Redakcja Małgorzata Płazowska, wstęp
ISBN: 978-83-7318-722-1
wyd.: WAM 2006
Spis treści | ||
Wstęp | ||
Część I: WIELOBARWNOŚĆ JUDAIZMU | ||
Być Żydem | 13 | |
Różnorodność judaizmu | 13 | |
Elementy żydowskiej tradycji | 15 | |
Główne nurty judaizmu | 25 | |
Życie religijne | 38 | |
Życie według Bożych przykazań | 38 | |
Modlitwy | 39 | |
Rok liturgiczny | 52 | |
Szabat | 66 | |
Święta w cyklu życia | 70 | |
Dzień powszedni | 75 | |
Część II: HISTORIA I WSPÓŁCZESNE DZIEJE ŻYDÓW | ||
Judaizm na świecie | 81 | |
Krótki zarys historii Żydów | 81 | |
Dzieje Żydów w Niemczech do 1933 roku | 87 | |
Zagłada Żydów europejskich | 95 | |
Żydowskie gminy w Niemczech | 107 | |
Izrael | 114 | |
Naród Izraela | 114 | |
Ziemia Izraela | 117 | |
Państwo Izrael | 119 | |
Jerozolima | 129 | |
Część III: CHRZEŚCIJANIE I ŻYDZI — ŻYDZI I CHRZEŚCIJANIE | ||
Spotkanie chrześcijan i Żydów | 135 | |
Chrześcijaństwo w oczach Żydów | 135 | |
Judaizm według tradycji chrześcijańskiej | 139 | |
Nowe spojrzenie na judaizm | 143 | |
Miejsca spotkania | 152 | |
Aspekty biblijno-teologiczne | 155 | |
Stary Testament: Księga Żydów i chrześcijan | 155 | |
Jeden Bóg | 159 | |
Jezus Żyd | 166 | |
Proces Jezusa | 170 | |
Żyd Paweł | 174 | |
Indeks | 181 | |
Słowniczek | 184 | |
Wybrana literatura | 189 | |
Adresy internetowe | 192 | |
Biogramy współautorów | 193 |
„Gdy twój syn zapyta cię kiedyś” — te słowa z Księgi Powtórzonego Prawa 6, 20 na temat tradycji pytania i nauczania pasują, ku mojej radości, do tej książki. Nowe wydanie pozycji Co każdy powinien wiedzieć o judaizmie jest znakiem budzącym nadzieję. Książka ta zaświadcza, że istnieje zainteresowanie judaizmem i że dialog z tą religią, zwłaszcza w kręgach niemieckich chrześcijan, stał się ważną sprawą, której już nie można pominąć.
Przez całe stulecia stosunek do osób wyznających judaizm naznaczony był uprzedzeniami, nieprawdą lub półprawdą, a także oszczerstwami. Długi czas chrześcijanie odcinali się od Żydów w urągający sposób, rozpowszechniając przy tym fałszywe informacje o judaizmie, nie dostrzegając — często z niewiedzy — tego, co wspólne dla obu tych religii. Z kolei działania i publikacje pojawiające się w ostatnim czasie świadczą o chęci poznania tego, co wspólne, i nauczenia się szacunku do wszystkiego, co odmienne.
Jest dla mnie cudem, że po niewyobrażalnej krzywdzie, jakiej Żydzi doznali od Niemców, dzisiaj na nowo — również w Niemczech — rozkwita dialog pomiędzy Żydami i chrześcijanami. Zajmowanie się judaizmem w tym kraju wymaga taktu i szacunku dla przeszłości. Temu zagadnieniu wiele uwagi poświęciły w ostatnich latach nie tylko pojedyncze grupy, ale także synody krajowe jako „głosy swoich Kościołów”. I tak Synod Kościoła Krajowego Hanoweru sformułował w 1995 roku taką myśl: „Synod krajowy prosi parafie, aby tam, gdzie to tylko możliwe, poszukiwały oraz wspierały spotkania i rozmowy pomiędzy Żydami i chrześcijanami. Synod jest wdzięczny za to, że po zbrodni Holokaustu takie spotkania stały się możliwe i że obie strony podjęły odpowiednie starania. Żywimy również nadzieję na dobre sąsiedztwo pomiędzy wspólnotami Kościoła i Synagogi, którego widzialnym znakiem będzie solidarność Żydów i chrześcijan”.
Zajmowanie się dialogiem chrześcijańsko-żydowskim wymaga pewnej znajomości judaizmu. Celem niniejszej publikacji jest przybliżenie tego zagadnienia. Ponadto ma ona zachęcić do spotkania i lepszego poznania się nawzajem.
Historia powstania książki Co każdy powinien wiedzieć o judaizmie sięga lat siedemdziesiątych. W listopadzie 1974 roku ówczesna grupa robocza „Kościół i judaizm”, działająca z ramienia Zjednoczonego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Niemiec (VELKD) oraz Niemieckiego Komitetu Narodowego przy Światowej Federacji Luterańskiej, rozważała, w jaki sposób udostępnić szerszemu gronu nowe przemyślenia zawarte w studiach Ewangelickiego Kościoła Niemiec pod tytułem „Chrześcijanie i Żydzi”, wydawanych pod patronatem Rady Ewangelickiego Kościoła Niemiec. Punktem wyjścia było przekonanie, że brakuje informacji na temat judaizmu. Powstała seria broszurek przy-noszących krótkie wiadomości na określone tematy. Pierwsze reakcje pokazały, że trafiły one tam, gdzie były przeznaczone — korzystano z nich w pracy wspólnotowej, na lekcjach religii i kursach przygotowujących do konfirmacji, a także w czasie rozmaitych zajęć seminaryjnych. Do tradycji takich broszur należało nie tylko pisanie o Żydach, lecz także przedstawianie we współpracy z Żydami stosunków chrześcijańsko-żydowskich na konkretnych przykładach. W tym celu broszurka wędrowała do rąk wielu rabinów, których poprawki i uzupełnienia uwzględniano w końcowej redakcji. Ostateczna odpowiedzialność za publikacje spoczywała na grupie roboczej, która ją tworzyła, jednak procedura ta dawała żydowskim specjalistom możliwość wskazania błędów i tych punktów opracowania, które mogłyby urazić Żydów. Pragnienie zebrania tych tekstów w jednej publikacji doprowadziło w 1983 roku do powstania książki Co każdy powinien wiedzieć o judaizmie. Książka ta była wielokrotnie poprawiana, ostatni raz w roku 1997.
Obecna publikacja jest wydaniem nowym, które w sposób świadomy nawiązuje do tradycji tamtych broszurek i samej książ-ki. Zostało przejrzane i poprawione. Jego celem jest wspieranie żydowsko-chrześcijańskiego dialogu w Niemczech oraz dostarczenie przystępnego wprowadzenia o charakterze ogólnym tym wszystkim, którzy chcą się więcej dowiedzieć o judaizmie. Jak poprzednie, tak i ta książka została pomyślana przez uczestników dialogu żydowsko-chrześcijańskiego jako przestrzeń, w której można wyrazić doświadczenia zdobyte podczas współpracy. Jej owocem są właśnie te refleksje.
Również i w tym przypadku prowadzono konsultacje z Żyda-mi w celu uwzględnienia ich poprawek i uzupełnień. Wydanie to ma zmienioną budowę i zostało uzupełnione o pojedyncze tematy teologiczne, które były poruszane w ramach dialogu żydowsko-chrześcijańskiego.
Książka jest podzielona na trzy części. W pierwszej przedstawione zostały rozmaite nurty judaizmu, a także najważniejsze aspekty życia religijnego. Druga zawiera przegląd historyczny oraz informacje na temat narodu i państwa izraelskiego. W trzeciej części sięgamy po tematy z zakresu dialogu żydowsko-chrześcijańskiego, opisując zmieniające się stanowisko Kościoła ewangelickiego wobec judaizmu. Ostatnie lata dialogu nauczyły nas, że nie możemy mówić o judaizmie, nie mówiąc jednocześnie o wierze chrze-ścijańskiej. Pod wpływem nowego, nacechowanego szacunkiem spojrzenia na judaizm musi zmienić się również sposób, w jaki chrześcijaństwo postrzega samo siebie, jeśli nie chcemy dłużej definiować naszej tożsamości negatywnie, odcinając się od pogardzanej religii żydowskiej. Z tego względu w trzeciej części omawiamy te zagadnienia, które w przeszłości często były źródłem wrogo-ści wobec Żydów. W zakończeniu książki umieszczono aneks z indeksem, słowniczkiem, wykazem literatury oraz z biogramami tych, którzy współpracowali przy powstaniu tej publikacji.
Opracowanie tej książki wymagało dużego nakładu pracy i pomocy wielu osób, którym w tym miejscu chciałbym bardzo serdecznie podziękować za zaangażowanie. Wymienić tutaj muszę: grupy biorące udział w projekcie, które w wyniku intensywnych rozmów opracowały poszczególne części; cierpliwych czytelników wstępnej wersji poszczególnych rozdziałów, którzy swoimi uwagami przyczynili się do udoskonalenia tej pracy; panią Manuelę Reineke, która dokonała korekty i opracowała indeks według uzgodnień z grupami uczestniczącymi w projekcie, oraz zespół redakcyjny, tj. panią pastor Astrid Fiehland van der Vegt, panią dr Christinę Kayales, specjalistkę ds. ekumenizmu, i pastora Wolfganga Raupach-Rudnicka. Szczere podziękowania należą się wszystkim tym, dzięki którym opublikowano to wydanie w nowym kształcie.
Biskup dr Hans-Christian Knuth
Przewodniczący
Zjednoczonego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Niemiec
opr. aw/aw