Argument teleologiczny

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Argument teleologiczny

(gr. „nauka o celu”) Argument, który wychodzi od uporządkowanego charakteru świata i dochodzi do istnienia Boga jako Projektanta i Przyczyny Celowej wszystkiego, co istnieje. Arystoteles (384-322 przed Chr.), św. Tomasz z Akwinu (ok. 1225-1274) i wielu innych spoglądało na wszechświat jako na owoc celowego działania, który wskazuje na Boga jako na ostateczny cel wszystkich rzeczy. Dawid Hume (1711-1776) podważył pozadoświadczalną przyczynowość w ogólności, a Immanuel Kant (1724-1804) wartość dowodów na istnienie Pana Boga w szczególności. Argument teleologiczny spotkał się z dalszymi zarzutami, kiedy Karol Darwin (1809-1892) rozwinął naukę o planie biologicznym, zgodnie z którym szanse na przeżycie mają jednostki najbardziej przystosowane. Mechanicystyczne wyjaśnienie porządku w świecie jako prostego wyniku przypadkowego działania sił naturalnych długo cieszyło się uznaniem. Jednak nowe odkrycia w astronomii, biologii, fizyce i innych naukach wykazały, jak potężny i dalekosiężny jest porządek we wszechświecie istniejącym pozornie przez względnie krótki czas. Prawdopodobieństwo, że ten zdumiewający porządek wyłonił się przez czysty przypadek, jest tak małe, że nadaje argumentom za istnieniem rozumnego Projektanta nowej wiarygodności. Zob. argumenty na istnienie Boga, celowość, pięć dróg, przyczynowość.

opr. mg/mg