Pocałunek ślimaka (klucz do lektury)

Fabrizia Poluzzi

POCAŁUNEK ŚLIMAKA

Historyjki terapeutyczne

ISBN: 978-83-7505-648-8

wyd.: WAM 2010

Klucz do lektury

Temat molestowania nieletnich jest szczególnie delikatny. Znalezienie właściwych słów do opisania go okazuje się prawdziwym wyzwaniem. Z jednej strony trzeba postawić dziecko przed pewnymi bolesnymi faktami w granicach „przyzwoitości werbalnej”, z drugiej — trzymać się z daleka od wszelkich aktów ukrytej przemocy. Zbyt realistyczne przedstawienie sytuacji mogłoby podziałać druzgocąco na molestowane dziecko. Mogłoby wywołać w nim falę niechcianych uczuć, rodzaj niekontrolowanej katastrofy, reakcję łańcuchową.

Prezentowane opowiadanie to prawdziwy majstersztyk w dziedzinie narracji. Mówi ono (co uważamy za konieczne), że dla dziecka, które wzbudza zainteresowanie pedofila, które czuje się przedmiotem molestowania seksualnego, zmienia się cały świat. Wszystko nabiera niepokojącego znaczenia, staje się koślawe, zwichrowane, zniekształcone i perwersyjne. Do głosu dochodzą nieprzewidziane zestawienia myślowe: pragnienie zaśnięcia lub zniknięcia w książce o królewnie Śnieżce, postrzeganie niewinnej zabawy, niegdyś „najlepszej na świecie”, jako zdradliwej i złej, drażliwość na punkcie sfery seksualnej, np. ciąży wychowawczyni brata, nieoczekiwane wybuchy buntu, np. ucieczka przed znajomym bez przywitania... Życie Blanki zostaje zrujnowane, świat przewrócony do góry nogami, wkrada się weń chaos. Dziewczynka nie może już odnaleźć swojego miejsca, traci nawet zaufanie do swojej najlepszej przyjaciółki, z którą tak wspaniale się bawiła. W opisie tej bolesnej „metamorfozy” autorka jest niezwykle wiarygodna. My, dorośli czytelnicy, nie możemy przejść obojętnie wobec tak przedstawionej sytuacji: oto małoletnia ofiara po doświadczeniu przemocy, przed którą nie umie się obronić, jest „zmuszona” do działania w sposób niewłaściwy, wywołujący skrępowanie, zakłopotanie i w sposób tak niejasny, że sama go nie rozumie, nie jest go nawet świadoma. Krzywda rodzi nową krzywdę. Dochodzi do tego, że dziecko całkowicie izoluje się od rodziców. Boi się wyznać im prawdę...

Dorośli otrzymują w tym miejscu ważną lekcję: nagłe zmiany nastroju dziecka, niezrozumiałe odrzucenie, dziwne prośby i żądania, wyjątkowy upór, ucieczka przed pieszczotami i dotykaniem... to wszystko są sygnały, błaganie o pomoc, którego świat dorosłych nie pojmuje. Desperacja Blanki nie objawia się bezpośrednio. Może dlatego, że żaden dorosły nie ma dla niej „czasu”. Nikt nie widzi jej „globalnie”, każdy obiera sobie jedynie fragment rzeczywistości i interpretuje go zgodnie ze swoim widzimisię. Lecz kiedy Blanka niszczy podarowaną przez pedofila lalkę, a rodzice pytają o przyczynę, dziewczynka wreszcie pozbywa się dręczącego sekretu. A w nas rodzi się wdzięczność dla autorki, że znalazła wyjście, prawdziwy happy end. Metafory używane do opisu molestowania są jak najbardziej trafne i wystarczające, włączając w to „pocałunek ślimaka” czy przemianę znajomego człowieka w „bestię o stu łapskach”. Potwór przedstawiony jest jako nieprzewidywalny, złośliwy i niesłychanie przebiegły w podchodzeniu do swojej ofiary: przekręca sens zabawy, wymusza na niej groźbą dotrzymanie tajemnicy, zbliża się do niej na bezpiecznym terenie, przynosi jej prezent. Te wszystkie zabiegi mają jeden cel: przeobrażenie dziecka w ofiarę. W tym miejscu lekcję otrzymuje również młody czytelnik: pomiędzy bliskimi także może ukrywać się bestia. Jedyną obroną będzie brak przyzwolenia na zmowę milczenia. Wtedy szybko się okaże, że potwory wcale nie są tak potężne. Wręcz przeciwnie, tata z całą stanowczością wypowie zdanie: „Jeśli ktokolwiek zmienia się w Czarnego Człowieka, należy natychmiast wezwać policję!”. Mama natomiast poprosi o uściskanie przez swoją małą córeczkę, która z kolei odkryje „pocałunki o posmaku nieba”.

Mariateresa Zattoni

opr. aw/aw