Inne życie

Enzo Bianchi

Inne życie

ISBN: 978-83-60703-54-0

wyd.: Wydawnictwo SALWATOR 2007

WPROWADZENIE

„Bóg wszelkiej łaski, Ten, który was powołał do wiecznej swojej chwały w Chrystusie, gdy trochę pocierpicie, sam was udoskonali, utwierdzi, umocni i ugruntuje” (1 P 5, 10) — to zdanie dobrze wyraża główną intencję Pierwszego Listu św. Piotra: poprzez przykład Chrystusa umocnić wiarę tych wspólnot chrześcijańskich, które właśnie przeżywają kryzys.

Ten tekst prawdopodobnie napisany w Rzymie (tj. w metaforycznej Babilonii, por. 1 P 5, 13) w końcu I wieku po Chr. przez autora, który powołuje się na autorytet Piotra (w komentarzu będę powoływał się na niego, nazywając go po prostu Piotrem), jawi się jako okólnik, list otwarty, a dokładniej jako pismo o charakterze homiletyczno-katechetycznym, któremu nadano ramy listu skierowanego do wspólnot chrześcijańskich żyjących w diasporze na terenach Azji Mniejszej (por. 1 P 1, 1).

Prawdopodobnie chodzi tu o wspólnoty złożone bądź z byłych pogan, jak to pokazują pewne wyrażenia odnoszące się do ich idolatrycznej przeszłości (por. 1 P 1, 18; 2, 9-10; 4, 3), bądź z chrześcijan pochodzenia żydowskiego, jak można przypuszczać na podstawie ich znajomości tekstów Starego Testamentu (zawsze cytowanych w greckim tłumaczeniu Biblii, Septuagincie) często wykorzystywanych przez autora.

Pierwszy List św. Piotra, choć tworzący bardzo zwartą całość, może być podzielony następująco:

Jak już wspomniano, wspólnoty, do których został skierowany list, przeżywają kryzys czy też, jeśli użyć słów Piotra, poddawane są „pokusie, próbie” (peirasmós: 1, 6; 4, 12); jest to widoczne już podczas pierwszej lektury tekstu, bowiem apostoł często używa języka i obrazów związanych z cierpieniem, doświadczeniem. O co tu jednak chodzi? Jako pierwsza nasuwa się myśl o prześladowaniach, które chrześcijanie cierpieli w tym okresie ze strony władz rzymskich zarówno w Rzymie, jak i Azji Mniejszej; nawet jeśli nie jesteśmy pewni, czy chodzi tu o prawdziwe, zorganizowane prześladowania, to w każdym razie trzeba myśleć o wrogości i nieufności ze strony pogan w stosunku do wiary chrześcijańskiej, nowej i wyznawanej przez mniejszość, postrzeganej jako zabobon nowy i złośliwy (Swetoniusz).

Jednak nasz list wydaje się odnosić także do czegoś innego, do kwestii jeszcze delikatniejszej: otóż w końcu I wieku po Chr. wspólnoty chrześcijańskie stanęły w obliczu kryzysu związanego z odejściem pokolenia apostołów, które osobiście wiązało z Jezusem Chrystusem, a w konsekwencji z pierwszym rozkwitem chrześcijańskiego sposobu życia. Odpowiedzią na ten kryzys było prawdopodobnie okrzepnięcie form instytucjonalnych; niewykluczone, że niektórzy przewodnicy wspólnot chrześcijańskich niebezpiecznie skłaniali się ku autorytaryzmowi. Istnienie tego rodzaju zagrożeń można dostrzec, analizując sposób, w jaki autor listu, odwołując się do autorytetu Piotra, próbuje dokonać interpretacji życia chrześcijańskiego, a właściwie przywrócić mu pierwotną świeżość, używając nowych terminów: przypomina on, że Kościół (należy zauważyć, że nie został tu nigdy użyty termin ecclesia!) jest wspólnotą braci (1 P 2, 17; 5, 9), że jest to wspólnota wspólnot żyjących w warunkach określanych słowem paroikía (1 P 1, 17), to znaczy pielgrzymujących; że chrześcijanie to pároikoi kaě parepídemoi (1 P 2, 11), cudzoziemcy czasowo przebywający na tym świecie. Elementem decydującym jest to, że jedynym biskupem (epískopos: 1 P 2, 11) tych wspólnot jest Jezus Chrystus, „Pasterz pasterzy” (archipoímen: 1 P 5, 4) i wszyscy przewodnicy wspólnot są wezwani do tego, by uznać Go za wzór. Chrystus jest tu ukazany jako wzór, a zachęta do tego, by wyruszyć za Nim w drogę — „Chrystus cierpiał za was, zostawiając wam przykład, byście szli Jego śladami”! (1 P 2, 21) — jest skierowana do wszystkich chrześcijan. Zanim oddamy głos autorowi Pierwszego Listu Piotra, który przedstawiam tu we własnym tłumaczeniu, konieczne jest jeszcze ostatnie uściślenie. Od kilku lat chętnie powracam do tego tekstu z Nowego Testamentu, uważając, że jest niezwykle aktualny, niesie przesłanie ważne również dla dzisiejszych chrześcijan, często wzywanych do tego, by być wiernym Panu w sytuacji, gdy w społeczeństwie stanowią mniejszość. Niniejsza książka zawiera rozważania przedstawione podczas rekolekcji, których podstawą był Pierwszy List Piotra; chciałyby one prowadzić odbiorców do odczytywania i rozważania słów apostoła, by mogli znaleźć w nich światło dla swego życia chrześcijańskiego i życia wspólnot, których są częścią.

Celowo zatem unikałem umieszczania w tekście zbyt wielu komentarzy i odsyłaczy o charakterze erudycyjnym, pomijając w ten sposób kwestie interesujące, ale ze względu na przyjęty cel drugorzędne, chcąc skupić uwagę czytelnika na sprawach zasadniczych; podstawowa bibliografia na końcu książki ma wypełnić tę lukę i zasugerować inne lektury tym, którzy chcieliby przeanalizować omawiany tekst pod kątem historyczno-krytycznym. Wreszcie, zachowując ukazaną wyżej strukturę, podzieliłem komentarz na dziewięć rozdziałów odpowiadających liczbie konferencji wygłoszonych na temat tego krótkiego, ale bogatego w treści listu; jest on wiarygodnym świadkiem słowa Boga, „które jest żywe i trwa” (1 P 1, 23).

opr. aw/aw