Dla 60 proc. Polaków Jan Paweł II to autorytet. Badanie UKSW obala medialny mit

Z okazji 47. rocznicy wyboru Karola Wojtyły na papieża w Mt 5,14 |Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego zaprezentowano dziś wyniki badań w ramach projektu „Osoba i naród – perspektywa Jana Pawła II”, prowadzonych na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. 

Nie memy i kremówki

„Te badania to przebicie jakieś »bańki medialnej«, w której Jan Paweł II jest często sprowadzany do memów, kremówek czy pomników, pomijając jego prawdziwą istotę. To badanie, mam wrażenie pokazuje, jak Polacy i internauci naprawdę postrzegają Jana Pawła II – jako postać ważną nie tylko w wymiarze religijnym, ale także historycznym, w polityce pamięci i w kontekście uniwersalnych wartości, niezależnie od wiary” – powiedział Piotr Dmitrowicz, dyrektor wilanowskiego muzeum. 

Papież Jan Paweł II jest dziś autorytetem moralnym dla niemal 60 proc. Polaków i niemal tyle samo ocenia pozytywnie jego pontyfikat. 76 proc. Polaków ceni papieża za umiejętność dotarcia do młodych ludzi i jest to najważniejszy powód uznania dla Ojca świętego. Od 20 lat Jan Paweł II jest także liderem rankingów wśród postaci będących powodem do dumy – od 2003 roku Polacy wymieniają go na pierwszym miejscu obok takich postaci jak Józef Piłsudski, Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin czy Lech Wałęsa. Niemal 90 proc. badanych uważa, że Jan Paweł II miał wpływ na historię Polski – są wśród nich zarówno osoby religijne, jak i osoby niewierzące.

Badania wskazują także, że narracja wokół Jana Pawła II ma przede wszystkim silnie pozytywny charakter – narracja afirmacyjna w dyskursie stanowi 56 proc.: Jan Paweł II jest postrzegany jako „axis mundi”, filar i łącznik, element tożsamościowy dla pamięci zbiorowej Polaków. Badacze zaznaczyli, że w internetowym dyskursie widać także trend polaryzacyjny – narracja krytyczna to 27 proc. analizowanych treści: krytyczne i ostre oceny Jana Pawła II pojawiają się głównie w kontekście pedofilii.

1,2 mln internetowych treści

Analiza objęła imponujący zbiór 1,2 mln treści internetowych: artykułów, postów i komentarzy w mediach społecznosciowych w latach 2022-2025 – co zdaniem badaczy czyni ją jedną z najpełniejszych przeglądów społecznej percepcji Jana Pawła II. Do analizy dyskursu wykorzystano także modle językowy autorstwa OpenAI. Badacze wykorzystali także wykonane w 2025 roku badania CBOS na reprezentatywnej próbie 1731 dorosłych Polaków. 

„Gdy kilka lat temu wspominano papieża, dominowały oficjalne uroczystości, przekazy kościelne, rocznicowe programy telewizyjne. Dziś centrum tej rozmowy przeniosło się do mediów społecznościowych, na TikToka, Twittera, Facebooka i fora dyskusyjne. Zmienił się język, ton i forma komunikacji” – mówił dr Marcin Zarzycki. 

Badacze podkreślają, że w mediach katolickich kod narracyjny jest bardzo stabilny: dominują tematy związane z upamiętnieniem rocznic, duchowością i nauczaniem Jana Pawła II. Trzy czwarte treści jest jednoznacznie pozytywna, rozwarstwienie następuje w mediach świeckich. Obok upamiętnienia pojawiają się wątki krytyczne: relacje Kościół-państwo, sekularyzacja, kwestie związane z pedofilią i spory historyczne. 

Ironia – nowy język młodych

Pojawia się także ironia i krytyka – nowy język pamięci młodych pokoleń 15-29, które obecne są głownie na TikToku. Pokolenie 30-49 lat łączy wspomnienia z krytyczną refleksją, z kolei pokolenie 50+, które pamięta Jana Pawła II wyraża wdzięczność i wspólnotowość.

Badania wykazały także trend polaryzacji narracji wokół osoby Jana Pawła II. W ciągu trzech lat nastąpił spadek narracji afirmacyjnych z 61 proc., do 54 proc. Narracja krytyczna wzrosła z 21 proc. do 31 proc.

„Ironia stała się trwałym kodem komunikacyjnym” – mówili badacze, podkreślając, że zmiany te silnie związane ze zjawiskami pokoleniowymi oraz procesami sekularyzacji.

„Badania wskazują, że grupa młodych osób wykazuje najmniejsze zainteresowanie nauczaniem Jana Pawła II. Wyniki badań są cenną wskazówką do zmiany sposobu przekazywania młodym ludziom informacji o papieżu oraz budowania przestrzeni, w której mogą oni poznawać Jana Pawła II i jego nauczanie. Media tradycyjne nie będą jedynym skutecznym kanałem dla tego przekazu” – podsumowała dr hab. Dominika Żukowska-Gardzińska, teolog z UKSW.

Dr hab. Rafał Wiśniewski, kierownik Zespołu Badawczego UKSW zaznaczył, że dwudziestolatkowie, którzy nie mieli bezpośredniego kontaktu z Janem Pawłem II, traktują go jako postać historyczną, porównywalną do bohaterów Solidarności z lat 80. czy II wojny światowej. 

„Ministerstwo Edukacji Narodowej przesuwa akcenty, nie wpisując Jana Pawła II jednoznacznie jako osoby związanej z polską kulturą czy traktowanej jako autorytet” – zauważył, podkreślając jednocześnie wielką rolę przekazu wiedzy o świętym Polaku w rodzinach.

Dziękujemy za przeczytanie artykułu. Jeśli chcesz wesprzeć naszą działalność, możesz to zrobić tutaj.