Dlaczego zapachy przywołują wspomnienia? Nowe badania nad funkcjami węchu

Naukowcy z Northwestern University Feinberg School of Medicine w Stanach Zjednoczonych wskazują na istnienie nierozpoznanej dotychczas neurobiologicznej drogi pomiędzy węchem a obszarami pamięci w mózgu. W badaniach zwrócono uwagę na porównanie połączeń między głównymi obszarami sensorycznymi – wzrokowymi, słuchowymi, dotykowymi i węchowymi – a hipokampem. Okazało się, że najsilniejsze połączenie z ośrodkiem magazynującym pamięć ma węch.

„Mózg ludzki zmieniał się w trakcie ewolucji” – tłumaczy Christina Zelano, profesor z Northwestern University Feinberg School of Medicine (USA) i główna autorka badania. „Na przestrzeni lat doszło do ekspansji kory nowej, zaangażowanej m.in. w odbieranie i przetwarzanie wrażeń zmysłowych, która nieco zmodyfikowała dostęp zmysłów do pamięci. Wzrok, słuch i dotyk łączą się z hipokampem za pośrednictwem kory asocjacyjnej, a nie bezpośrednio. Według naszych badań węch jako jedyny ze zmysłów zachował bezpośredni dostęp do ośrodka magazynującego wspomnienia – hipokampa”.

Jak twierdzi Zelano, odpowiedź na pytanie: dlaczego różne zapachy przywołują różne wspomnienia, kryje się w uproszczonym – w porównaniu do innych zmysłów – połączeniu hipokampa i zmysłu węchu. „Pierwotne, nieco mniej zmienione przez ewolucję części mózgu łączą się silniej z obszarami pamięci, niż inne zmysły. To bardzo istotne odkrycie” – twierdzi badaczka.

Naukowcy są zgodni co do roli węchu w życiu człowieka. „Panująca pandemia COVID-19 sprawiła, że ponownie zwrócono uwagę na rolę węchu w naszym życiu. Mało osób zdaje sobie sprawę z tego, że zapachy są istotną częścią pamięci i łączą nas z ważnymi w dla nas wspomnieniami. Zapach choinki przywołuje nam na myśl czas świąt Bożego Narodzenia; woń dymu papierosowego może przywołać wspomnienia związane z dziadkiem, który je palił. Zapachy łączą nas z ważnymi wspomnieniami, które przenoszą nas z powrotem do obecności innych ludzi, lub miejsc, które odwiedziliśmy” – podsumowują.

Utrata węchu jako jeden ze skutków zakażenia się wirusem COVID-19 sprawiła, że ostatnimi czasy poświęcono więcej uwagi i przeprowadzono więcej badań nad tym zmysłem. Badacze zaznaczają, że zrozumienie, w jaki sposób zapachy oddziałują na mózg człowieka – wspomnienia, funkcje poznawcze i pamięć – jest w czasach pandemii ważniejsze niż kiedykolwiek.

Nowe badania wskazują również, że utrata węchu może wiązać się z depresją i gorszą jakością życia – według naukowców brak węchu, związany z zakażeniem COVID-19, może mieć duży i negatywny wpływ na jakość życia. Dodatkowo wiele osób nie docenia jego wagi, dopóki go nie straci. Jak się okazuje – utrata węchu jest silnie związana z depresją i niezadowalającym życiem.

„Większość ludzi, którzy stracili węch z powodu zakażenia koronawirusem odzyskuje go, ale czas odzyskiwania go jest bardzo zróżnicowany. Niektórzy doświadczyli czegoś, co wydaje się być trwałą utratą węchu. Zrozumienie tego stanu wymaga jednak badań nad podstawowymi procesami neuronowymi tego niedostatecznie zbadanego sensorycznego systemu” – zauważa Zelano.

Zamieszczone na stronach internetowych portalu https://opoka.org.pl/ i https://opoka.news materiały sygnowane skrótem „PAP" stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazami danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Fundację Opoka na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.