Spotkanie z Trójcą Świętą w ikonie Andrzeja Rublowa

Renata  Wierna

SPOTKANIE  Z  TRÓJCĄ  ŚWIĘTĄ  W  IKONIE  ANDRZEJA  RUBLOWA

dla  klas  licealnych

Cel  dydaktyczny:  przybliżamy uczniom pojęcia: Tajemnica, ikona i ikonograf, zapoznajemy z treścią (przesłaniem) ikony A. Rublowa: "Trójca Przenajświętsza".

Cel  wychowawczy:  uczymy postawy szacunku wobec Tajemnicy, zapraszamy uczniów do "domu Trójcy Świętej".

Pomoce:  ilustracja ikony A. Rublowa: "Trójca Przenajświętsza", Pismo św, kaseta magnetofonowa z nagraniem śpiewu cerkiewnego, napisany na kartce tekst: "Otwarłem starą Biblię, zarzuciłem na ramiona szal modlitewny i przed ikoną rozpocząłem modlitwę" (Hieromonach Roman).

PRZEBIEG  KATECHEZY

I.  MODLITWA

Modlitwę wprowadzającą do katechezy może stanowić tekst z Księgi Rodzaju: Bóg w gościnie u Abrahama (18,1-5).

II.  WPROWADZENIE

Jako wprowadzenie proponuje się pogadankę metodą zdań nie dokończonych, mającą na celu przybliżenie pojęcia: Tajemnica.

TAJEMNICĄ JEST... (Bóg, życie, cierpienie, śmierć, miłość...)

Jaką postawę powinien zająć człowiek wobec Tajemnicy?

TAJEMNICA ZMUSZA MNIE DO...

• pokory,
  
• szacunku,
  
• zdziwienia,
  
• refleksji,
  
• milczenia.
  

Jedną z wielkich Tajemnic naszej wiary jest Bóg w Trójcy Jedyny. Na dzisiejszej katechezie zapoznamy się z ikoną Andrzeja Rublowa: "Trójca Przenajświętsza". Termin ikona pochodzi z języka greckiego i w znaczeniu szerokim oznacza każdy obraz religijny, który odbiera cześć. Natomiast w znaczeniu wąskim obejmuje tylko te obrazy, które zostały namalowane z zachowaniem odpowiednich przepisów. A więc jest to malowidło płaskie, wykonane zazwyczaj na drewnie przez ikonografa. Ikonografami zostawali przede wszystkim mnisi, a znanym ośrodkiem malowania ikon były klasztory na Górze Athos (pn. Grecja). Przygotowanie ikon należało do czynności religijnych. Stąd poświęcano deskę i farby. Ikonograf podczas pracy musiał być w łasce uświęcającej, musiał też być człowiekiem modlitwy, otwartym na kontemplację Tajemnicy. W malarstwie tego typu nie przywiązywano większej wagi do budowy anatomicznej przedstawianych postaci, stąd są one zazwyczaj spowite w szerokie fałdy szat. Starano się jednak wyakcentować twarz, a zwłaszcza oczy, spoglądające poza świat widzialny. To wszystko miało służyć temu, aby wywołać w nas pragnienie uczestniczenia w tym, co ikona przedstawia. Do najbardziej znanych ikonografów należy Andrzej Rublow, mnich z Góry Athos, żyjący pod koniec XIV w. Dziś poznamy jedną z jego najpiękniejszych ikon.

III.  ODSŁONIĘCIE  ILUSTRACJI  IKONY

IV.  OGŁOSZENIE  TEMATU

Spotkanie z Trójcą Świętą w ikonie Andrzeja Rublowa: "Trójca Przenajświętsza":

• "Trójca Przenajświętsza" jako ikona;
  
• temat ikony;
  
• treść duchowa ikony.
  

V.  ROZWINIĘCIE  TEMATU

1.  "Trójca Przenajświętsza" jako ikona

Prosimy uczniów, aby - na podstawie wcześniejszego wprowadzenia katechety - ocenili, na ile prezentowany obraz spełnia wymogi ikony.

2.  Temat ikony

W tym przypadku dobrze będzie, jeżeli uczniowie odwołają się do tekstu Rdz 18,1-5.

3.  Treść duchowa ikony

Prosimy uczniów, aby zastanowili się, która z przedstawionych Osób na ikonie jest Ojcem, Synem i Duchem Świętym. Uczniowie - podchodząc do ikony - powinni uzasadnić swoje stanowisko.

Podsumowanie pracy: Zielony kolor szaty oznacza nadzieję i ratunek, młodość i życie. Duch Święty uosabiający go jest pierwszą Osobą, która poprzez sakrament chrztu, zaprasza nas do stołu Trójcy Świętej. Duch Święty wskazuje ręką na Syna Bożego. Jezusa rozpoznajemy po szkarłatnej tunice. Siedzi On pod dębem Mamre, który przywołuje drzewo krzyża. Naprzeciw Niego znajduje się kielich, symbol Jego męki. Jezus jest drugą Osobą, która spotykamy na drodze naszej wiary. Jezus zwraca się w kierunku Ojca - ostatecznego celu naszej duchowej wędrówki. W tle ikony widzimy niebieskie Jeruzalem - symbol domu Ojca.

VI.  ZAPROSZENIE  DO  MODLITWY  PRZED  IKONĄ

Prosimy czterech uczniów o przygotowanie tekstów biblijnych: Ef 1,3; J 3,16; Ap 4,8. Następnie obok ikony umieszczamy napis:

"Otwarłem starą Biblię, zarzuciłem na ramiona szal modlitewny i przed ikoną rozpocząłem modlitwę"

(Hieromonach Roman)

VII.  PODSUMOWANIE

Powyższą modlitwę dobrze jest zakończyć refleksją na temat wartości, jakie przekazuje ikona. Można to uczynić pytaniem wprost lub metodą zdania nie dokończonego.

Ikona przekazuje... (pokój, obfitość życia, ciszę, gościnność, odpoczynek, nieskończoną miłość, zaproszenie do stołu...).

Podsumowanie katechezy. Ikona Andrzeja Rublowa wprowadza nas w tajemnicę Boga Trójjedynego i zaprasza do kontemplacji tej Tajemnicy. Pozostawmy więc na chwilę nasze codzienne troski, kłopoty i lęki, i wejdźmy do domu Ojca, aby odpocząć pod dębem Mamre i doświadczyć Jego Boskiej gościnności. Wejście do domu Trójcy Świętej pozwoli nam także zobaczyć nasze życie jakby z innej perspektywy. Może sprawy, którym poświęcamy tyle czasu, staną się mniej ważne, codzienne troski o wiele lżejsze, napełnieni zaś Bożym pokojem odważnie pójdziemy na powitanie przyszłości.

Renata Wierna - dr teologii, studentka historii sztuki, nauczycielka religii w III Liceum Ogólnokształcącym im. Unii Lubelskiej w Lublinie.

opr. ab/ab