"Wstręt" Egiptu

Eugenio Zolli Historia antysemityzmu ISBN: 978-83-240-1504-7 wyd.: Wydawnictwo Bratni Zew 2011

Spis wybranych fragmentów RODZIMA OJCZYZNA SEMITÓW I RASA SEMICKA Prehistoryczna Palestyna Żydzi „WSTRĘT” EGIPTU

 „WSTRĘT” EGIPTU

Klasycznym przykładem kraju antysemickiego, jeżeli wziąć pod uwagę prawdziwe znaczenie tego pojęcia, czyli antyżydowskość, jest Egipt. Zdali sobie z tego sprawę już autorzy biblijni. Według jednego z biblijnych opowiadań, faraon dowiedziawszy się, że patriarcha Jakub i jego plemię są pastorami, powiedział Józefowi: „Cały kraj egipski stoi przed tobą otworem. W najbardziej żyznej jego części osiedl twego ojca i twych braci; niechaj więc zamieszkają w kraju Goszen” [Rdz 47,1—6].

Księga Rodzaju mówi nam jednak również o tym, że Egipcjanie nie mogą jeść razem z Żydami, ponieważ byłoby to dla Egipcjan rzeczą wstrętną.

W innym fragmencie mowa jest o tym, że pasterze są Egipcjanom wstrętni.

Mojżesz mówi do faraona: „Składana przez nas ofiara dla Pana Boga naszego byłaby obrazą (tak zwykło się błędnie tłumaczyć) dla Egipcjan, czyż możemy złożyć taką ofiarę na ich oczach i nie zostać ukamienowanymi?”.

Używanym w tych kontekstach wyrazem jest to'evah (= T.), który pojawia się w Biblii wielokrotnie. W Księdze Powtórzonego Prawa Żydzi zobowiązani zostają do spalenia wizerunków pogańskich bóstw, oraz do nie pożądania złota ani srebra, które się na nich znajdują, ponieważ stanowi to T. Pana Boga; nie mogą też przynieść T. do siebie do domu, ponieważ mogliby w ten sposób ściągnąć na siebie klątwę.

W innym fragmencie znajdujemy zakaz bałwochwalstwa charakterystycznego dla innych ludów, Pan potępia kult, który okazują oni swoim bóstwom, paląc niekiedy swoich synów i swoje córki ku czci ich bóstw. Święty obraz pogański jest T. dla Pana. Jeżeli chodzi o kult ofiarny, składanie w ofierze ułomnego zwierzęcia, stanowi to T. dla Pana. W innym fragmencie napisane jest: Kobieta po rozwodzie, zamężna z innym mężczyzną, nie może wrócić jako żona do pierwszego męża, ponieważ stanowiłoby to T. wobec Pana i splugawiłoby cały kraj. Również zajmowanie się magią stanowi T. dla Pana. Oszukiwanie za pomocą fałszywych miar jest dopuszczaniem się T. Pojęcie powtarzające się we wszystkich zacytowanych przez nas fragmentach wywodzi się od egipskiego słowa w-‘-b, które oznacza: czysty, święty, oczyszczenie; niekiedy oznacza też: oczyścić się. Wyżej wspomniany termin egipski jest hieratyczno­‑religijnego pochodzenia, a używany jest w sytuacjach, w których mowa o ofiarach, kapłanach, czczeniu zmarłych, rytuałach ofiarnych. Dlaczego prawie zawsze, jak za chwilę zobaczymy, termin ten przyjmuje znaczenie wstrętu? Rdzeń tego rzeczownika to ‘evah odpowiadający j-‘-b (por. Treny 2,1) i kryjący w sobie dwa przeciwstawne znaczenia: być czystym, świętym, innymi słowy — ­nieskalanym, ale ­również, być ohydnym. „Mojżesz mówiąc: Nasza ofiara dla Pana, Boga naszego, byłaby to'evah dla Egipcjan, ma na myśli: Gdybyśmy złożyli na ofiarę to, co w oczach Egipcjan jest niedozwolone. Czy za to nie ukamienowaliby nas?” [Wj 8,22]. Składanie w ofierze naszemu Bogu zwierząt byłoby równoznaczne składaniu w ofierze Bogu bóstw Egipcjan, dlatego też Mojżesz nalegał, by rytuały ofiarne odprawiane były z dala od Egiptu, na pustyni. Według niektórych historiografów, jedynie część Egipcjan żyła wówczas w Egipcie, reszta prowadziła życie wśród wolnych i koczowniczych plemion pustyni. Spotkanie grupy Żydów z Egipcjanami przekształciło się w starcie. Żydzi z gości stali się wrogami i popadli w niewolę egipską. Myśl religijna niewolników była dużo bardziej wzniosła niż ich prześladowców. W literaturze biblijnej termin to'evah nabywa znaczenie przeciwne do oryginalnego. To co dla Egipcjan jest absolutnie święte, staje się dla Żydów ohydne i godne potępienia. Tak oto zarysowuje się nam pierwsza w historii stronica antysemityzmu na podłożu stricte religijnym. Różnice etniczne przysłonięte zostają przez różnice religijne. Wrażliwość dotycząca zróżnicowania narodowego nie jest jeszcze rozwinięta, tym większa jest za to wrażliwość na gruncie religijnym. (...)

opr. ab/ab