Co każdy powinien wiedzieć o judaizmie

Kazimierz Kucharski SJ

Co każdy powinien wiedzieć o judaizmie

Praca zbiorowa, redakcja Małgorzata Płazowska

ISBN: 978-83-7318-722-1

wyd.: WAM 2006

WSTĘP

„Gdy twój syn zapyta cię kiedyś” — te słowa z Księgi Powtórzonego Prawa 6, 20 na temat tradycji pytania i nauczania pasują, ku mojej radości, do tej książki. Nowe wydanie pozycji Co każdy powinien wiedzieć o judaizmie jest znakiem budzącym nadzieję. Książka ta zaświadcza, że istnieje zainteresowanie judaizmem i że dialog z tą religią, zwłaszcza w kręgach niemieckich chrześcijan, stał się ważną sprawą, której już nie można pominąć.

Przez całe stulecia stosunek do osób wyznających judaizm naznaczony był uprzedzeniami, nieprawdą lub półprawdą, a także oszczerstwami. Długi czas chrześcijanie odcinali się od Żydów w urągający sposób, rozpowszechniając przy tym fałszywe informacje o judaizmie, nie dostrzegając — często z niewiedzy — tego, co wspólne dla obu tych religii. Z kolei działania i publikacje pojawiające się w ostatnim czasie świadczą o chęci poznania tego, co wspólne, i nauczenia się szacunku do wszystkiego, co odmienne.

Jest dla mnie cudem, że po niewyobrażalnej krzywdzie, jakiej Żydzi doznali od Niemców, dzisiaj na nowo — również w Niemczech — rozkwita dialog pomiędzy Żydami i chrześcijanami. Zajmowanie się judaizmem w tym kraju wymaga taktu i szacunku dla przeszłości. Temu zagadnieniu wiele uwagi poświęciły w ostatnich latach nie tylko pojedyncze grupy, ale także synody krajowe jako „głosy swoich Kościołów”. I tak Synod Kościoła Krajowego Hanoweru sformułował w 1995 roku taką myśl: „Synod krajowy prosi parafie, aby tam, gdzie to tylko możliwe, poszukiwały oraz wspierały spotkania i rozmowy pomiędzy Żydami i chrześcijanami. Synod jest wdzięczny za to, że po zbrodni Holokaustu takie spotkania stały się możliwe i że obie strony podjęły odpowiednie starania. Żywimy również nadzieję na dobre sąsiedztwo pomiędzy wspólnotami Kościoła i Synagogi, którego widzialnym znakiem będzie solidarność Żydów i chrześcijan”.

Zajmowanie się dialogiem chrześcijańsko-żydowskim wymaga pewnej znajomości judaizmu. Celem niniejszej publikacji jest przybliżenie tego zagadnienia. Ponadto ma ona zachęcić do spotkania i lepszego poznania się nawzajem.

Historia powstania książki Co każdy powinien wiedzieć o judaizmie sięga lat siedemdziesiątych. W listopadzie 1974 roku ówczesna grupa robocza „Kościół i judaizm”, działająca z ramienia Zjednoczonego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Niemiec (VELKD) oraz Niemieckiego Komitetu Narodowego przy Światowej Federacji Luterańskiej, rozważała, w jaki sposób udostępnić szerszemu gronu nowe przemyślenia zawarte w studiach Ewangelickiego Kościoła Niemiec pod tytułem „Chrześcijanie i Żydzi”, wydawanych pod patronatem Rady Ewangelickiego Kościoła Niemiec. Punktem wyjścia było przekonanie, że brakuje informacji na temat judaizmu. Powstała seria broszurek przy-noszących krótkie wiadomości na określone tematy. Pierwsze reakcje pokazały, że trafiły one tam, gdzie były przeznaczone — korzystano z nich w pracy wspólnotowej, na lekcjach religii i kursach przygotowujących do konfirmacji, a także w czasie rozmaitych zajęć seminaryjnych. Do tradycji takich broszur należało nie tylko pisanie o Żydach, lecz także przedstawianie we współpracy z Żydami stosunków chrześcijańsko-żydowskich na konkretnych przykładach. W tym celu broszurka wędrowała do rąk wielu rabinów, których poprawki i uzupełnienia uwzględniano w końcowej redakcji. Ostateczna odpowiedzialność za publikacje spoczywała na grupie roboczej, która ją tworzyła, jednak procedura ta dawała żydowskim specjalistom możliwość wskazania błędów i tych punktów opracowania, które mogłyby urazić Żydów. Pragnienie zebrania tych tekstów w jednej publikacji doprowadziło w 1983 roku do powstania książki Co każdy powinien wiedzieć o judaizmie. Książka ta była wielokrotnie poprawiana, ostatni raz w roku 1997.

Obecna publikacja jest wydaniem nowym, które w sposób świadomy nawiązuje do tradycji tamtych broszurek i samej książ-ki. Zostało przejrzane i poprawione. Jego celem jest wspieranie żydowsko-chrześcijańskiego dialogu w Niemczech oraz dostarczenie przystępnego wprowadzenia o charakterze ogólnym tym wszystkim, którzy chcą się więcej dowiedzieć o judaizmie. Jak poprzednie, tak i ta książka została pomyślana przez uczestników dialogu żydowsko-chrześcijańskiego jako przestrzeń, w której można wyrazić doświadczenia zdobyte podczas współpracy. Jej owocem są właśnie te refleksje.

Również i w tym przypadku prowadzono konsultacje z Żyda-mi w celu uwzględnienia ich poprawek i uzupełnień. Wydanie to ma zmienioną budowę i zostało uzupełnione o pojedyncze tematy teologiczne, które były poruszane w ramach dialogu żydowsko-chrześcijańskiego.

Książka jest podzielona na trzy części. W pierwszej przedstawione zostały rozmaite nurty judaizmu, a także najważniejsze aspekty życia religijnego. Druga zawiera przegląd historyczny oraz informacje na temat narodu i państwa izraelskiego. W trzeciej części sięgamy po tematy z zakresu dialogu żydowsko-chrześcijańskiego, opisując zmieniające się stanowisko Kościoła ewangelickiego wobec judaizmu. Ostatnie lata dialogu nauczyły nas, że nie możemy mówić o judaizmie, nie mówiąc jednocześnie o wierze chrze-ścijańskiej. Pod wpływem nowego, nacechowanego szacunkiem spojrzenia na judaizm musi zmienić się również sposób, w jaki chrześcijaństwo postrzega samo siebie, jeśli nie chcemy dłużej definiować naszej tożsamości negatywnie, odcinając się od pogardzanej religii żydowskiej. Z tego względu w trzeciej części omawiamy te zagadnienia, które w przeszłości często były źródłem wrogo-ści wobec Żydów. W zakończeniu książki umieszczono aneks z indeksem, słowniczkiem, wykazem literatury oraz z biogramami tych, którzy współpracowali przy powstaniu tej publikacji.

Opracowanie tej książki wymagało dużego nakładu pracy i pomocy wielu osób, którym w tym miejscu chciałbym bardzo serdecznie podziękować za zaangażowanie. Wymienić tutaj muszę: grupy biorące udział w projekcie, które w wyniku intensywnych rozmów opracowały poszczególne części; cierpliwych czytelników wstępnej wersji poszczególnych rozdziałów, którzy swoimi uwagami przyczynili się do udoskonalenia tej pracy; panią Manuelę Reineke, która dokonała korekty i opracowała indeks według uzgodnień z grupami uczestniczącymi w projekcie, oraz zespół redakcyjny, tj. panią pastor Astrid Fiehland van der Vegt, panią dr Christinę Kayales, specjalistkę ds. ekumenizmu, i pastora Wolfganga Raupach-Rudnicka. Szczere podziękowania należą się wszystkim tym, dzięki którym opublikowano to wydanie w nowym kształcie.

Biskup dr Hans-Christian Knuth

Przewodniczący

Zjednoczonego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Niemiec

opr. aw/aw