Cele życiowe młodzieży

Opinie o polskiej młodzieży są dziś podzielone. Zresztą sami młodzi ludzie nie bardzo wiedzą, jacy są. Oko socjologa pozwala jednak dostrzec pewne zmiany, które zachodzą w młodym pokoleniu. Podstawą do naszkicowania portretu polskiej młodzieży jest badanie, które pod koniec 2016 r. przeprowadziła Fundacja Centrum Badań Opinii Społecznej w 82 dziennych szkołach ponadgimnazjalnych

Młodzi ludzie mają swoje marzenia, plany i aspiracje. Mimo różnorodnych zmian w naszym kraju dążenia młodzieży pozostają prawie ciągle te same. Ich lista kształtuje się od wielu lat bardzo podobnie. Najważniejsze dla młodych ludzi są miłość i przyjaźń (48 proc.) oraz udane życie rodzinne (42 proc.). Na kolejnym miejscu znalazł się zawodowy wymiar egzystencji. Dwie piąte badanych (40 proc.) jako cel wyznacza sobie zdobycie ciekawej pracy, czyli zgodnej z zainteresowaniami, a jedna trzecia (34 proc.) aspiruje do osiągnięcia wysokiej pozycji zawodowej. Innymi ważnymi celami życiowymi uczniów są satysfakcjonująca sytuacja materialna (28 proc.) oraz spokojne życie, bez kłopotów i konfliktów (27 proc.).

Znacznie mniejszej grupie młodzieży zależy na życiu barwnym, pełnym rozrywek, bogatym pod względem towarzyskim (17 proc.). Mniej jest też młodych ludzi, którzy chcieliby być użyteczni dla innych.

Na uwagę zasługuje fakt, że nieco rzadziej w porównaniu z ubiegłymi latami jako cel życiowy młodzi wymieniają udane życie rodzinne, w tym posiadanie dzieci. Kategoria ta znajduje się na drugim miejscu wśród najczęściej wymienianych celów, jej znaczenie słabnie.

Jeśli chodzi o ambicje edukacyjne, to niemal trzy piąte ankietowanych (57 proc.) planuje podjąć studia, z czego połowa chciałaby połączyć naukę z pracą. Szczególnie preferowane obszary, w których uczniowie chcieliby podjąć studia, to nauki społeczne (27 proc.) oraz techniczne (22 proc.).

W trzeciej kolejności uczniowie wskazali nauki medyczne o zdrowiu i kulturze fizycznej (15 proc.).

W ostatnich trzech latach wyraźnie zmieniło się podejście młodzieży do rynku pracy i oceny własnych szans zawodowych. Ponad połowa badanych (52 proc.) uważa, że obecnie najważniejsze w poszukiwaniu pracy są inteligencja i zdolności. Nieco mniejsze znaczenie w tym względzie młodzi przypisują posiadaniu znajomości i układów. Ważna, ich zdaniem, jest też znajomość języków obcych (48 proc.). Kolejnym istotnym czynnikiem w poszukiwaniu pracy jest wyuczenie zawodu (45 proc.). Znacznie niżej w hierarchii czynników decydujących o znalezieniu pracy plasują się odwaga i przedsiębiorczość (25 proc.) oraz szczęście i przypadek (14 proc.).

Od 2013 r. wyraźnie zmalał lęk młodych przed bezrobociem. Ponad dwukrotnie (z 26 do 11 proc.) ubyło tych, którzy bardzo obawiają się tego, że nie znajdą pracy. Podwoiła się natomiast (z 10 do 21 proc.) liczba niemających żadnych wątpliwości co do tego, że zostaną zatrudnieni. Wyraźnie wzrosła wiara młodych w to, że znalezienie pracy zależy od indywidualnych zdolności i kwalifikacji. Coraz częściej biorą oni pod uwagę także ewentualność założenia własnej firmy. 30 proc. młodzieży rozważa wyjazd z kraju w przypadku nieznalezienia odpowiedniej pracy. Jest to spadek o 3 punkty procentowe w porównaniu do 2013 r.

W wymiarze społecznym młodzi ludzie niezmiennie pozostają nieufni. Tylko co ósmy badany jest przekonany, że większości ludzi może zaufać. Ponad trzy czwarte wyznaje zasadę zachowania daleko idącej ostrożności w stosunkach z innymi. Utrzymuje się również wśród młodzieży wysoki poziom indywidualizmu. O ile pod koniec lat 90. XX wieku nastawienie prospołeczne dominowało nad indywidualistycznym, o tyle obecnie indywidualizm jest akcentowany dwukrotnie częściej niż współpraca z innymi.

Polityka raczej nigdy nie znajdowała się w centrum zainteresowania młodzieży — młodzi zazwyczaj dystansowali się od władzy i polityki. Podobnie jest obecnie. Młodzież kończąca edukację w szkołach ponadgimnazjalnych określa swoje zainteresowanie polityką jako średnie. 36 proc. badanych śledzi jedynie najważniejsze wydarzenia polityczne. Zdecydowaną mniejszość nadal stanowią uczniowie twierdzący, że uważnie obserwują scenę polityczną (17 proc.). W porównaniu z 2013 r. jest to wzrost o 6 punktów procentowych. Mimo zmniejszenia się grupy deklarujących, że polityka praktycznie ich nie interesuje, to stanowią oni niemal jedną czwartą ogółu badanych (23 proc.). Zmieniają się też deklaracje dotyczące poglądów politycznych. O ile w 2013 r. blisko trzy czwarte (72 proc.) uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych nie potrafiło ich sprecyzować, to obecnie dotyczy to mniej niż dwóch trzecich ankietowanych (64 proc.). Od 2013 r. zwiększyła się grupa badanych deklarujących prawicowe poglądy polityczne (z 14 do 20 proc.). Obecnie jest ich niemal tyle samo, co w 1996 r.

Młodzi zasadniczo nie są zachwyceni funkcjonowaniem demokracji w Polsce. Oceniają ją raczej źle. W porównaniu z 2013 r. zwiększył się jednak odsetek ocen pozytywnych (z 16 do 23 proc.), a zmniejszył negatywnych (z 70 do 56 proc.). Podobnie jest z postrzeganiem i oceną partii politycznych i polityków. Wystawiane im oceny są przeważnie złe, choć krytycyzm jest wyraźnie rzadszy niż w poprzednich latach. Poprawił się nieco osąd sytuacji w Polsce. W porównaniu z 2013 r. więcej jest opinii, że zmierza ona w dobrym kierunku.

Jeśli chodzi o Unię Europejską, to uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych są mniej euroentuzjastyczni niż ogół dorosłej populacji.

W takim razie co interesuje młode pokolenie Polaków? O tym i o aktywności młodzieży — za tydzień.

opr. mg/mg