Sakrament święceń cz. (III)

Współczesna liturgia święceń

W soborowej Konstytucji o Liturgii świętej Sacrosanctum Concilium z 1965 r. postanowiono krytycznie opracować obrzęd święceń w odniesieniu do ceremonii, jak też i do tekstów. Do liturgii święceń można będzie, zaznaczono, wprowadzić język narodowy (nr 76). Papież Paweł VI realizując postanowienia Soboru Watykańskiego II wydał w roku 1972 dokument Ministeria Quaedam o posługach liturgicznych. W tym dokumencie oznajmił, że znosi tonsurę i subdiakonat. W miejsce dotychczasowych czterech święceń mniejszych: lektoratu, akolitatu, ostiariatu i egzorcystatu wprowadził posługi liturgiczne, mianowicie lektorat i akolitat. Do stanu duchownego wchodzi się wraz z przyjęciem święceń diakonatu, a nie jak to było dotychczas (do 15 VIII 1972) od przyjęcia tonsury.

Z woli Pawła VI posługi nie są zarezerwowane tylko dla kandydatów do kapłaństwa, ale można je powierzyć także ludziom świeckim. Tradycyjnie lektorami lub akolitami można ustanawiać tylko mężczyzn, chociaż pozwala się we współczesnym Kościele na pełnienie tych funkcji także kobietom, jednakże bez specjalnego obrzędu liturgicznego.

Obrzęd lektoratu

Właściwym zadaniem lektora jest czytanie podczas liturgii Pisma Świętego, z wyjątkiem Ewangelii. Lektor może też wykonać psalm responsoryjny wraz z wersetem przed Ewangelią, gdy w danym zgromadzeniu liturgicznym nie ma psalmisty. Wolno mu też odczytać lub odśpiewać intencje modlitwy powszechnej, pełnić funkcję komentatora, kierować śpiewem i uczestnictwem wiernych w liturgii. Strojem liturgicznym lektora jest alba lub komża. Alumni Seminarium Duchownego, jako lektorzy, mogą błogosławić pokarmy na stół wielkanocny w Wielką Sobotę lub w Niedzielę Wielkanocną, czego nie mogą czynić inni lektorzy.

Jak wiadomo, funkcję lektora może wykonywać ktoś, kto nie jest ustanowiony lektorem. W takim razie mężczyźni mogą nałożyć albę lub komżę albo wystąpić w swoim stroju świeckim. Siostry zakonne wykonują czytania lub śpiew psalmu w swoich habitach, a świeckie panie również pełnią tę posługę w swoim stroju człowieka świeckiego. Wszyscy lektorzy powinni swoją posługę wykonywać od ambony, czyli lektorium.

Szafarzem posługi lektoratu jest biskup, jednakże może on zlecić to również kapłanowi. Alumni Seminarium Duchownego są zwykle ustanawiani lektorami podczas trzeciego roku studiów. Do przyjęcia lektoratu alumni przygotowują się przez udział w trzydniowych rekolekcjach. W białostockim Seminarium obrzęd lektoratu ma zwykle miejsce w sobotę po pierwszej niedzieli Wielkiego Postu i często korzystamy z kościoła św. Wojciecha.

Obrzęd lektoratu odbywa się podczas Mszy św. i ma następujący przebieg: przedstawienie kandydatów, homilia, modlitwa, przekazanie księgi Pisma Świętego.

Po Ewangelii diakon odczytuje imiona i nazwiska poszczególnych kandydatów, którzy podchodzą kolejno do biskupa i oznajmiają słowem: jestem - o gotowości zostania lektorem. Ks. biskup w homilii poucza o znaczeniu posługi lektoratu w Kościele. Poleca ustanawianym lektorom, aby sami przekazując słowo Boże, posłuszni Duchowi Świętemu, przyjmowali je również, pilnie rozważali, znajdując w nim radość i umocnienie. Swoim codziennym życiem powinni głosić światu Jezusa Chrystusa. Po homilii ks. biskup odczytuje modlitwę ustanowienia nowych lektorów i jednocześnie ich błogosławi, prosząc Boga, aby nieustannie rozważając słowo Boże zostali przez nie ukształtowani i wiernie przekazywali je braciom i siostrom. Wręczenie każdemu z nowych lektorów księgi Pisma Świętego z poleceniem wiernego przekazywania słowa Bożego kończy obrzęd. Podobną strukturę ma obrzęd lektoratu dla kandydatów nie będących alumnami.

Obrzęd akolitatu

Akolita jest ustanawiany, aby pomagał diakonowi i kapłanowi podczas Mszy św. i innych czynności liturgicznych. Samo słowo - akolita - znaczy sługa Eucharystii. Akolita może więc udzielać Komunii św. wiernym podczas Mszy św. lub poza nią, zanosić ją do chorych lub nawet w razie konieczności udzielić jej dla umierającej osoby w formie Wiatyku. Wolno akolicie dokonać puryfikacji (oczyszczenia) naczyń liturgicznych: pateny i kielicha. Może on także wystawić do adoracji Najśw. Sakrament w puszce i lub monstrancji, nie ma jednak prawa błogosławienia. Podczas adoracji uczestniczy, jak każdy inny wierny. Na zakończenie adoracji dokonuje repozycji, czyli schowania Najśw. Sakramentu do tabernakulum. Każdy akolita ma dbać o prezbiterium, ołtarz, tabernakulum, szaty mszalne, kielichy, monstrancje. Winien też znajdować czas na częstą adorację Najśw, Sakramentu. Właściwym strojem akolity jest alba lub komża. W Polsce akolitami ustanawia się wyłącznie alumnów Seminarium Duchownego i czyni się to zazwyczaj podczas czwartego roku studiów. W białostockim Seminarium obrzęd akolitatu ma miejsce podczas Mszy św. w bazylice katedralnej, w drugą niedzielę Wielkiego Postu po tygodniowych rekolekcjach. Funkcję akolity mogą spełniać aktualni alumni Seminarium, natomiast nie mogą tego czynić ci, którzy opuszczają duchowną uczelnię.

Szafarzem obrzędu akolitatu jest biskup. Może on ustanowienie akolitów zlecić kapłanowi.

W Polsce świeccy mężczyźni są wyznaczani przez biskupa na szafarzy Eucharystii (do udzielania Komunii św. wiernym). Czasami mają takie pozwolenie niektóre siostry zakonne.

Obrzęd akolitatu ma następujący przebieg: przedstawienie kandydatów, homilia, modlitwa, przekazanie naczynia z chlebem.

Po Ewangelii diakon przedstawia ks. biskupowi kandydatów, wzywając ich po imieniu i nazwisku. Każdy z kandydatów słowem: jestem oznajmia o gotowości zostania akolitą, w tym czasie podchodząc do biskupa. Ks. biskup w homilii poucza o znaczeniu posługi akolity w Kościele. Poleca akolitom wiernie spełniać swoją posługę, ale też zachęca do troski o jedność Kościoła (ma to związek z Eucharystią) oraz do umiłowania szczególnie chorych i słabych. Przypomina im przykazanie z Ostatniej Wieczerzy: "Miłujcie się wzajemnie, jak ja was umiłowałem". Po homilii ks. biskup odczytuje modlitwę ustanowienia i błogosławi nowych akolitów, prosząc, aby wiernie spełniali służbę przy ołtarzu, rozdzielali braciom i siostrom chleb życia wiecznego i stale wzrastali w wierze i miłości. Podanie każdemu z akolitów pateny z hostią potrzebnej do udzielania Komunii św. kończy obrzęd ustanowienia akolitów.

opr. ab/ab