Kościół a masoneria: Stanowisko Kościoła w dokumentach (cz.1)

ZBIGNIEW SUCHECKI OFMConv KOŚCIÓŁ A MASONERIA Uwaga. Wersja elektroniczna udostępniona na Opoce zawiera jedynie część książki; pominięto m.in. część przypisów, aneksy i fragmenty dokumentów kościelnych dotyczących masonerii. Całość książki dostępna jest w wersji papierowej w księgarniach, m.in. księgarni internetowej Wydawnictwa "M". Zachęcamy do zakupu!

II.

Źródła kanonu 2335 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku

Liczne źródła odnoszące się bezpośrednio bądź pośrednio do kanonu 2335 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku można podzielić na trzy kategorie:

1. Dokumenty poprzedzające wejście w życie Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku.

2. Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 roku oraz liczne komentarze kodeksowe⁽¹⁰⁾.

3. Dokumenty Stolicy Apostolskiej ze szczególnym uwzględnieniem dekretów Kongregacji Nauki Wiary wydanych w latach 19491983⁽¹¹⁾, schematów nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku oraz Papieskiej Komisji do spraw Rewizji Prawa Kanonicznego⁽¹²⁾.

Dwie pierwsze kategorie źródeł zostały szeroko opracowane z punktu widzenia historycznego⁽¹³⁾ oraz doktrynalnego⁽¹⁴⁾, natomiast trzecia nie została opracowana w porównaniu z teologią, filozofią oraz prawem kanonicznym.

Analiza dekretów Kongregacji Nauki Wiary oraz wyników cennej dyskusji Papieskiej Komisji do spraw Rewizji Prawa Kanonicznego z 1981 roku pomaga w zrozumieniu ewolucji kanonu 2335, który ostatecznie został umieszczony w kanonie 1374 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku.

III. Stanowisko Kościoła w dokumentach Kongregacji Nauki Wiary

1. Deklaracja Kongregacji Świętego Oficjum (20 kwietnia 1949 roku) Confirmantur normae Codicis Iuris Canonici circa sectae massonicae et ipsarum fautores⁽¹⁵⁾

Stopniowe zgłębienie natury i celów masonerii, przeprowadzone przez Kościół przed wydaniem w dniu 26 listopada 1983 roku deklaracji Quaesitum est na temat masonerii, pozwoliło Kongregacji na zapoznanie się z pozycją moralną, doktrynalną i filozoficzną instytucji.

W odpowiedzi na pytanie ordynariusza Trydentu, odnośnie "pewnej gałęzi masonerii, która nie tylko pozwoliłaby swoim adeptom na wolne wypełniane praktyk religijnych Kościoła katolickiego, lecz wpoiłaby wierność względem niego", kard. F. Selvaggiani  prefekt Kongregacji Świętego Oficjum dnia 20 kwietnia 1949 roku wystosował deklarację, w której potwierdził normy Kodeksu Prawa Kanonicznego odnośnie do sekt masońskich: "nic nie zaszło, aby można było zmienić w tej materii decyzje Stolicy Apostolskiej i dlatego nadal pozostają w takiej formie względem jakiejkolwiek formy masonerii".

O. Mariano Cordovani w artykule opublikowanym na pierwszej stronie w "L'Osservatore Romano" podtrzymuje, że "wśród rzeczy, które się odnawiają i wcielają w życie, i to nie tylko w Italii, znajduje się masoneria ze swoją wrogością, zawsze odnowioną przeciwko religii katolickiej". Podkreśla on fakt, który wydaje się nowością: "wśród różnych warstw społecznych rozszerza się pogląd, że masoneria pewnego rytu nie jest już sprzeczna z Kościołem, co więcej, nastąpiło porozumienie pomiędzy masonerią a Kościołem, na mocy którego również katolicy spokojnie mogą się zapisywać do sekty, unikając niebezpieczeństwa popadnięcia w ekskomunikę czy narażenia się na upomnienie".

Ten sam fakt potwierdził o. G. Caprile SJ, światowej sławy znawca masonerii niektóre osoby w okresie soborowym naciskały na pojednanie pomiędzy Kościołem katolickim a masonerią. O. G. Caprile w artykule Chiesa e massoneria oggi (Kościół i masoneria dzisiaj) w "La Civiltà Cattolica", 1964, nr 2, 145151, w punktach bardzo jasnych przedstawił problem: "ewentualne zbliżenie pomiędzy Kościołem a masonerią" lub "co więcej domaganie się utworzenia masonerii katolickiej".

Autor precyzuje, że "chodzi tutaj o małą grupę. Większość innych ugrupowań masońskich, ukształtowanych według nieskazitelnego ducha panującego od początku i tradycji stowarzyszenia, podtrzymuje przeciwne stanowisko", s. 146. Il Bollettino del Grande Oriente d'Italia (Dziennik Wielkiego Wschodu) (styczeń 1962 r., ss. 1012), przedstawiając próby podjęte na tym polu przez Mellora, Peyrefittego i Anceschiego, podsumował je kategorycznym non possumus: "Przeciwstawiamy się zmianie naszych Landmarks i odrzucamy w ten sposób pozbawienie masonerii jej istoty". Acta Italica Muratoria (listopad 1962 r., ss. 58) udokumentowały, że jedynie Kościół powinien dokonać zmiany: "musi się zdecydować na zapomnienie doznanych w przeszłości krzywd, wyrzec się swojej zarozumiałości, przekonania o nieomylności..." Masoneria jest "chrześcijańska i ewangeliczna" i jedynie ona może zbawić ludzkość, dając jej między innymi "pewną wiarę bez dogmatów, bez ubóstwa", s. 147. "Jeszcze większy autorytet, sam Wielki Mistrz Wielkiego Wschodu Francuskiego Jacques Mitterand, zapytany, czy encyklika Pacem in terris mogła sprzyjać zbliżeniu się pomiędzy masonerią a Kościołem, odpowiedział: "Na ten temat napisano rzeczy bezsensowne. Prawda jest następująca: Wielki Wschód Francji nigdy niczego nie przyśpieszał", s. 148.

W tamtym okresie we Francji Wielki Wschód dokonał następujących posunięć: "Konwent Wielkiego Wschodu we Francji stwierdził, że wolność ludzka jest zagrożona przez działalność klerykalną Watykanu we Francji, na terytorium zamorskim Unii Francuskiej i w całym świecie. Aby się zatem przeciwstawić Kościołowi:

1. postuluje poznanie przy pomocy wszystkich środków delikatnej gry Sekretariatu Stanu Watykanu, którego celem jest narzucenie bez honoru, całej ludzkości dyktatury polityczno-ekonomicznej i religijnej;

2. zaprasza wszystkich masonów Wielkiego Wschodu Francji do ciągłej pracy w każdym miejscu, by zjednoczyć wszystkich świeckich, i wymaga od zajmujących istotne funkcje tego samego zapału w obronie ideału instytucji świeckich;

3. akceptuje w nieustannej walce przeciwko klerykalizmowi rzymskiemu każde zrzeszenie zgodne z ideałem masońskim"⁽¹⁶⁾.

2. Negatywna opinia Kościoła w sprawie stowarzyszeń masońskich⁽¹⁷⁾

Kard. F. Seper, prefekt Kongregacji Nauki Wiary, w odpowiedzi na pytanie skierowane do tego dykasterium 17 kwietnia 1973 roku przez jednego z biskupów, dotyczące wytycznych w stosunki do osób wstępujących w szeregi masonerii, krótko poinformował: "Odnośnie do meritum sprawy dotychczas nic nie uległo zmianie w ustawodawstwie regulującym powyższą materię".

3. Przynależność katolików do stowarzyszeń masońskich: De catholicis qui nomen dant associationibus massonicis.

List Complures episcopi Kongregacji Nauki Wiary (18 lipca 1974 roku)⁽¹⁸⁾

Kard. Franjo Seper, prefekt Kongregacji Nauki Wiary, oraz J. Hamer, sekretarz, 18 lipca 1974 skierowali list Complures episcopi do niektórych Konferencji Episkopatu na temat interpretacji kanonu 2335 Kodeksu Prawa Kanonicznego, który zabrania katolikom pod karą ekskomuniki przynależności do stowarzyszeń masońskich i im podobnych. Liczne listy biskupów skierowane do Kongregacji Nauki Wiary wpłynęły na wydanie deklaracji. Wcześniej Stolica Święta rozesłała list poufny do przewodniczących licznych Konferencji Episkopatów szczególnie zainteresowanych tym zagadnieniem, by lepiej poznać naturę i obecną działalność tych stowarzyszeń.

Wielka rozbieżność opinii, która wyraża różne sytuacje w zależności od narodu, nie pozwala Stolicy Świętej na zmianę prawodawstwa ogólnego dotychczas obowiązującego, które z tego powodu pozostaje w mocy aż do chwili, gdy nowe prawo kanoniczne stanie się prawem publicznym po przygotowaniu przez kompetentną Komisję Papieską do spraw Rewizji Kodeksu.

Zostały przypomniane normy o ścisłej interpretacji norm karnych. Punktem centralnym listu jest stwierdzenie, "dlatego można z pewnością nauczać i stosować opinię tych autorów, którzy przyjmują, że wspomniany kanon 2335 dotyczy tylko tych katolików, którzy należą do stowarzyszeń, działających przeciw Kościołowi".

Pozostaje jednak w każdym przypadku zakaz przynależności do stowarzyszeń masońskich kapłanów, zakonników i członków instytutów świeckich.

4. Deklaracja odnośnie do zapisywania się wiernych do sekt masońskich (Nonnullae dantur interpretationes normarum de inscriptione christifidelium in sectis massonicis)⁽¹⁹⁾

Kongregacja Nauki Wiary 26 lutego 1975 roku wystosowała deklarację Nonnullae dantur interpretationes normarum de inscriptione christifidelium in sectis massonicis do przewodniczącego Konferencji Episkopatu Brazylii, który zażądał od Kongregacji wyjaśnień odnośnie do zapisywania się wiernych do sekt masońskich⁽²⁰⁾.

Cenna deklaracja proponuje w punkcie pierwszym, aby zainteresowane stowarzyszenia wydały publiczne oświadczenie, w którym zadeklarują, że nie zamierzają walczyć z Kościołem. Z pewnością taka deklaracja nie będzie obiektywna i wystarczająca, jak również nie można jej oczekiwać. Wydaje się jednak, że można zaufać tym katolikom, zapisanym od wielu lat do masonerii, którzy spontanicznie proszą o przystępowanie do sakramentów (co wcześniej było im z tego powodu zabronione); wierni ci deklarowali zgodnie z własnym sumieniem, że stowarzyszenie, do którego są zapisani nie wymaga od nich żadnych kompromisów sprzecznych z ich prawym sumieniem chrześcijańskim. W tej sytuacji niestosowne byłoby wydawanie przez biskupów publicznych deklaracji o jakimkolwiek stowarzyszeniu.

W punkcie drugim deklaracja odnosi się bezpośrednio do kanonu 2335, a w szczególności do zdania "machinari contra Ecclesiam". W sposób ogólny można powiedzieć, że dotyczy przestępstw przeciw doktrynie, osobom lub instytucjom kościelnym⁽²¹⁾. Należy podkreślić, że odnosi się to do stowarzyszenia jako takiego, a nie do poszczególnych członków wziętych pojedynczo.

5. Wyjaśnienie stanowiska Kościoła w sprawie przynależności katolików do stowarzyszeń masońskich, deklaracje z 26 lutego 1975 i 17 lutego 1981 roku

17 lutego 1981 roku prefekt Kongregacji Nauki Wiary, kard. Franjo Seper, wyjaśnia stanowisko Kościoła w sprawie przynależności katolików do stowarzyszeń masońskich.

W deklaracji prefekt stwierdza: "1. W żaden sposób nie została zmodyfikowana aktualna dyscyplina kanoniczna, która pozostaje w pełnej mocy". Po interpretacji kanonu 2335 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku powstały interpretacje "błędne i tendencyjne". Na mocy listu z 19 lipca 1974 roku "Stolica Święta, po długiej analizie tego problemu wielokrotnie konsultowanego z Konferencjami Episkopatu szczególnie zainteresowanymi tym zagadnieniem, by lepiej poznać naturę i obecną działalność tych stowarzyszeń zasięgała zdania biskupów.

Wielka rozbieżność opinii, która wyraża różne sytuacje w zależności od narodu, nie pozwala Stolicy Świętej na zmianę prawodawstwa ogólnego dotychczas obowiązującego, które z tego powodu pozostaje w mocy aż do chwili, gdy nowe prawo kanoniczne stanie się prawem publicznym po przygotowaniu przez kompetentną Komisję do spraw Rewizji Kodeksu".

 Następny rozdział

opr. mg/mg

Copyright © by Wydawnictwo "m"