Obrazy, formy i stopnie kryzysów życiowych

Roland Kachler POKONAJ KRYZYS Poradnik duchowy ISBN: 978-83-7767-080-4 wyd.: Wydawnictwo WAM 2012

Spis wybranych fragmentów Droga Eliasza przez kryzys Obrazy, formy i stopnie kryzysów życiowych Co to jest kryzys życiowy? Pojęcie kryzysu

Obrazy, formy i stopnie kryzysów życiowych

Czym jest więc to, co doświadczenie Eliasza opisuje jako kryzys życiowy? Co pod pojęciem kryzysu życiowego rozumie dziś psychologia i psychoterapia? Jakie formy kryzysów można rozróżnić? Jakie etapy przechodzi Eliasz, przezwyciężając swój kryzys?

Co to jest kryzys życiowy?

Najogólniej mówiąc, pod pojęciem kryzysu życiowego rozumiemy stan, w  którym człowiek nie daje sobie rady ze swymi dotychczasowymi wyobrażeniami i  postawami, metodami i celami. W obciążającej i trudnej sytuacji osoba ta doświadcza granic własnych zdolności i  sił. Nie może już kierować swoim życiem tak jak dotychczas. Wiara Eliasza, że wobec pogańskiego kultu Bóg Izraela okaże się zwycięzcą, zostaje zachwiana w wyniku działań jego przeciwniczki, królowej Izebel, czczącej pogańskiego bożka Baala. Zagrożenie śmiercią powoduje, że Eliasz traci grunt pod nogami i  oparcie w  wartościach, które były podstawą jego dotychczasowego życia. Prorok w ogóle nie brał pod uwagę oporu królowej, dlatego nie był nań przygotowany i nie radził sobie z nowym zagrożeniem.
Trudna sytuacja życiowa przeradza się w kryzys, gdy dotychczasowe rozumienie siebie i świata jest zagrożone albo niepewne. Człowiek, znajdując się w  sytuacji bez wyjścia, nie rozumie już siebie i świata. Czuje się bezradny i całkowicie zdany na innych, jak małe dziecko. Dotychczasowe sposoby radzenia sobie z  życiem zawodzą i  nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.

Dotąd bezdzietne małżeństwo popada w kryzys partnerstwa spowodowany narodzinami pierwszego dziecka, ponieważ stawia ono nowe, całkowicie niezwykłe wymagania i zmienia dotychczasową równowagę w relacjach pary. Małżonkowie powinni więc omówić i wprowadzić nowe zasady wspólnego życia, czują jednak, że to ich przerasta.

Pewna kobieta, matka i gospodyni, która do tych dwóch ról sprowadza swoje istnienie w rodzinie, popada w  kryzys, gdy troje jej dzieci odchodzi z  domu, a  mąż całkowicie koncentruje się na pracy zawodowej. Powoduje to załamanie się jej świadomości jako matki, ponieważ wraz z  utratą dzieci traci równocześnie główną treść swego życia. Osiągnęła swój dotychczasowy cel — bycie dobrą matką. Jej postawa, polegająca na poświęcaniu się dla innych, staje się bezprzedmiotowa. Nigdy nie brała pod uwagę swoich potrzeb i  konieczności rozwoju własnych ambicji i zainteresowań. Tego sposobu życia, polegającego na troszczeniu się o innych i trwaniu przy nich w gotowości do niesienia pomocy, nie potrafi uczynić owocnym dla siebie samej. Nie czuje się wystarczająco ważna, w dodatku nie nauczyła się kierować ku sobie troskliwości i miłości. Lęk przed pustką jest pierwszą oznaką ciężkiego kryzysu życiowego.

Taka sytuacja wyjściowa staje się zagrożeniem dla umiejętności rozumienia samej siebie w  dotychczasowy sposób i wzięcia swego życia we własne ręce. Powoduje to brak równowagi pomiędzy sytuacją, z którą trzeba się uporać, a możliwościami jej rozwiązania.

W  obliczu śmiertelnego zagrożenia ze strony potężnej królowej Eliasz dostrzega, że jego możliwości się wyczerpały. Jego dotychczasowe postępowanie, polegające na głoszeniu wiary w Boga, wydaje się już nieosiągalne. Tym samym kwestionuje siebie i swe dzieło.

Do kryzysu życiowego dochodzi jednak tylko wtedy, kiedy trudna sytuacja czy  krytyczne wydarzenie rzekomo albo rzeczywiście przekraczają możliwości danej osoby.

Z  narodzeniem dziecka większość kobiet radzi sobie z mniejszymi lub większymi trudnościami. Niektóre z nich czują się jednak przygniecione nową sytuacją i  popadają w ciężki, najczęściej zabarwiony depresyjnie, kryzys życiowy.

Cechuje się on tym, że do tej pory uregulowane i uporządkowane życie człowieka nagle ulega zachwianiu. Dawne przyzwyczajenia, oczywiste sprawy oraz dotychczasowe zabezpieczenia załamują się pod naciskiem sytuacji kryzysowej. Równocześnie człowiek nie dostrzega jeszcze ani nowych metod radzenia sobie z nią, ani nowych celów i treści życiowych.

Można powiedzieć, że kryzys jest podobny do narodzin: dziecko musi opuścić chroniące je łono matki. Jest wypychane w  ciasnotę ciemnego i  zwężającego się kanału rodnego. Cofnięcie się nie wchodzi w rachubę, ale kres tej drogi leży jeszcze w ciemności.

Utrata tego, do czego było się dotąd przyzwyczajonym, poczucie ograniczenia do ściskającego wąskiego gardła, brak wyjścia oraz niepewność celu są cechami charakterystycznymi dla dotykającego człowieka doświadczenia kryzysu.

opr. ab/ab