KAI

Dziękujemy za przeczytanie artykułu. Jeśli chcesz wesprzeć naszą działalność, możesz to zrobić tutaj.