Jezus Chrystus objawiony i objawiający

Wprowadzenie i spis treści

Andrzej Napiórkowski OSPPE

JEZUS CHRYSTUS OBJAWIONY I OBJAWIAJĄCY

ISBN: 978-83-7505-189-6

wyd.: WAM 2008

Spis treści
Wprowadzenie	6
I. Teologia fundamentalna jako dyscyplina teologiczna	8
1.1. Teologia	8
1.2. Apologetyka	9
1.2.1. Rys historyczny	10
1.2.1.1. Jezus Chrystus i pierwsza gmina	10
1.2.1.2. Okres apologetów	10
1.2.1.3. Średniowiecze	12
1.2.1.4. Epoka nowożytna	13
1.3. Teologia fundamentalna	15
1.3.1. Przedmiot	18
1.3.2. Cel i zadania	19
1.3.3. Metody	21
II. Objawienie Boga w historii	23
2.1. Pojęcie Objawienia	24
2.2. Objawienie kosmiczne	27
2.3. Objawienie historyczne	29
2.4. Objawienie eschatyczne	30
2.5. Objawienie Boga w Jezusie	31
2.5.1. Historyczność Jezusa Chrystusa	32
2.5.1.1. Świadectwa żydowskie	34
2.5.1.1.1. Talmud	34
2.5.1.1.2. Józef Flawiusz	36
2.5.1.2. Świadectwa rzymskie	37
2.5.1.2.1. Pliniusz Młodszy	37
2.5.1.2.2. Korneliusz Tacyt	38
2.5.1.2.3. Swetoniusz	38
2.5.1.2.4. Serapion	39
2.5.1.3. Apokryfy	40
2.5.1.4. Pisma kanoniczne	41
2.5.1.4.1. Listy św. Pawła	42
2.5.1.4.2. Ewangelie i starożytne biografie	43
2.5.1.4.3. Jezus w Ewangeliach	45
2.5.1.5. Zabytki materialne	51
2.5.1.5.1. Badania archeologiczne	51
2.5.1.5.2. Całun Turyński i całun z Manoppello	53
2.5.2. Jezus w ujęciu pozakościelnym	54
2.5.2.1. Jezus filozofów	58
2.5.2.1.1. Immanuel Kant: „Jezus — moralna doskonałość”	59
2.5.2.1.2. Georg Wilhelm Hegel: „Jezus — Absolut obecny w świecie”	61
2.5.2.1.3. Karl Jaspers: „Jezus — człowiek normatywny”	63
2.5.2.1.4. Jean Paul Sartre: „Jezus — bezbożny humanizm”	64
2.5.2.1.5. Milan Machoveč: „Jezus dla ateistów”	66
2.5.2.1.6. Leszek Kołakowski: „Jezus — prorok i reformator”	67
2.5.2.1.7. Richard Dawkins: „Iluzja Boga”	69
2.5.2.2. Jezus współczesnych Żydów	71
2.5.2.2.1. Józef Klausner: „Żydowski nacjonalista”	72
2.5.2.2.2. Martin Buber: „Starszy Brat”	74
2.5.2.2.3. Szalom Ben-Chorin: „Brat Jezus”	75
2.5.2.2.4. Pinchas Lapide: „Nieporównywalny”	76
2.5.2.3. Jezus w religiach świata	78
2.5.2.3.1. Jezus w Koranie	77
2.5.2.3.2. Jezus (neo)hinduistów	80
2.5.2.3.3. Jezus i Budda	84
III. Objawienie w ujęciu teologii nowożytnej i jego modele	90
3.1. Objawienie w rozumieniu teologii nowożytnej	90
3.2. Motyw apologetyczny w Objawieniu	94
3.3. Modele objawienia i ich kwalifikacja	94
IV. Objawienie w świetle Vaticanum II	100
4.1. Samoudzielenie się Boga w komunii osób	102
4.2. Aspekt trynitarny i chrystologiczny	104
4.3. Jezus Chrystus jako pełnia objawienia	105
4.4. Słowa i czyny	107
4.5. Objawienie w historii i dzieje objawienia	108
4.6. Znaczenie „znaków” i „cudów”	110
V. Co objawia „wydarzenie Chrystusa ”?	115
5.1. Wiara: przyjęcie objawienia	115
5.2. Podmiot i przedmiot Objawienia	117
5.3. Jezus Chrystus jako człowiek	118
5.4. Krzyż jako uwiarygodnienie objawienia	121
5.4.1. Śmierć krzyżowa Jezusa	123
5.4.2. Świadomość staurologiczna	124
5.4.3. Crux hodie	126
5.5. Znaczenie zmartwychwstania Jezusa dla wiary chrześcijan	127
5.5.1. Pośrednie i bezpośrednie świadectwa o zmartwychwstaniu	129
5.5.1.1. Formuły kerygmatyczne	129
5.5.1.2. Problem „pustego grobu”	132
5.5.1.3. Chrystofanie	135
5.5.2. Motywy przewodnie chrystofanii	136
5.5.2.1. Motyw wątpienia	136
5.5.2.2. Motyw identyczności Ukrzyżowanego ze Zmartwychwstałym	138
5.5.2.3. Motyw rozesłania	140
5.5.3. Uwagi do interpretacji wydarzeń paschalnych	141
5.5.3.1. Zmartwychwstanie jako interpretacja	142
5.5.3.2. Rozumienie zmartwychwstania w NT	144
5.5.3.3. Relacje o zmartwychwstaniu w świetle apokaliptycznym	145
5.5.3.4. Stanowisko Waltera Kaspera	146
5.5.3.5. Stanowisko Wolfharta Pannenberga	149
5.5.3.6. Podsumowanie	151
5.6. Jezus ziemski — przedmiot wiary w Chrystusa	152
5.7. Jezus objawiający człowieka	155
5.7.1. Objawienie człowiekowi prawdy o nim samym	157
5.7.2. Objawienie Bogu Ojcu człowieka	162
VI. Jezus Chrystus — świadomość deklaracyjna	168
6.1. Syn Człowieczy	169
6.1.1. Znaczenie określenia	169
6.1.2. Działalność ziemska	171
6.1.3. Zapowiedź śmierci i zmartwychwstania	171
6.1.4. Eschatologiczne oczekiwanie	172
6.1.5. Podsumowanie	172
6.2. Syn Boży	173
6.2.1. Znaczenie tytułu w Nowym Testamencie	175
6.2.2. Wyjątkowość relacji do Boga Ojca	176
6.2.3. Świadomość godności ponadludzkiej	177
6.2.4. Świadomość religijnej władzy prawodawczej	177
6.2.5. Cuda we własnym imieniu	178
6.2.6. Świadomość władzy odpuszczania grzechów i władzy sądzenia	178
6.2.7. Żądanie czci religijnej	179
6.3. „Ja jestem”	179
6.3.1. „Jestem, który jestem” posłany	180
6.3.2. „Jestem, który jestem”	180
6.4. Mesjasz (Chrystus)	182
6.4.1. Jezus, który jest Chrystusem	184
6.4.2. Jezus i tytuł Mesjasza	185
6.4.2.1. Zapytanie Jana Chrzciciela	186
6.4.2.2. Mesjańskie wyznanie Piotra	187
6.4.2.3. Jezus wobec Kajfasza i Wysokiej Rady	187
6.4.2.4. Jezusowa interpretacja mesjańskiego posłannictwa	188
Wykaz skrótów	191
Bibliografia	193
INDEKS BIBLIJNY	199

Lucynie i Piotrowi Skalskim
— chrześcijanom szlachetnego serca
i wielkiej hojności

Wprowadzenie

W plastyczny sposób to posłannictwo teologii fundamentalnej wyraża H. Waldenfels, gdy stwierdza: „W pewnym sensie uprawianie teologii fundamentalnej można porównać ze staniem na progu domu. Ten, kto stoi na progu, znajduje się zarazem wewnątrz i na zewnątrz. Słyszy tych, którzy stoją na zewnątrz i tych, którzy są w domu. Zależy mu jednak na tym, aby ludzie wchodzili do środka. Przyswaja sobie to, co inni na zewnątrz widzą i wiedzą — w dziedzinie filozofii, historii, nauk społecznych — co myślą o Bogu, o Jezusie z Nazaretu i Kościele, ale także o sobie samych, o świecie i społeczeństwie, w którym żyją”¹.

Z jednej strony teologia fundamentalna nie tracąc swej tożsamości, musi znać świat współczesnego człowieka, aby mogła mu służyć i pozostawać stale z nim w dialogu. Z drugiej jednak strony zmuszona jest niejako żyć światem samej teologii (dogmatyki), aby mówiąc o Bogu nie popadła w niebezpieczeństwo jałowych teoretycznych dyskursów na temat „Boga filozofów”.

Biblijne, a przez to i teocentryczno-egzystencjalne zakorzenienie teologii jest w tym względzie gwarantem jej wiarygodności.

Niniejszy projekt teologii fundamentalnej w swoim chrystologicznym ujęciu kładzie akcent na wydarzenie objawienia. Jak sam już tytuł wskazuje „Jezus Chrystus — objawiony i objawiający” fakt objawienia jest nade wszystko darem Trójjedynego Boga; to On wychodzi ze swoją inicjatywą zbawczą. Prezentowana koncepcja objawienia ma charakter personalistyczny. Obaj partnerzy objawienia: Jezus Chrystus i człowiek są osobami, które w wolności uczestniczą w dziejach zbawienia. Obaj są uwikłani w dramat miłości: akceptacji i odrzucenia.

Historia Syna Człowieczego, objawianego przez Boga Ojca w Duchu Świętym człowiekowi i światu jest też historią objawienia człowieka jemu samemu. Stąd przedkładaną tutaj chrystologię fundamentalną cechuje jednoznaczny wymiar antropologiczny, którego absolutną koncentrację należy widzieć w wydarzeniu wcielenia. Objawienie bowiem jest ze swej natury inkarnacyjne. Et incarnatus est — Bóg rzeczywiście (i to jako osoba) wkroczył w historię człowieka i świata.

W tajemnicy śmierci, krzyża i zmartwychwstania Jezusa z Nazaretu odsłania się i uwiarygodnia Jego osoba i misja: utworzenie na nowo komunii Boga i człowieka. Tu należy widzieć wymiar eklezjalny. W rzeczywistości Eklezji znajduje się gwarant nie tylko właściwej interpretacji treści objawienia wraz z rozwojem ich rozumienia, lecz jest w niej przestrzeń soteryjna.

Gdy spojrzymy od strony metodologicznej na prezentowaną chrystologię fundamentalną, doszukamy się w niej zastosowanej metody historyczno-krytycznej. Jednakże uważny Czytelnik bez trudu zidentyfikuje drugi, komplementarny element metodologiczny, a mianowicie: aspekt wiary, i to wiary eklezjalnej. Albowiem cały Jezus Chrystus, tzn. Jego integralna osoba i dzieło, są do odkrycia jedynie w rzeczywistości Kościoła, kiedy naszym dociekaniom towarzyszy ratio et fides. Dlatego lektura poniższych stronic niech nie będzie jedynie interesującą wędrówką po historycznych śladach Jezusa z Nazaretu, lecz niech się stanie doświadczeniem żywego Mesjasza i Jego zbawczych mocy!

dalej >>

¹ H. Waldenfels, Kontextuelle Fundamentaltheologie, Paderborn-München-Wien- Zürich 1988, 87. Istnieje polskie tłumaczenie tej książki: H. Waldenfels, O Bogu, Jezusie Chrystusie i Kościele-dzisiaj (tłum. A. Paciorek), Katowice 1993.

opr. aw/aw

« ‹ 1 › »

oceń artykuł